SA’D IBNU EBI VEKASI

“Gjuaj o Sa’d, gjuaj! Babë e nënë kurban i bëfsha për ty!”

(Muhammedi a.s. me këto fjalë e nxiste Sa’din në luftën e Uhudit)

“Ne njeriun e kemi urdhëruar për sjellje të mira ndaj prin­dërve të vet, sepse nëna e vet e mbarti me mundime të shumta dhe pas dy vjetëve iu ndau gjirin. (E porositëm) Të jesh mirë­njo­hës ndaj Meje, ndaj dy prindërve të tu , sepse vetëm tek Unë është kthimi juaj.”(Llukman ‑ 14)

Lidhur me zbritjen e këtyre ajeteve fisnike përshkruhet një ngjarje e rrallë dhe e mrekullueshme këto ajete shkakt-uan një ndeshje ndjenjash dhe emocionesh në shpirtin e një djaloshi trup­njomë, ku ngadhënjyes dolën e mira ndaj së keqes dhe imani ndaj kufrit.

Kryeheroi i këtij tregimi është njëri prej djemve më fisnikë të Mekës, nga prejardhja, i cili mburrej gjithmonë me dashurinë e ma­dhe ndaj prindërve të vet. Ky i ri është Sa’d ibnu Ebi Vekasi r.a.

Kur shkëlqeu drita e pejgamberisë në Mekë, Sa’di ishte një dja­lë në lulen e rinisë, i butë nga ndjenjat dhe kishte një sjellje të shkëlqyer ndaj pri­ndërve, e posaçërisht ushqente dashuri të madhe ndaj nënës së vet.

Edhe pse Sa’di atëbotë ishte në prag të të shtatë­mbëdhjetave, dinte t’i logjikojë gjërat me arsyen e mendjes së tij si ndonjë plak i urtë. Ai nuk gjente dot prehje në argëtimet e ndryshme si mo­canikët e tij, por merrej me riparimin e shigjetave, shtizave, har­qeve dhe ushtronte përdorimin dhe më­nyrën e hedhjes së tyre, sikurse ta dinte se po përgatitej për një çështje të madhe e të rëndësishme. Atij nuk i flente zemra as në besimin e kotë të popullit të tij, sikurse po priste që t’i zgjatej ndonjë dorë e fortë, e ven­dosur dhe e sjellshme që ta nxjerrë nga kjo errësirë e thellë.

*  *  *

Gjersa ai ishte në këtë gjendje, deshi Allahu që ta fisnikërojë tërë njerëzimin me këtë “Dorë të Mëshirës”. Kjo “dorë” ishte ajo e krijesës më të lavdishme, ‑ e Muhammedit a.s., e në pëllëmbën e tij një yll hyjnor i shkëlqyeshëm, libri i Allahut ‑ Kur’ani i Madhëruar!

Nuk vonoi shumë e Sa’di iu përgjigj thirrjes dhe udhëzimit të vërtetë. Njihet si i treti prej burrave që e pranuan Islamin dhe i ka­tërti ndër ta parët në përgjithësi.

Për këtë mburrej dhe me plot krenari thoshte:

‑ Qëndrova shtatë ditë e unë i treti në Islam.

Gëzimi i Pejgamberi a.s. për Islamin e Sa’dit ishte i papër­shkrue­­shëm, sepse tek ai shihte shenjat e fisnikërisë dhe të pje­kurisë, të cilat paralajmëronin se kjo “hënë e re” së shpejti do të bëhet “hënë e plotë”.

Shpresonte se prejardhja fisnike e Sa’dit dhe familja e tij e pas­tër e autoritative ndoshta do të ngjallin ndjenjat e xhelozisë te të rinjtë e Mekës, që edhe ata ta ndjekin rrugën e tij.

Mbi të gjitha këto, Sa’di ishte prej dajallarëve të Pejgamberit a.s., sepse ishte nga fisi Benu Zehre, prej të cilit ishte edhe Eminia, e bija e Vehbit, nëna e Muhammedit a.s. Pejgamberi gjithnjë mbu­rrej me këtë afërsi.

Transmetohet se Muhammedi a.s. një ditë prej ditësh gjersa ishte ulur me disa prej as‑habëve, e pa Sa’d ibnu Ebi Vekasin duke ardhur dhe u tha shokëve:

‑ Ky është daja im! Ky është daja im! A ka kush prej jush dajë më të mirë?

*  *  *

Megjithatë, përqafimi i Islamit nga Sa’d ibnu Ebi Vekasi nuk ishte i lehtë e pa brenga. Ky djalosh besimtar iu ekspozua sprovave më të rënda e më të vështira që mund të ekzistojnë, saqë edhe Allahu xh.sh. zbriti ajete nga Kur’ani enkas për çështjen e tij.

Le t’ia japim fjalën vetë Sa’dit që të na rrëfejë për këtë sprovë të rrallë:

Sa’di thotë: - Tri netë para se të pranoj Islamin, pashë në ën­dërr sikur isha fundosur në thellësitë e errësirave të pafundme të detit, e ndërsa vazhdoja ende të fundosesha në këto thellësira të errëta, para meje ndriçoi një dritë të cilës i shkova pas. I pashë disa njerëz që kishin arritur tek ajo dritë para meje e prej tyre dallova Zejd ibnu Harithin, Ali ibnu Ebi Talibin dhe Ebu Bekër Siddikun.

‑ Qe sa kohë jeni këtu? ‑ i pyeta.

‑ Ka ca kohë, - më thanë ata.

Pasi agoi dita e nesërme, mora vesh se i Dërguari i Allahut, Muhammedi a.s., është duke thërritur në Islam fshehtazi dhe e kuptova se Allahu me mirësitë e Tij dëshiroi që të më nxjerrë nga errësira në dritën e amshueshme.

Me nxitim shkova te Muhammedi a.s., derisa e takova atë në luginën Xhijad.[1] Pasi Resulullahu e fali namazin e ikindisë, e përqafova para tij Islamin, e nuk e kishte pranuar askush tjetër para meje, përveç atyre të treve që pashë në ëndërr: Zejdi, Aliu dhe Ebu Bekri.

Sa’di vazhdon më tej rrëfimin e tij dhe thotë: - Pasi nëna ime dëgjoi se unë kam përqafuar fenë islame u zemërua dhe u hidhërua shumë me mua. Mirëpo, meqë unë isha djalë fort i sjellshëm dhe i kuj­desshëm ndaj nënës, asaj nuk iu durua pa më pyetur: ‑ O Sa’d, ç’është kjo fe të cilën e pranove e që të shtyu ta lësh fenë e prin­dërve të tu? Ose lëre këtë fe të re, ose unë as nuk do të ha e as nuk do të pi derisa të vdes. Ty pastaj do të të copëtohet zemra nga pikë­lli­mi, do të pendohesh për atë që ke bërë dhe do të jesh gjithmonë i turpëruar para njerëzve derisa të jesh gjallë.

‑ Mos e bë këtë, oj nënë e dashur ‑ i thashë unë, - se për Zotin kurrë nuk do ta lë këtë fe të pastër që e zgjodha, për asnjë çmim!

Mirëpo ajo vazhdoi kërcënimet e saj. E refuzoi ushqimin disa di­të me radhë, derisa iu ligështua trupi dhe i humbi tërë fuqia.

‑ Unë, thotë Sa’di, - çdo ditë shkoja tek ajo duke e lutur që të hajë ose të pijë bile diçka, por ajo refuzonte me ngulm duke u betuar se nuk do të fusë gjë në gojë derisa të vdesë ose unë ta braktis fenë islame.

Atëherë i thashë: ‑ Oj nëna ime e shtrenjtë! Unë të dua shumë, por Allahu dhe i Dërguari i Tij janë më të dashur e më të shtrenjtë për mua dhe, për Zotin, sikur ti, oj nëna ime, t’i kishe një mijë shpirtë­ra e ata të të dalin njëri pas tjetrit, unë kurrë nuk do ta lë këtë fe!

Kur e pa seriozitetin dhe vendosmërinë time lëshoi pe dhe filloi të hajë e të pijë, edhe pse pa dëshirën e saj.

Kjo ishte arsyeja që Allahu xh.sh. të zbresë në lidhje me ne aje­tin kur’anor:

“E nëse ata të dy (prindërit) tentojnë që ti të më përshkru­ash Mua shok, për çka ti nuk ke kurrfarë fakti, atëherë mos i respekto ata (në këtë çështje) por në çështjet e jetës së kësaj bo­te të kesh mirëkuptim ndaj tyre...(Llukman: 15)

*  *  *

Dita në të cilën Sa’d ibnu Ebi Vekasi pranoi Islamin ishte ndër ditët më të lumtura për muslimanët dhe ndër më të frytshmet për fenë islame.

Në luftën e Bedrit  Sa’dit dhe vëllait të tij, Umejrit, lidhet një ngjarje e rrallë që nuk harrohet. Umejri atëbotë ishte një djalë i ri i cili sapo kishte arritur moshën madhore.

Kur i Dërguari i Allahut e rreshtoi ushtrinë muslimane para bete­jës, Umejri, vëllai i Sa’dit u fsheh në radhët e tyre nga frika se do ta shohë i Dërguari a.s. dhe do ta kthejë për shkak të moshës së tij të re. Mirëpo, megjithatë, Muhammedi a.s. e vërejti dhe e ktheu.

Atëherë Umejri i ri filloi të qajë me ngashërim, saqë preku the­llë ndjenjat e Pejgamberit a.s. dhe zbuti zemrën e tij, kështu që më në fund e lejoi që të jetë në mesin e luftëtarëve.

Sa’di u gëzua pa masë për këtë, saqë ia lidhi këllefin e shpatës së tij Umejrit të vogël dhe që të dy vëllezërit u nisën për të mar­shu­ar në luftë për lartësimin e Fjalës së Allahut si dy luan sypa­trem­bur.

Pas përfundimit të luftës, Sa’di u kthye në Medinë i vetëm, ndër­sa Umejrin e kishte lënë dëshmor në tokën e Bedrit, duke e lu­tur Allahun xh.sh., për mirëqenien dhe fatbardhësinë e tij në ahiret.

*  *  *

Në luftën e Uhudi, kur muslimanëve filloi t’u dridhej edhe dheu nën këmbët, askush nuk mbeti afër Pejgamberit a.s. përveç një grupi të vogël prej 10 vetash. Në mesin e tyre ishte edhe Sa’d ibnu Ebi Veka­si duke mbrojtur të Dërguarin me harkun e tij. Sa herë  që gjuante me shigjetë, idhujtarët binin të vdekur në vend para tij.

Kur e pa i Dërguari i Allahut këtë akt trimërie, filloi ta trimëro­jë dhe ta nxisë edhe më shumë Sa’din duke thënë:

“Gjuaj, o Sa’d, gjuaj! Babë e nënë kurban i bëfsha për ty!”

Gjatë gjithë jetës së tij Sa’di mburrej e krenohej me këto fjalë të Pejgamberit a.s. për të në ditën e Uhudit.

*  *  *

Mirëpo, kulmin e famës, Sa’di e arriti atëherë kur Omeri r.a. vendosi që të hyjë në luftë kundër persianëve, që shkatërrojë përfundimisht perandorinë e tyre dhe t’i çrrënjosë njëherë e përgjth­mo­në rrënjët e idhujtarisë në sipërfaqen e tokës.

Ai lëshoi një proklamatë përmes së cilës thirri të gjithë ata që kishin armë, kuaj, mburoja, që ishin të guximshëm, të mençur dhe që kishin ushqim të mjaftueshëm për t’i përballuar vështirësive të udhë­timit dhe të luftës.

Nuk vonoi shumë dhe në Medinë, nga të gjitha anët, filluan të arrij­në njerëzit grupe‑grupe. Atëherë kur u tubuan, Omeri r.a. fi­lloi konsultimet me sahabët se kujt t’ia besojë udhëheqjen dhe ko­mandën e ushtrisë.

Të gjithë qenë njëzëri për luanin sypatrembur, Sa’d Ibnu Ebi Vekasin. Omeri r.a. e thirri Sa’din, ia dorëzoi komandën mbi ushtri­në dhe në të dalë të Medinës u ndal dhe e këshilloi me këto fjalë:

‑ “O Sa’d! Mos u bë mendjemadh kur të thonë “daja i Pejgam­berit”, sepse Allahu nuk e heq të keqen me të keqe, por e heq me të mirë.

‑ O Sa’d! Askush nuk mund të krenohet me afërsi te Zoti përveçse me respekt. Të gjithë njerëzit janë të barabartë tek Allahu. Allahu është Zoti i tyre e ata janë robërit e Tij, të cilët dallohen prej njëri‑tjetrit vetëm me devotshmëri dhe respekt të Tij. Prandaj shiko dhe vepro ashtu siç ka vepruar Pejgamberi a.s., sepse ajo ësh­të rruga më e drejtë!”

Ushtria e bekuar muslimane vazhdoi rrugën dhe në përbërjen e saj ishin 99 pjesëmarrës të luftës së Bedrit, 319 që kishin qenë prezentë në besëlidhjen “Bej’atu Rridvan”, 300 që kishin marrë pjesë në çliri­min e Mekës me Pejgamberin a.s. dhe 700 prej djemve të sahabëve.

Muslimanët arritën në Kadisijje[2], e në ditën e fundit të luftës së tyre me persianët, ditë e quajtur “Jevmu herir” (Dita e vringëlli­mit të shpatave), ata vendosën që përfundimisht t’i japin fund luf­tës. E rrethuan armikun nga të gjitha anët duke depërtuar thellë në radhët e tyre me brohoritjet: La ilahe il‑la Allah, Allahu Ekber, derisa arritën që kokën e prerë të komandantit të ushtrisë persiane  “Rrustumit”, ta ngrejnë lart në shtizat e tyre. Kur e panë ushtarët persianë këtë pamje trishtuese, në zemrat e tyre u fut frika dhe llahtaria, saqë nuk dinin më nga t’ia mbanin.

Çdo shenjim i muslimanëve mbaronte me goditjen dhe vrasjen e ushtarëve persianë, madje shpeshherë edhe me vetë armët e tyre.

Mjafton të përmendim se vetëm viktimat e fundosura në radhët e armikut ishin mbi 30 mijë.

*  *  *

Sa’di jetoi një jetë të gjatë dhe ku Allahu i dhuroi pasuri të madhe, mirëpo, kur i erdhi momenti i vdekjes e afroi pranë vete, një pelerinë të leshtë, të vjetër e të grisur dhe tha:

‑ Më mbështillni me të, sepse me të kam luftuar kundër idhuj­ta­rëve në Bedër dhe me të dua ta takoj Allahun xh.sh. në ahiret!

XHA’FER IBNU EBI TALIBI

“E kam parë Xha’ferin në xhenet. Dy krahët e tij të përgjakur i kishte të stolisur me pendla shumëngjyrëshe.”

(Hadith sherif)

Nga pasardhësit e Abdu Menafit[1] ishin pesë persona që kishin ngjashmëri shumë të madhe me Muhammedin a.s., saqë ndonjërit me pamje të dobët këta të pestë mund t’i ngatë­rro­he­shin me të Dërguarin e Allahut xh.sh. Lexues i nderuar, sigurisht se edhe ti je kureshtar dhe ke dëshirë që t’i njohësh më për së afërmi këta pesë persona që i përngjanin aq shumë Pejgamberit a.s., mëshira e Allahut qoftë mbi të.

Këta ishin:

1. Ebu Sufjan ibnu Harith ibnu Abdul Mutalibi – djalë i xhaxhait të xhaxhait të Pejgamberit a.s. dhe njëherazi edhe vëlla i tij nga qumështi.

2. Kuthemu ibnul Abbas ibnu Abdul Mutalibi gjithashtu djalë i xhaxhait të Pejgamberit a.s.

3. Es‑Saib ibnu Ubejde ibnu Abdi Jezid ibnu Hashimi ‑ gjyshi i Imam Shafiut r.a.

4. Hasan ibnu Ali ‑ nipi i Pejgamberit a.s., i cili prej këtyre të pestëve i përngjante më së tepërmi, dhe

5. Xha’fer ibnu Ebi Talibi ‑ vëllai i “emirul mu’minin”, Aliut r.a.

Tani eja të ndriçojmë ca pamje nga jeta e këtij të fundit, Xha’fer ibnu Ebi Talibit.

‑ Ebu Talibi, edhe përkundër pozitës së lartë, nderit dhe auto­ri­tetit të madh që gëzonte ndër kurejshitët, gjendjen materiale e kishte mjaft të ligë. Gjendja sa vinte i keqësohej edhe më tepër për shkak të thatësisë së madhe që mbretëronte atë vit në Mekë, saqë të gjitha të mbjellat ishin tharë e shkretuar. Atëbotë nga familja e Benu Hashimit nuk kishte njerëz më të pasur se Mu­ham­medi a.s. dhe xhaxhai i tij, Abbasi.

Një ditë prej ditësh, Muhammedi a.s. iu drejtua Abbasit dhe i tha: ‑ O xhaxhai im! A nuk po sheh se vëllai yt, Ebu Talibi, ka shumë fëmijë, e njerëzit i ka goditur thatësia, skamja dhe uria, prandaj eja të shkojmë tek ai e t’ia lehtësojmë pak këtë gjendje të vësh­tirë. Unë do ta marr në përkujdesje një djalë të tij dhe ti merr një tjetër.

Abbasi ia ktheu:

‑ Më thirre në mirësi dhe më nxite që të bëj mirë, o nipi im. Pas kësaj, shkuan te Ebu Talibi dhe i thanë: “Ne deshëm që të ta lehtësojmë pak barrën e fëmijëve, derisa të kalojë kjo gjendje e vësh­tirë që i ka goditur njerëzit.”

Ai u tha:

- Nëse ma lini pranë Akilin[2], merrni prej të tjerëve kë të doni. Kështu që Muhammedi a.s. e mori në përkujdesje Aliun, ndërsa Abbasi mori Xha’ferin.

Derisa Aliu r.a. ishte në shtëpinë e Muhammedit a.s., kur zbriti shpallja hyjnore dhe ishte i pari nga fëmijët që i besoi atij, Xha’feri jetoi me xhaxhain e tij, Abbasin, derisa arriti në moshën madhore, pas­taj pranoi Islamin dhe u pavarësua prej tij.

Xha’fer ibnu Ebi Talibi së bashku me bashkëshorten e tij, Esma binti Umejsin, iu bashkua karvanit të dritës (grupit të muslimanëve) që nga fillimi. Të dy e përqafuan Islamin nëpërmjet Ebu Bekrit r.a., para se të hynte i Dërguari i Allahut në shtëpinë e Erkamit.

Këta dy të rinj përjetuan mundimet, torturat dhe nënçmimet më të rënda nga kurejshitët, ashtu siç i përjetuan edhe muslimanët e parë, por i përballuan me durim të gjitha sepse e dinin se rruga për në xhenet dhe në dritën e shpë­timit është e shtruar me plot gjemba, vështirësi, dhembje e mundime. Mirëpo, ajo që i mundonte dhe i brengoste më së tepërmi ata të dy si dhe muslimanët e tjerë, ishte se kurejshitët ua ndalonin atyre t’i shfaqin haptazi ndjenjat e tyre fetare, duke i penguar në çdo kohë dhe në çdo vend ta shijojnë kënaqësinë e adhurimit (ibadetit).

Gjatë kësaj gjendjeje të mjerueshme Xha’ferit së bashku me bashkëshorten e tij dhe një grupi muslimanësh iu lejua që të shpër­ngulet në Abisini (Etiopia e sotme). Në fytyrën e Xha’ferit shiheshin shenjat e pikëllimit dhe të mërzisë. I vinte shumë vështirë t’i ndajë këta besimtarë të pastër e të pafajshëm nga pragu i vatrave të tyre, nga shtëpitë ku kishin kaluar fëmijërinë dhe çastet më të lumtura rinore, pa bërë kurrfarë faji, vetëm pse thonin: “Zoti ynë është Allahu”. Mirëpo, edhe përkundër dëshirës së tij të flaktë, ai nuk kishte asgjë në dorë që të mund t’i zmbrapste të këqijat e kurej­shitëve ndaj tyre.

*  *  *

Kur arriti grupi i muhaxhirëve të parë në Abisini në krye me Xha’fer ibnu Talibin r.a., ata u vendosën nën mbrojtjen dhe kujde­sin e mbretit të drejtë e të ndershëm, Nexhashiut. Për herë të parë pas përqafimit të Islamit përjetuan shijen e sigurisë, duke ndie­r kënaqësi shpirtërore në ibadetin e tyre, pa i penguar askush në këtë lumturi të çiltër.

Kurejshitët, sapo morën vesh për shkuarjen e këtij grupi muslimanësh në Abisini, filluan menjëherë me shantazhet dhe intrigat e tyre për kthimin në Mekë ose likuidimin e tyre të plotë fizik, ngase kishin zili dhe urrejtje të madhe ndaj tyre.

Tani t’ia japim fjalën Ummi Selemasë të na rrëfejë për një ngjar­je, dëshmitare e së cilës ishte vetë.

Ummi Selema rrëfen e thotë:

...Kur arritëm në tokën e Abisinisë, hasëm në fqinjësinë më të mirë. Zemrat tona u prehën dhe u qetësuan, sepse mund ta adhu­ronim Allahun xh.sh. lirisht, pa na e thënë kush as më të voglën fja­lë. Kur kurejshitët morën vesh për këtë gjë, filluan menjëherë dre­dhitë dhe makinacionet e tyre tinzake për kthimin tonë duke dër­guar te Nexhashiu dy burrat më autoritativë të tyre: Amër ibnu Asin dhe Abdullah ibnu Ebi Rebian. Ata kishin marrë me vete dhurata shumë të çmueshme për Nexhashiun dhe patrikët e tij, të cilat i kishin zgjedhur nga toka e Hixhazit me kujdes, sipas shijes së tyre të stërholluar. Ata ishin të porositur nga kurejshitët që çdo patriku t’i jepet dhurata e tij para se të fillojnë bisedimet dhe negociatat me mbretin rreth çështjes sonë. Pasi arritën në Abisini, ata të dy së pari u takuan me murgjit e Nexhashiut dhe çdonjërit prej tyre ia dorëzuan dhuratën e dedikuar enkas për të, duke i thënë: “Në to­kën tuaj kanë gjetur strehim disa prej djemve tanë të mashtruar e të marrë, të cilët lanë fenë e të parëve të tyre dhe futën përçarje në mesin e popullit tonë. Prandaj, kur t’i flasim ne mbretit për këtë çështje, ju këshillojeni atë që të na i dorëzojë pa i pyetur fare për fenë e tyre të re. Pas kësaj bisede, patrikët u premtuan atyre se do t’i flasin mbretit për këtë punë.

...Amri dhe Abdullahu shkuan te Nexhashiu, ia dorëzuan dhura­tat e çmueshme ‑ të cilat ai i pëlqeu së tepërmi, pastaj i thanë: “O mbret i nderuar! Në mbretërinë tënde kanë gjetur mbrojtje dhe strehim një grup prej fundërrinës dhe më të këqinjve të rinisë sonë. Agjitojnë në një fe të cilën s’e njihni as ju e as ne. Janë lar­gu­ar nga feja jonë e nuk duan të hyjnë as në fenë tuaj. Neve na kanë dërguar te ju paria e popullit tonë, prindërit, xhaxhallarët dhe të afërmit e tyre, që të na i ktheni prapë, sepse ata përçanë fenë dhe popullin tonë.”

Pas këtyre fjalëve, Nexhashiu ktheu kokën dhe shikimin nga pat­ri­kët e tij dhe ata njëzëri i thanë: “Kjo që thanë këta të dy është plotësisht e vërtetë, o mbret i nderuar, e tekefundit populli i tyre e di më së miri se ç’faj kanë bërë këta të rinj, prandaj më së miri është që t’i kthesh ata andej nga kanë ardhur.”

Nga këto fjalë të patrikëve mbreti u zemërua aq shumë, saqë me zë të lartë u tha: “Jo! Për Zotin, nuk e dorëzoj asnjërin prej tyre derisa t’i thërras e t’i pyes për atë që u mvishet. Nëse janë ashtu siç thonë këta të dy do t’ua dorëzoj, e nëse është e kundërta, do t’i mbroj ata me tërë qenien time dhe do të kujdesem për fqi­një­sinë e tyre, nëse dëshirojnë që të jem ende mikpritës i tyre.”

*  *  *

Umi Selema vazhdon:

Pas kësaj Nexhashiu na thirri në një takim. Para se të shkojnë tek ai u mblodhëm të gjithë dhe i thamë njëri‑tjetrit:” Mbreti do të na pyesë për fenë tonë, prandaj le ta shfaqim haptazi atë që be­sojmë, e në emrin tonë të mos flasë askush tjetër përveç Xha’fer ibnu Ebi Talibit.”

...Kur shkuam te Nexhashiu, i pamë murgjit të ulur në të djath­të dhe në të majtë të tij, të gjithë të veshur me pelerina të gjelbërta, me kësula në kokë dhe me libra të hapur para vetes. Në mesin e tyre vërejtëm edhe Amër ibnul Asin dhe Abdullah ibnu Ebi Rebian. Pasi zumë vendet, Nexhashiu u kthye drejt nesh dhe na pyeti. ‑ Çfarë është kjo fe e re të cilën po e predikoni, për shkak të së cilës u larguat nga feja e të parëve tuaj dhe nuk doni të hyni në fenë tonë të krishterë e as në ndonjë fe tjetër?

Xha’fer ibnu Ebi Talibi u ngrit dhe tha:

‑ O mbret i nderuar e fisnik!...Ne ishim një popull i padijshëm e injorant. Adhuronim idhujt, hanim coftinat, bënim çdo të keqe, shkëputnim lidhjet farefisnore, i keqtrajtonim fqinjtë dhe i forti e keqtrajtonte të ligun. Vazhduam kështu në këtë gjendje derisa Allahu xh.sh. na e dërgoi një Pejgamber nga mesi ynë, të cilit ia dimë prejardhjen, drejtësinë, besnikërinë dhe dëlirësinë e tij.

Na thirri t’i besojmë dhe ta adhurojmë vetëm një Zot, Allahun xh.sh., dhe të largohemi nga adhurimi i gurëve dhe i idhujve të pashpirtë, të cilëve u besonim ne dhe të parët tanë.

Na urdhëroi që ta flasim të vërtetën, t’i çojmë në vend ama­netet, t’i mbajmë lidhjet farefisnore, të sillemi mirë ndaj fqinjëve, të përmbahemi nga të ndaluarat dhe gjakderdhja, na ndaloi të këqijat dhe nga dëshmia e rrejshme, nga ngrënia e pasurisë së je­timit dhe shpifjet ndaj grave të ndershme.

Na urdhëroi që të besojmë vetëm një Zot dhe të mos i bëjmë shok Atij, ta falim namazin, ta japim zekatin dhe ta agjërojmë ramazanin.

E ne iu përgjigjëm thirrjes së tij dhe e pasuam në atë që i erdhi nga ana e Allahut duke iu përmbajtur me përpikëri hallallit dhe haramit. Populli ynë, o mbret i nderua, u soll armiqësisht ndaj ne­sh, na mundoi me mundimet më të rënda, vetëm e vetëm që të na largojnë nga kjo fe dhe të na detyrojnë që prapë t’u kthehemi e t’i adhurojmë idhujt, që as nuk flasin e as nuk shohin.

Pas tërë këtyre vuajtjeve e mundimeve, ia mësymë vendit tuaj dhe zgjodhëm fqinjësinë tënde me shpresë se këtu do të gjejmë prehje e qetësi.

Kur i dëgjoi Nexhashiu të gjitha këto fjalë nga Xha’fer ibnu Ebi Talibi, iu drejtua atij dhe i tha:

‑ A keni me vete diçka nga ajo që i ka zbritur Pejgamberit tuaj nga ana e Allahut?

‑ Posi, - ia ktheu Xha’feri.

‑ Atëherë më lexoni diçka prej saj ‑ tha Nexhashiu.

Xha’feri lexoi një pjesë nga kaptina Merjem, derisa përfundoi me ajetet rreth lindjes së Isait a.s.

Umi Selema vazhdon e thotë:

Pasi dëgjoi këto fjalë të shenjta të Kur’anit, Nexhashiu qau me lot, derisa iu lag edhe mjekra, e së bashku me të qanë edhe patrikët, derisa iu lagën edhe librat nga lotët e tyre.

‑ Kjo me të cilën ka ardhur i Dërguari juaj dhe ajo që i ka zbri­tur Isait dalin nga i njëjti burim drite, ‑ tha Nexhashiu dhe pastaj u kthye nga Amri dhe shoku i tij dhe iu tha: ‑ Shkoni, se për Zotin nuk jua dorëzoj kurrë!

Kur dolëm prej Nexhashiut, - thotë Umi Selema, - Amr ibnul Asi na u kërcënua duke i thënë shokut të tij:

‑ Për Zotin, nesër do të shkoj prapë te mbreti dhe do t’i them atij disa fjalë nga të cilat do t’i mbushet zemra me pezm dhe urrej­tje ndaj tyre dhe do ta nxis që t’i shkatërrojë, t’i humbë dhe t’i tretë rrënjët e tyre.

Abdullah ibnu Ebi Rebia i tha: - Mos e bë këtë, o Amër, se teke­fundit ata janë të afërmit tanë, edhe pse janë ndarë nga ne.

‑ Hesht e mos fol!, ‑ i tha Amri atij, se për Zotin do ta njoftoj mbre­tin me diçka që këtyre do t’u dridhen këmbët. Do t’i them se këta thonë për Isain, të birin e Merjemes, se ishte njeri i rëndomtë (rob i zotit) e jo hyjni!

*  *  *

Të nesërmen Amri shkoi te Nexhashiu dhe i tha:

‑ O mbret i nderuar! Ata të cilët dje i strehove dhe i mbrojte thonë për Isain “fjalë të mëdha”, prandaj thirri edhe njëherë dhe pyeti se çka mendojnë për të.

‑ Kur e morëm vesh këtë, - thotë Umi Selema, - të gjithëve na kaploi një mërzi dhe dëshpërim të cilin s’e kishim përjetuar kurrë më parë. Kuvenduam me njëri‑tjetrin për atë se çka do t’i themi mbretit kur të na pyesë për Isain a.s. dhe thamë: “Për Allahun, nuk do të themi tjetër përveç asaj që ka thënë Allahu xh.sh. dhe nuk do të shmangemi nga ajo që ka thënë i Dërguari ynë, e le të ndodhë pas kësaj çka të dojë.” Ne prapë u morëm vesh dhe ramë në ujdi që në emrin tonë të flasë Xha’feri. Kur shkuam te Nexhashiu, i pamë murgjit e tij të ulur në të njëjtat vende, siç ishin ulur edhe herën e kaluar. Gjithashtu ishin të pranishëm edhe Amër ibnul Asi dhe shoku i tij, ‑ Abdullahu. Kur dolëm para mbretit, na e priti përpara me fjalët:

‑ Çka thoni ju për Isain, të birin e Merjemes?!

‑ Themi atë që i zbriti të Dërguarit tonë nga ana e Allahut xh.sh., ‑ ia ktheu Xha’feri.- Themi se Isau është rob i Zotit, i Dërguar i Tij dhe “Fjalë e Tij” për virgjëreshën Merjeme.

Kur i dëgjoi Nexhashiu këto fjalë të Xha’ferit, i mëshoi tokës me dorë dhe tha: “Për Zotin, nuk ka dallim as sa një fije floku në mes Isait dhe asaj çka i ka zbritur të Dërguarit tuaj.”

Patrikët rreth Nexhashiut ofshanë thellë nga mo­spajtimi me fjalët që  dëgjuan prej tij...

Atëherë Nexhashiu iu drejtua atyre dhe u tha: “edhe nëse ofshani”, pastaj u kthye nga ne dhe tha: “Shkoni, se do të jeni të sigurtë. Ai që ju shan do të dënohet e ai i cili përpiqet t’u bëjë ndonjë të keqe dhe të cenojë dinjitetin tuaj, ‑ do të ndëshkohet.

Për Zotin, nuk mund të lejoj që unë të vishem me rroba ari e ndonjërin prej jush ta godasë ndonjë e ligë.”

Pas këtyre fjalëve prekëse, Nexhashiu hodhi shi­kimin e tij drejt Amrit dhe shokut të tij dhe tha: “Kthejuani këtyre njerëzve dhuratat e tyre, se nuk kam nevojë për to!”

Me këto fjalë Ummi Selema e përfundon rrë­fimin e saj dhe tho­të: - Amër ibnul Asi dhe Abdullah ibnu Rebia dolën të thyer, të nën­çmuar e me kokë të ulur nga turpi, ndërsa ne qëndruam te Nexha­shiu edhe një kohë të gjatë në mikpritjen dhe fqinjësinë e tij më të mirë.”

Xha’fer ibnu ebi Talibi së bashku me bashkëshorten e tij qën­dru­an në mikpritjen e Nexhashiut dhjetë vjetë të sigurtë, në prehje dhe qetësi.

Në vitin e 7‑të të hixhretit ai u largua nga toka e Abisinisë së bash­ku me një grup muslimanësh dhe ia mësyen Medinës. Kur arritën, i Dërguari a.s. kthehej nga Hajberi[3] si ngadhënjyes e fitim­tar.

Aq shumë u gëzua për ardhjen e Xha’ferit, saqë tha:

‑ Nuk di për çka të gëzohem më tepër! Për çlirimin e Hajberit apo për ardhjen e Xha’ferit?

As gëzimi i muslimanëve, e posaçërisht i atyre të varfër-ve, nuk ishte më i vogël sesa gëzimi i Muhammedit a.s. për kthimin e Xha’­ferit, sepse ai ishte shumë i kujdesshëm, i ndieshëm dhe shpirtmirë ndaj të varfërve.

Për të na rrëfen Ebu Hurejra dhe thotë:

‑ Xha’feri ishte njeriu më i mirë për ne të varfërit. Na merrte dhe na ushqente në shtëpinë e tij me atë çka kishte derisa i sosej ushqimi. Prandaj nuk e quanim kot “babai i të varfërve”.

Mirëpo, qëndrimi i Xh’ferit në Medinë nuk zgjati shumë. Në fi­llim të vitit 8 hixhrij, i Dërguari a.s. përgatiti një ushtri kundër ro­ma­këve diku në tokat e Shamit (Sirisë), e në krye të saj për ko­mandant emëroi Zejd ibnu Harithin, dhe tha: “Nëse Zejdi vritet ose plagoset, komandant le të jetë Xha’fer ibnu Ebi Talibi, e nëse edhe Xha’feri vritet apo plagoset, komandant le të bëhet Abdullah ibnu Revaha, e nëse edhe Abdullahu vritet apo plagoset, atëherë muslimanët le të zgjedhin një komandant nga mesi i tyre.”

Kur muslimanët arritën në vendin e quajtur “Mu’tete” (vend në Jordaninë e sotme), panë se ushtria romake kishte përgatitur kundër tyre 100 mijë ushtarë të përkrahur gjithashtu edhe nga 100 mijë arabë të krishterë nga fiset “Lahm”, Xhudham” dhe “Kuda’a”, kurse ushtria muslimane numëronte vetëm 3 mijë ushtarë. Dyqind mijë kundër tre mijëve!!!

Kur dy ushtritë u ndeshën në dyluftim, u zhvillua një luftë e rrep­të. Nuk vonoi shumë e komandanti musliman Zejdi, i cili ishte futur thellë në radhët e armikut, ra shehid.

Atëherë Xha’fer ibnu Ebi Talibi kërceu nga kali, ia preu frerët e tij, që të mos mund ta kalëronin as armiqtë e tij, dhe ngriti lart fla­murin duke u futur thellë në radhët e armikut dhe duke broho­ritur:

“Oh, sa i bukur është xheneti kur të afrohesh pranë tij.

Me shumë pije të mira e të ftohta,

E romakëve si romakë e u është afrua ndëshkimi i tyre,

Ata janë të pafe (qafira) pa lidhje farefisnore,

Cilindo që e takoj prej tyre duhet me i ra,

Se kundër tyre për mua zgjidhje është vetëm lufta”.

Vazhdoi kështu të depërtojë nëpër radhët e armikut me shpatën e tij duke luftuar me një heroizëm të rrallë, derisa e goditën dhe ia këputën krahun e djathtë. Mirëpo ai menjëherë e mori flamurin në dorën e majtë por nuk vonoi shumë e ia këputën edhe krahun e maj­të. Pas kësaj e mori flamurin dhe e shtrëngoi me muskujt e gjok­sit të tij, derisa e goditën për së treti dhe ia çanë trupin në dy pjesë. Pas tij, flamurin e mori Abdullah ibën Revaha, i cili luftoi he­roi­kisht derisa edhe ai ra shehid në rrugën e Allahut...

*  *  *

Kur i arriti Pejgamberit a.s. lajmi se të tre komandantët e tij kanë rënë dëshmorë në fushën e betejës, u mërzit dhe u pikëllua shumë. Menjëherë shkoi në shtëpinë e djalit të xhaxhait të tij, Xha’­ferit. E pa gruan e tij Esmën tek përgatitej për pritjen e bashkë­shortit të saj.

Ajo sa i kishte kryer punët e shtëpisë, i kishte pastruar fë­mijët dhe i kishte veshur e parfumosur ata me erërat më të mira…

Esma na rrëfen për ardhjen e të Dërguarit a.s. në shtëpinë e saj dhe thotë: “Kur ia behu te ne Resulullahu, e pashë se fytyrën e tij fis­ni­ke ia kishin mbuluar shenjat e dëshpërimit dhe të mërzisë. Me­gjithëse nuk dëshiroja ta pyesja për Xha’ferin, prapëseprapë ndje­va një rrënqethje të ftohtë e të frikshme dhe thashë me vete: Vallë a mos i ka ndodhur diçka Xha’ferit?!”

Na përshëndeti dhe tha: “M’i sill fëmijët e Xha’ferit këtu!”

Ata u afruan rreth tij të gëzuar e plot hare. Secili prej tyre shty­hej që të afrohej sa më afër Resulullahut.

Pejgamberi a.s. ua lëmoi flokët me dashuri e dhëmb­shu­ri dhe nga sytë e tij të bekuar i pikonin lotët.

- Përse po qan o i Dërguar i Zotit? ‑ i thashë, - a mos të ka arri­tur ndonjë lajm për Xha’ferin dhe shokët e tij?

‑ Po, tha Pejgamberi a.s., ‑ ata sot kanë rënë shehidë në rrugën e Allahut.

Kur i dëgjuan fëmijët këto fjalë dhe panë nënën e tyre duke qa­rë e dënesur me lot, nga fytyrat e tyre të njoma u tret buzëqeshja dhe u strukën nëpër vendet e tyre pa bërë asnjë zë, kurse i Dërguari i Allahut u ngrit, i fshiu sytë e tij të përlotur dhe tha:

“O Allah i Gjithmëshirshëm! Trashëgoje Xha’ferin në fëmijët e tij!”

“O Allah i Gjithmëshirshëm! Trashëgoje Xha’ferin në familjen e tij”, dhe shtoi:

“E kam parë Xha’ferin në xhenet. Dy krahët e tij të përgjakur i kishte të stolisur me pendla shumëngjyrëshe.”

ABDURRAHMAN IBNU AVFI

“Allahu të bekoftë e të begatoftë në atë çka solle... dhe Allahu të bekoftë e të begatoftë në atë çka ndale (për familjen tënde).”

(Nga duaja Pejgamberit a.s. për të)

‑ Ky është njëri prej tetë të parëve që përqafuan fenë islame...

‑ Njëri prej të dhjetëve të përgëzuar me xhenet..

‑ Njëri prej gjashtë sahabëve që morën pjesë në konsultim në ditën e zgjedhjes së halifes së muslimanëve pas vdekjes (vrasjes) së Omerit r.a., dhe

‑ Njëri prej atyre që jepnin “fetva” ‑ në Medinë dhe i Dërguari i Allahut ende i gjallë në mesin e muslimanëve...

Para shpalljes (në kohën e injorancës) quhej Abde Amrin, e pasi e përqafoi fenë islame Pejgamberi a.s. e quajti Abdurrahman. 

*  *  *

Ky pra është Abdurrahman ibnu Avfi r.a., - Zoti qoftë i kënaqur me të. Fenë islame e pranoi vetëm dy ditë pas Ebu Bekrit r.a. dhe pak para se të hyjë i Dërguari i Allahut xh.sh. në shtëpinë e Erkamit.[1]

I përjetoi mundimet dhe torturat më të mëdha, vetëm për hir të fjalës së Allahut, ashtu siç i përjetuan edhe muslimanët e parë, por ishte i qëndrueshëm, duroi dhe nuk u ligështua, sepse ishte i sinqertë në besimin e tij. Pas gjithë këtyre peripecive, u detyrua që të shpërngulet në Abisini së bashku me shumë muslimanë të tjerë, vetëm e vetëm që ta ruajë fenë dhe fjalën e Allahut xh.sh. E pasi të Dërguarit a.s. iu lejua hixhreti në Medinë, ishte në grupin e muhaxhirëve të parë që u shpërngulën atje.

Kur Pejgamberi a.s. filloi t’i vëllazërojë muhaxhirët (mekasit) dhe ensarët (medinasit), atë e vëlla­zëroi me Sa’d ibnu Ebi Rebian r.a. Pas disa kohe, Sa’di i tha Abdurrahman ibnu Avfit: - O vëllai im Unë jam ndër më të pasurit e Medinës. I kam dy bahçe, urdhëro e shiko se cila po të pëlqen dhe merre!

‑ “Abdurrahmani i tha vëllait të vet: Allahu të dhëntë bereqet e të begatoftë në pasurinë tënde, por të lutem ma trego tregun më të afërt... Ai filloi të tregtojë, të shesë, të blejë, të fitojë dhe ta shto­jë pasurinë. Pas një kohe të shkurtër e përgatiti “mehrin” – dhu­ratën e nusërisë, u martua dhe i kënaqur e i disponuar shkoi te Pejgamberi a.s.

‑ Ç’kemi të re? ‑ e pyeti Pejgamberi a.s.

- U martova ‑ tha Abdurrahmani.

‑ E çfarë i dhurove bashkëshortes si “mehër”? ‑ pyeti prapë Resulullah.

‑ I dhurova peshën e 5 dërhemëve të arit ‑ ia ktheu ai.

Atëherë Pejgamberi a.s. u lut për të duke thënë: - Allahu të begatoftë në pasurinë tënde...

Prej atij momenti ‑ thotë Abdurrahman ibnu Avfi ‑ m’u hapën dyert e të mirave të kësaj bote, saqë ma merrte mendja se në çdo gur, po ta lëvizja nga vendi i vet, do të gjeja ar ose argjend.

*  *  *

Në luftën e Bedrit, Abdurrahman ibnu Avfi luftoi me një heroi­zëm të rrallë e trimëri të pashoqe, duke mbytur njërin prej armiqve më të mëdhenj të Islamit, Umejr ibn Uthman ibnu Ka’b Et‑Tejmijjin.

E në luftën e Uhudit qëndroi i paepur dhe i paluhatshëm, në çastet më të vështira, atëherë kur filloi t’u dridhet trualli nën këmbë muslimanëve dhe as nuk u tund e as nuk u frikësua kur disa filluan të ikin. Nga beteja doli me njëzet e ca plagë, disa prej të cilave ishin aq të thella, saqë dora e njeriut mund të hynte në to.

Mirëpo, prapëseprapë, xhihadi i tij luftarak ishte i vogël në kra­hasim me xhihadin e tij në pasuri.

Një ditë prej ditësh, Pejgamberi a.s. dëshironte të përgatiste një ekspeditë luftarake dhe iu drejtua sahabëve me fjalët:

- Urdhëroni, jepni diçka (nga pasuria), sepse duam të dërgojmë një ekspeditë (kundër armiqve).”

Atëherë, Abdurrahman ibn Avfi nxitoi me të shpejtë në shtëpinë e tij dhe, kur u kthye, tha:

‑ O i Dërguar i Zotit, kam me vete katër mijë dërhemë; dy mijë po i jap në rrugën e Allahut e dy mijë po ua lë fëmijëve të mi (familjes sime).

‑ Allahu të bekoftë e të begatoftë në atë që solle...dhe Allahu të bekoftë e të begatoftë në që çka ndale (për familjen tënde), ia ktheu Pejgamberi a.s.

*  *  *

Gjatë luftës së Tebukut, e cila është lufta e fundit në të cilën luftoi (dhe mori pjesë) Muhammedi a.s., ndihej nevojë e madhe për njerëz dhe për pasuri në përgatitjen e ushtrisë muslimane. Në anën tjetër, ushtria romake ishte nUmejrikisht shumë më e madhe dhe më e përgatitur në armatim në krahasim me ushtrinë muslimane.

Atë vit në Medinë mbretëronte thatësi e madhe, e rruga deri në Tebuk ishte shumë e gjatë. Rezervat e ushqimit ishin të pakta e ndi­hej mungesë e madhe edhe në kafshët mbartëse.

Një grup besimtarësh, të cilëve u digjej e përvëlohej zemra nga dëshpërimi për shkak të pamundësisë së shkuarjes në luftë, sepse nuk kishte deve të mjaftueshme për t’i çuar të gjithë deri në Te­buk, shkuan te Pejgamberi a.s. duke e lutur me lot në sy që t’u gje­jë edhe atyre ndonjë vend. Mirëpo, i Dërguari i Allahut me keqardh­jen më të madhe u detyrua t’i refuzojë. Ata, të dëshpëruar e me sy të përlotur, filluan të kthehen duke qarë e dënesur me ngashërim, saqë i quajtën “Të përloturit”, kurse ushtrinë e thirrën “Ushtria e vështirësisë”.

Kur e pa këtë skenë rrëqethëse e të prekshme, Muhammedi a.s. i urdhëroi shokët e vet që ta hapin zemrën dhe të japin në rrugën e Allahut atë çka kanë mundësi.

Muslimanët me nxitim iu përgjigjën thirrjes së Resulul-lahut, e ndër të parët, si zakonisht, Abdurrahman ibnu Avfi, i cili ndihmoi ushtrinë muslimane me dyqind okë ari, saqë Omeri r.a. i tha Pej­gam­berit a.s. “Më duket se Abdurrahmani ka bërë mëkat në këtë rast, sepse familjes së tij nuk i ka lënë asgjë”.

Atëherë Pejgamberi a.s. iu drejtua Abdurrahman ibën Avfit duke i thënë:

‑ A le diçka për familjen tënde, o Abdurrahman?

‑ Po ‑ ia ktheu ai, ‑ u lashë më shumë sesa kishin.

‑ Sa dhe çka? ‑ e pyeti prapë i Dërguari a.s.

‑ Atë që u ka premtuar Allahu xh.sh. dhe i Dërguari i Tij nga furnizimi, të mirat dhe shpërblimet ‑ tha Abdurrahman ibnu Avfi.

*  *  *

Ushtria vazhdoi rrugën për në Tebuk dhe këtu Allahu xh.sh. e nderoi dhe e fisnikëroi Abdurrahman ibën Avfin me një nder, me të cilin nuk u nderua e as nuk u fisnikërua askush prej muslimanëve...

...Kishte hyrë koha e namazit dhe i Dërguari a.s. nuk ishte atypari në ato çaste. Atëherë Abdurrahmani doli imam i muslimanëve në namaz. Pak para se të përfundojë rekati e parë, arriti i Dërguari a.s. dhe u lidh në namaz pas tij. A thua, a mund të ketë nder dhe vle­rë më të madhe sesa dikush të bëhet imam i krijesës më të vlef­shme ‑ Imamit të të gjithë Pejgamberëve ‑ Imam i Muhammedit a.s.?

Pasi kaloi Resulullahu s.a.v.s. në ahiret pranë mëshirës së lar­të hyjnore të Allahut xh.sh. Abdurrahman ibnu Avfi u vu në shër­bim dhe përkudesje të “nënave të besimtarëve”.

Cilësitë e larta morale dhe veprat e tij fisnike bënë që “nënat e besimtarëve” të kenë besim tek ai.

Prej mirësive të tij ndaj muslimanëve, e në veçanti ndaj “nëna­ve të besimtarëve”, përmendet se kishte shitur një pjesë të tokës për 40 mijë dinarë dhe tërë këtë pasuri ua ndau: fisit Benu Zehre (fisit të Emines ‑ nënës së Pejgamberit a.s.), të varfërve, muha­xhirëve dhe grave të Pejgamberit a.s. Kur i dërgoi pjesën që i kishte takuar Ajshes r.a., ajo pyeti:

- Kush i dërgoi tërë këto të holla?

‑ Abdurrahman ibnu Avfi, ‑ i thanë...

‑ Atëherë ajo tha: - Ka thënë Pejgamberi a.s.: “Pas meje, askush nuk do të bëjë mirësi ndaj jush, përveç durimtarëve.”

Duaja e Pejgamberit a.s. për Abdurrahman ibnu Avfin, që Alla­hut t’ia begatojë pasurinë e tij, e përcolli gjatë tërë jetës, derisa u bë më i pasuri ndër sahabët. Tregtia e tij sa vinte e shtohej. Karva­net e tij shkonin e vinin pandërprerë duke transportuar grurë, miell, vaj, enë, rroba, erëra (parfume) dhe çkado që ndihej nevoja për të, ndër banorët e Medinës.

*  *  *

‑ Një ditë arriti në Medinë karvani i Abdurrahman ibnu Avfit me 700 (shtatëqind) deve...Po, po, 700 deve, me ushqim, veshmbathje dhe sende të ndryshme!

Me të hyrë në Medinë, nga zhurmat e gëzimit, dukej se edhe toka po dridhej.

‑ Ç’është kjo zhurmë? ‑ pyeti Aisheja r.a.

‑ Është karvani i Abdurrahman ibnu Avfit me 700 e ca deve me ushqim, ‑ i thanë.

‑ Zoti e begatoftë në atë që i ka dhënë prej të mirave të kësaj bote, ‑ tha Aisha r.a., - por të mirat e tij në ahiret janë edhe më të mëdha. E kam dëgjuar të Dërguarin a.s. duke thënë: “Abdurrahman ibnu Avfi do të hyjë në xhenet gjunjazi.”

*  *  *

Ky lajm përgëzues nga “nëna e besimtarëve” Aishja r.a. i arriti menjëherë në vesh Abdurrahamnit, madje edhe para se de­vetë të ulen e të pushojnë. Shkoi me vrap tek ajo dhe i mallëngjyer nga ndje­njat e emocionet, që i kishin përshkuar tërë trupin, tha: ‑ Oj nënë, a vërtet e ke dëgjuar këtë nga i Dërguari i Allahut?

‑ Po, ‑ ia ktheu ajo.

Atëherë Abdurrahamn ibnu Avfi nga gëzimi i papërshkru-eshëm tha:

‑ Sikur të kisha mundësi të zgjedhja, do të hyja në xhenet në këmbë, por dëshmo, oj “nënë”, se ky karvan, me tërë atë që ka devetë, ushqimi dhe veshmbathja, prej këtij momenti janë dhuratë për të varfërit, vetëm për hir të Allahut xh.sh.

Prej asaj dite që mori lajmin përgëzues, Abdurrahmanit i ndri­çoi fytyra me një nur hirësie. Filloi të shpërndajë edhe më shumë pasuri për të varfërit, me të djathtën dhe me të majtën, fshehurazi e haptazi. Shpërndau në emër të sadakasë 40 mijë dërhem argjend, e menjëherë pas tyre 40 mijë dinarë ar. Nuk vonoi shumë e shpër­ndau edhe 200 okë ari.

I ndihmoi luftëtarët në rrugën e Allahut (muxhahidinët) me 500 kuaj dhe 1500 deve.

Para se t’i vijë momenti i vdekjes liroi shumë robër. La po­rosi që çdo luftëtari të betejës së Bedrit t’i jepen nga 400 dinarë ari, e atëbotë ishin ende gjallë 100 prej tyre.

Pastaj la amanet që çdo “nëne të besimtarëve” t’i ndahet nga një pjesë e konsiderueshme e pasurisë, saqë Aisheja r.a. lutej shpesh­herë për të dhe thoshte: “Allahu ia shoftë etjen me ujët e krojeve të xhenetit Selsebil.[2]

Përveç tërë kësaj, familjes së vet i la trashëgim pasuri që nuk mund as të numërohej. Prej tyre: 1000 deve, 100 kuaj dhe 3000 kre­rë dele. Trashëgimtarëve të tij u la ar dhe argjend të shumtë, sa­që duart e atyre që ndanin filluan të lodhen. E tërë kjo ishte fryt i duasë së Pejgamberit a.s. që Zoti t’ia shtojë dhe bekojë pasurinë e tij.

Mirëpo, edhe përkundër tërë kësaj pasurie të madhe, kjo aspak nuk e luhati e as nuk e ndryshoi Abdurrahman ibnu Avfin nga qën­drimet e tij, saqë njerëzit nuk mund ta dallonin atë në mesin e shërbëtorëve të vet.

Një ditë, derisa agjëronte, për iftar i sollën ca ushqime. E shi­koi atë me buzë në vaj dhe tha: ‑ Kur u vra Mus’ab ibnu Umejri, i cili ishte njeri më i mirë se unë, nuk mund të gjenim qefin të mjaf­tueshëm për ta mbuluar. Kur ia mbulonim kokën, i zbuloheshin këmbët, e kur ia mbulonim këmbët i zbulohej koka...Neve Allahu na furnizoi me të mirat e Tij në këtë dynja, prandaj po kam frikë se mos shpërblimi ynë është shpejtuar dhe s’do të kemi asgjë për botën e ardhshme.

Pas kësaj filloi të qajë e të dënesë me ngashërim derisa ushqimi u tha.

*  *  *

I lumi Abdurrahman ibën Avfi me një mijë lumturi...

E përgëzoi me xhenet mbartësi i fundit i shpalljes hyjnore, Mu­ham­medi a.s.

Në përcjelljen e fundit, xhenazen ia mbajti daja i Pejgamberit a.s., ‑ Sa’d ibnu Ebi Vekkasi.

Namazin e xhenazes ia fali “pronari i dy dritave”, Osmani r.a., kurse prej tij i fundit u nda Aliu r.a. me fjalët: “Allahu të mëshi­roftë! E arrite dlirësinë e kësaj feje para se të fillojnë përçarjet dhe ngatërresat.”

UMEJR IBNU SA’DI - (2)

“ Sa do të dëshiroja të kem pranë vetes njerëz si Umejr ibnu Sa’di, që të më ndihmojnë në çëshjet e muslimanëve.”

(Omer ibnul Hattabi)

Në pjesën e parë ishim dëshmitarë të një pamjeje të rrallë e të ndritshme nga jeta e sahabit të njohur, ‑ Umejr ibnu Sa’dit, në fëmi­jërinë e tij, e tani eja të shohim një pamje tjetër të ndritshme gja­të jetës së tij në moshën madhore. Edhe ju do të shihni se ngjarja e dytë nuk është aspak më e zbehtë sesa e para...

*  *  *

Banorët e Himsit ishin gjithmonë të pakënaqur me udhëhe­që­sit e tyre dhe ankoheshin vazhdimisht për ta. Sa herë u vinte ndonjë vali i ri, përpiqeshin t’ia gjejnë ndonjë të metë apo dobësi dhe menjëherë kërkonin prej halifes së muslimanëve që ta ndërrojë atë me ndonjë tjetër.

Omeri r.a. vendosi që të dërgojë atje një vali të cilit nuk do të mund t’i gjenin asnjë vërejtje a dobësi. Thirri pranë vetes njerëzit më të afërt të tij dhe nuk gjeti në mesin e tyre më të mirë e më të përshtatshëm për këtë çështje sesa Umejr bin Sa’din.

Atëbotë, Umejri gjendej në luftë në krye të ushtrisë muslimane, diku në tokat e Shamit, duke çliruar kështjellë pas kështjelle, qytet pas qyteti dhe duke nënshtruar fiset dhe popujt e atjeshëm. Në çdo tokë të çliruar ndërtonte nga një xhami.

Megjithatë, edhe përkundër kësaj, emiri i muslimanëve, ‑ Omeri r.a., e thirri Umejrin nga vija e frontit, e caktoi vali mbi provincën e Himsit dhe e urdhëroi që të shkojë atje.

Umejri e pranoi këtë me përtesë dhe pa dëshirë, sepse nuk pre­feronte asgjë më tepër në këtë botë sesa xhihadin në rrugën e Allahut xh.sh. Megjithatë, iu nënshtrua urdhrit të eprorit të vet.

*  *  *

Kur arriti Umejri në Hims e thirri tërë popullin në një namaz të përbashkët në xhami. Kur u krye namazi, pasi falënderoi Allahun xh.sh. dhe dërgoi salavate mbi Pejgamberin a.s., iu drejtua të pranishmëve me fjalët: ‑ O ju njerëz! Islami është një kështjellë e pamposhtur dhe derë e pathyeshme. Kështjella e Islamit është drej­tësia dhe dera e tij është e vërteta. Nëse kjo kështjellë dridhet e lë­kun­det dhe thyhen dyert e saj, atëherë shkatërrohet mburoja e kësaj feje. Mirëpo, Islami do të jetë gjithmonë i pathyeshëm, për­derisa sunduesi (udhëheqësi) të jetë i ashpër dhe i paluhatshëm. E ash­përsia e sunduesit nuk është as goditja me kamxhik e as mbytja me shpatë, por veprimi me drejtësi dhe fjalë të vërteta.”

Pas këtij fjalimi Umejri filloi menjëherë punën në realizimin e asaj që tha në hytben e tij të shkurtër.

*  *  *

Umejr ibnu Sa’di gjatë një viti të plotë sa qëndroi në Hims, as­njëherë nuk i shkroi halifes së muslimanëve dhe nuk dërgoi asnjë dërhem në arkën shtetërore (Bejtul Mal). Kjo e shtyri Omerin r.a., që të dyshojë pak në të, sepse konside-ronte se përveç Pejgamberit a.s. nuk ka njeri të pagabueshëm në këtë aspekt, prandaj e urdhëroi këshilltarin e vet që t’i shkruajë letër Umejrit dhe t’i thotë: “Kur të të arrijë kjo letër e emirit të muslimanëve, lëshoje Himsin dhe eja në Medinë. Me vete merr edhe tërë atë që ke mbledhur për arkën shtetërore.”

Umejrit i arriti në dorë letra e Omerit r.a. (kënaqësia e Allahut qoftë mbi të dy). Kur e lexoi përmbajtjen e saj menjëherë filloi të përgatitet për udhëtim. Hodhi mbi supe shtambën e ujit, pak ush­qim, një enë për të marrë abdest dhe u nis këmbë për në Medinë, duke lënë pas vetes Himsin dhe banorët e tij.

Gjatë udhëtimit të tij të gjatë e të mundimshëm për në Me­dinë, nga vapa e madhe përcëlluese, qe lodhur e cfilitur i tëri. Trupi i qe dobësuar dhe flokët i ishin rritur, saqë shenjat e mundimeve të rrugës e të udhëtimit vëreheshin shumë lehtë tek ai.

Kur hyri tek Omeri r.a., ky u habit nga gjendja e tij e rëndë dhe i tha:

‑ Ç’’e mirë të ka gjetur, o Umejr?!

‑ Asgjë o emiri[3] i muslimanëve. Jam shëndosh e mirë dhe për këtë e falënderoj Allahun xh.sh. Me vete kam tërë dynjanë dhe e sjell nga të dua ‑ia ktheu Umejri.

‑ E çka ke nga dynjaja? ‑ e pyeti prapë Omeri r.a., duke men­duar se me vete ka sjellë pasuri për arkën shtetërore.

‑ Kam një strajcë në të cilën kam futur gjërat e nevojshme të udhë­timit, një enë në të cilën ha bukë dhe një shtambë me ujë për të pirë nga ajo dhe për të marrë abdest. Këto janë kënaqësia ime në këtë botë, e për gjëra të tjera nuk kam nevojë ‑ tha Umejri.

‑ Erdhe në këmbë? ‑ e pyeti Omeri r.a.

‑ Po, o emiri i muslimanëve ‑ ia ktheu ai.

‑ Përse nuk erdhe prej Himsit hipur në ndonjë kafshë?

‑ As nuk ma dhanë e as nuk ua kërkova.

‑ Ku është pasuria që ke sjellë për arkën shtetërore? ‑ pyeti Omeri r.a.

‑ Nuk solla asgjë, ia ktheu prapë ai.

‑ E përse?! ‑ u habit Omeri r.a.

‑ Sepse kur arrita në Hims, - tha ai, - i mblodha njerëzit më të ndershëm e më besnikë dhe ua besova mbledhjen e të mirave. Sa herë që tubonin diçka, i këshilloja që ta ndajnë atë me drejtësi, aty ku ndihej nevoja më e madhe.

Kur i dëgjoi Omeri r.a. të gjitha këto, i tha këshilltarit të vet: “Ripërtërija Umejrit edhe një mandat të valiut mbi provincën e Himsit!”

‑ Ruana Zot! ‑ tha ai, - këtë nuk e pranoj dot kurrë, sepse dëshira ime e vetme është që t’i përkushtohem në qetësi jetës dhe ibadetit tim ndaj Allahut xh.sh.

...Pas këtyre fjalëve kërkoi leje që të shkojë në fshatin e tij në periferi të Medinës, pranë gjirit familjar... dhe iu lejua.

*  *  *

Nuk kaloi shumë kohë prej shkuarjes së Umejrit në fshat dhe Omeri r.a., deshi ta sprovojë edhe njëherë shokun e tij, që të bindet në drejtësinë dhe saktësinë e fjalëve të tij.

‑ Shko si mysafir në shtëpinë e Umejr ibnu Sa’dit! ‑ i tha Omeri r.a., njërit prej të besuarve të tij, të quajtur Harith.

- Nëse sheh she­­nja të begatisë dhe jetesës së mirë, kthehu ashtu siç shkove, e nëse sheh mjerim dhe gjendje të vështirë, atëherë jepja këta 100 dinarë.

...Harithi shkoi në fshatin e Umejrit dhe pyeti bashkëfshatarët për shtëpinë e tij. Kur e takoi i tha: - Paqja, shpëtimi dhe mëshira e Allahut qoftë mbi ty!

- Gjithashtu, qoftë edhe mbi ty! ‑ ia ktheu Umejri dhe e pyeti Harithin se prej nga po vjen.

‑ Nga Medina ‑ iu përgjigj Harithi.

‑ Si i le besimtarët?

‑ Mirë.

‑ Po si është emiri i muslimanëve?

‑ Shëndosh e mirë.

‑ A iu përmbahet rregullave të Islamit?

‑ Posi ‑ ia ktheu Harithi, - madje para disa kohësh e ka rrahur të bi­rin e tij për shkak të një mëkati që bëri, derisa vdiq nga goditjet.

Atëherë Umejri tha: ‑ O Allah! Ndihmoji Omerit, sepse e di që ai ka dashuri të madhe ndaj Teje.

*  *  *

Harithi qëndroi si mysafir në konakun e Umejr ibnu Sa’dit tri net, e çdo natë për ushqim kishin vetëm bukë të thatë elbi. Në ditën e tretë një bashkëfshatar i tha Harithit: ‑ Dije se je duke e ngush­tuar Umejrin dhe familjen e tij. A nuk e sheh se s’kanë asgjë para vete përveç kësaj buke të thatë elbi me të cilën po të nderojnë ty? Ata janë duke vuajtur e duruar urie, prandaj, nëse ta merr mendja të largohesh nga ata, atëherë urdhëro e eja tek unë.

*  *  *

Pas këtyre fjalëve, Harithi nxori nga xhepi të 100 dinarët dhe ia lëshoi në dorë Umejrit.

‑ Ç’janë këto të holla? ‑ pyeti i habitur Umejri.

‑ T’i ka dërguar emiri i muslimanëve ‑ ia ktheu Harithi.

‑ Ktheja prapë Omerit, përshëndete nga ana ime dhe thuaj: Umejri nuk ka nevojë për to.

‑ Merri, o Umejr! ‑ i tha bashkëshortja e tij, me zë paksa si të lar­të. - Nëse të nevojiten, shpenzoji e nëse jo, atëherë shpërndajua aty­re që kanë nevojë, se të tillë ka shumë këtu.

Kur i dëgjoi Harithi fjalët e saj, i hodhi të hollat para Umejrit dhe u largua. Umejri i mori të hollat, por atë natë nuk vuri gjumë në sy, derisa i shpërndau të gjitha, te të varfërit, duke i veçuar po­sa­çërisht fëmijët e dëshmorëve.

Pasi u kthye Harithi në Medinë, Omeri r.a. e pyeti:

‑ Çfarë pe, o Harith?

‑ Gjendje të rëndë e të mjerueshme, ‑ ia ktheu ai.

‑ A ia le të hollat?

‑ Po, emirul mu’minin.

‑ Çfarë bëri me to? ‑ pyeti prapë Omeri r.a.

‑ Nuk di ‑ iu përgjigj Harithi, - por nuk besoj se do ta ndalë për vete asnjë dërhem.

Atëherë Omeri r.a. i shkroi Umejrit dhe i tha: - Kur të arrijë kjo letër imja, eja patjetër në Medinë!

*  *  *

Umejri ia mësyu Medinës dhe shkoi drejt tek Omeri r.a., i cili e përshëndeti me mirëseardhje dhe i tha:

‑ Ç’bëre me ato të holla, o Umejr?

‑ Përse më pyet për to, pasi vetë m’i dhurove? ‑ ia ktheu Umejri.

‑ Pikërisht për këtë të kam ftuar ‑ i tha Omeri r.a., dhe dua ta di se ç’bëre me to?

‑ “I deponova” për vete, që të kem dobi prej tyre në atë ditë kur nuk do të vlejnë as pasuria e as fëmijët.

Nga këto fjalë të prekshme Omerit r.a. iu mbushën sytë me lot dhe tha: “Dëshmoj se je prej atyre që më tepër dëshirojnë t’u bëj­në mirë të tjerëve sesa vetes, edhe pse vetë kanë nevojë për ndih­më”, dhe urdhëroi që Umejrit t’i jepet një sasi e konsiderueshme ushqimi dhe dy palë rroba.

‑ Sa për ushqim, ne nuk kemi nevojë për të, o emiri i muslimanëve. Në shtëpi kam lënë dy teneqe elb, e derisa ta hamë atë, shpresoj se ndërkohë Allahu do të na furnizojë, kurse sa i përket rrobave ato do t’i marr për bashkëshorten time, sepse i janë vjetë­ruar e grisur plotësisht petkat.

*  *  *

Nuk kaloi shumë kohë prej këtij takimi të Omerit r.a. dhe sho­kut të tij dhe Allahu xh.sh. e mori Umejrin pranë fqinjësisë së Tij të përjetshme dhe afër Pejgamberit a.s., për të cilin i digjej zemra dhe aq fort e kishte marrë malli ta shohë.

Umejri kaloi në botën e amshueshme (ahiret) ‑ shpirtqetë e i pabrenga, duke mos e rënduar veten me asnjë barrë të kësaj bote. Kaloi në ahiret e me vete s’mori asgjë përveç dritës, udhëzimit, dlirë­sisë dhe devotshmërisë së tij.

Kur Omeri r.a. dëgjoi për vdekjen e tij u prek thellë dhe i pi­këlluar tha: “Sa do të dëshiroja që të kem pranë vetes njerëz si Umejr ibnu Sa’di që të më ndihmojnë në çështjet e muslimanëve.”

*  *  *

‑ Allahu xh.sh. qoftë i kënaqur me Umejr ibnu Sa’din...

‑ Ishte shembull i rrallë në mesin e as‑habëve... dhe

‑ Nxënës i shkëlqyeshëm “në shkollën” e Muhammedit a.s.

SEID IBNU ZEJDI

“O Zoti im, nëse më privon mua nga kjo dhunti, mos privo nga ajo birin tim, Seidin.”

(Zejdi, i ati i Seidit)

Zejdi ibnu Amër ibnu Nufejli u ndal larg nga turma e njerëzve dhe shikonte kurejshitët se si festonin një festë të tyre. Ai vuri re se njerëzit ishin mbështjell me turbana të shtrenjtë, të qëndisur me pëlhura të mëndafshit me ar. Ata krekoseshin me pallto të gjata, të shtrenjta, të Jemenit.

I shikonte gratë me fëmijë, të cilat kishin veshur rrobe të shkël­qyeshme, me stoli të bukura. Ai shikonte shtazët, të cilat i ngi pasanikët, pasi i kishin stolisur me lloj-lloj stolish, për t’i therur në mes të idhujve të gdhendura.

Ai mbështeti shpinën te shtylla e murit të Qabes dhe tha:

- O ju, kurejshit! Bagëtinë e ka krijuar Zoti. Ai ka zbritur shiun nga qielli, ndaj edhe ato janë ngopur. Atyre u ka rritur bar nga toka, me të cilin ushqehen. E ju po i therni ato jo në emrin e Tij. Unë ju trajtoj popull injorant!

Pas këtyre fjalëve, kundër tij u ngrit xhaxhai i vet, Hattabi, babai i Omer ibnul Hattabit, i ra shuplakë dhe i tha:

- Të gjet e liga! Ende po dëgjojmë prej teje këtë budallallëk. Të kemi toleruar gjersa na humbi durimi. Pastaj e sulmuan buda­llenj­të e fisit të tij, të cilët e keqtrajtuan. Ata vazhduan ta keqtrajtojnë gjersa u katandis të largohet nga Meka dhe të strehohet në kodrën Hira.

Hattabi angazhoi një grup kurejshitësh që ta pengojnë të mos hyjë në Mekë. Ai hynte në Mekë vetëm fshehurazi. Më pas, Zejd ibnu Amër ibnu Nufejl i ftoi në një takim, pa e ditur fare kurejshitët, Vere­ka ibnu Neufelin, Abdullah ibnu Xhahshin, Othman ibnu El Harithin, Umejmete Bint Abdul Mutalibin,  hallë e Muhammedit, të birit të Abdu­llahut. Ata zunë të evokojnë kujtime për ato gjëra si pasojë e të cilave arabët u krodhën në rrugë të gabuar.

Zejdi u tha shokëve të tij:

- Vërtet ju, për Zotin, e dini fare mirë se fisi juaj s’ka asgjë me vlerë. Ai e ka shtrembëruar fenë e Ibrahimit dhe po e kundërshton. Pra, kërkoni për vete një fe të cilës i përmbaheni, nëse dëshironi të gjeni shpëtim.

Të katër burrat shkuan te priftërinjtë e hebrejve dhe të krish­te­rëve dhe te paria e komuniteteve të tjera, duke kërkuar tek ata fenë e vërtetë (islame) të Ibrahimit (a.s.). Sa i përket Vereka ibnu Nufejlit, ai u bë i krishter.

Ndërkaq Abdullah ibnu Xhahshi dhe Othman ibnu El Harithi nuk arritën gjë.

Sa i përket Zejd ibnu Amër ibnu Nufejlit, për të është tre­gi­mi të cilin do ta na rrëfejë në vazhdim.

Zejdi thotë:

“U ndala te Judaizmi dhe Krishterimi dhe i hodha poshtë, pasi nuk gjeta gjë diçka që ma qetëson shpirtin. Unë zura të hulumtoj për komunitetin religjioz të Ibrahimit (a.s.) në vende të ndryshme, gjersa arrita në Siri. Atje një prift më përmendi një pjesë nga Libri i Shenjtë. Unë shkova tek ai dhe ia tregova hallin tim, e ai më tha:

‑ Siç po vërej, t’i dëshiron të dish diçka nga feja e Ibrahimit, o vëlla mek‑kas.”

Unë i thashë:

- Po, këtë gjë kërkoj.

Ai tha:

- Ti po e kërkon një fe e cila sot nuk ekziston, por shko në vendin tënd, se Allahu do të dërgojë nga populli yt një njeri që do ta përtërijë fenë e Ibrahimit dhe nëse e bashkëjeton, mos iu nda atij njeriu.

Zejdi u nis për t’u kthyer në Mekë, përfundimisht, duke shpej­tuar hapat e tij në kërkim të Pejgamberit të premtuar.

Derisa rrugëtonte, Allahu e dërgoi Pejgamberin e Vet, Muhamme­din a.s., për t’i thërritur njerëzit në fenë e udhëzimit dhe të së vërte­tës, por Zejdi nuk e takoi atë, ngase atij i doli në rrugë një grup arabësh dhe e vrau para se të arrijë në Mekë. Atij i skuqeshin sytë nga dëshira e flaktë për të parë të Dërguarin e Allahut. Ndërsa Zejdi nxirrte frymën e tij të fundit, ktheu shikimin nga qielli dhe tha:

*  *  *

“O Zoti im, nëse më privove mua nga kjo dhunti, mos e privo bi­rin tim, Seidin!”

Deshi Allahu i Madhëruar që t’i përgjigjet lutjes së Zejdit dhe, posa ia filloi i Dërguari i Allahut t’i ftojë njerëzit në fenë islame, Sei­di u gjend në grupin e atyre që besuan në Allahun dhe dëshmuan misionin e Pejgamberit të Tij.

S’është çudi, posi Seidi u rrit në një shtëpi që e urrente atë që i kishte çuar kurejshitët në humbje. Ai u edukua në prehrin e ba­bait, i cili e çoi jetën duke kërkuar të vërtetën.

Ai vdiq i etshëm, duke ngarendur pas të vërtetës.

Fenë islame nuk e pranoi vetëm Seidi, por edhe gruaja e tij Fa­ti­me bint El Hattabi, e motra e Omer ibnul Hattabit.

Djaloshi kurejshit përjetoi keqtrajtime nga fisi i tij, veprime kë­to të cilat nuk ishin të denja për ta larguar nga feja e vet. Në vend që ta largojnë atë nga feja islame, ai dhe grua­ja e tij arritën të nxjerrin nga radhët e kurejshëve një njeri më të rëndë nga pesha dhe më të rrezikshëm...

Që të dy ishin shkaktarë që Omer ibnul Hattabi të pranojë fe­në islame. Seid ibnu Amri e vuri në shërbim të fesë islame tërë ener­gjinë djaloshare, ngase ai pranoi fenë në kohën kur ende nuk i kish­te mbushur të njëzetat. Ai mori pjesë me të Dërguarin e Allahut në të gjitha luftërat, përveç Luftës së Bedrit. Mungoi nga kjo luftë meqë du­hej të kryente një detyrë që i kishte caktuar Pejgamberi a.s.

Ai mori pjesë me muslimanët në operacionin luftarak për për­mbys­jen e fronit të Kisra’së dhe shpartallimin e pushtetit të tij.

Mbase beteja më e shkëlqyeshme që  zhvilloi ai ishte ajo e Jer­mukut. Pra, në vazhdim, po citojmë një fjalë të tij, ku rrëfen për një pjesë të ngjarjes së asaj dite.

Seid ibnu Amër ibnu Nufejl thotë:

- Në e Betejën e Jermukut ne ishim njëzet e katër mijë veta, apo afro njëzet e katër mijë. Bizantinët na dolën përpara me një­qind e njëzet mijë luftëtarë. Ata afroheshin në drejtim tonin me hapa të rëndë, thuase brigjet po lëkundeshin nga ca duar të fu­qishme misterioze. Para tyre ecnin peshkopët, patrikët dhe prif­të­rinjtë duke mbajtur kryqa dhe duke kënduar psalme, të cilët i për­cillte ushtria, zëri i së cilës jehonte si të ishte zë i murmurimës!

Kur muslimanët i panë ata në këtë gjendje, u rrënqethën nga ma­si­­viteti i tyre dhe në zemrat e tyre hyri një lloj frike. Me atë rast, Ebu Ubejde ibnul Xherr‑rrahu zuri t’i nxisë muslimanët për të luftuar dhe tha:

“O ju robër të Zotit! Ndihmoni Zotin, e Ai ju ndihmon juve dhe ju forcon pozicionet tuaja...

O ju robër të Zotit! Keni durim, se durimi ju shpëton nga mo­s­besimi, ju ofron te kënaqësia e Zotit dhe ju mbron nga sjelljet e turpshme. Pra, hidhni shtizat, vëni mburojat dhe mos flitni fjalë tje­tër përveç lutjes së Zotit xh.sh. në heshtje, gjersa t’ju urdhëroj, në dashtë Allahu.”

Seidi shton:

- Me atë rast doli një njeri nga radhët e muslimanëve dhe i tha Ubejdes.

‑ Unë kam vendosur të vdes në këtë çast. A ke ndonjë mesazh t’ia dërgosh të Dërguarit të Allahut?!

‑ Po, t’ia kumtosh mesazhin prej meje dhe muslimanëve dhe ti thuash: O i Dërguari i Allahut! Përnjëmend ne kemi gjetur atë që na e ka premtuar Zoti ynë’ i tha Ebu Ubejda.

Seidi vazhdoi:

- Me të dëgjuar fjalën e tij dhe kur pashë se si po e tërhiqte shpa­tën dhe si shkonte për t’u ballafaquar me armiqtë e Zotit, unë u hodha rrufeshëm në tokë dhe rashë në gjunjë. Hodha shtizën time dhe godita kalorësin e parë që u afrua, pastaj iu vërsula armikut, e Allahu më hoqi çdo frikë që kisha në zemër. Muslimanët nisën luf­tën kundër bizantinëve dhe luftuan vazhdimisht gjersa Allahu ua mun­dësoi muslimanëve ta përfundojnë luftën me fitore.”

Seid ibnu Zejdi mori pjesë edhe në çlirimin e Damaskut. Duke qenë se muslimanët e respektonin Seidin, Ebu Ubejde e emëron guvernator të Damaskut. Ai njëherazi ishte guvernatori (veliu) i parë musliman i Damaskut.

Në kohën e Emevive, Seid ibnu Zejdit i ndodhi një ndodhi për të cilin medinasit zunë të flasin një kohë të gjatë. Kjo ndodhi ngjau për arsye se Ervaja, e bija e Uvejsit, mendoi se ibnu Zejdi kishte uzurpuar një pjesë të tokës së saj. Ajo zuri ta përmend këtë në mesin e muslimanëve dhe fliste vazhdimisht lidhur me të. Pastaj këtë çështje e paraqiti te Mervan ibnul Hakemi dhe në Medinë. Lidhur me këtë rast Mervani i dërgoi Seidit njerëz që të merren vesh për këtë çështje.

Shokut të të Dërguarit të Allahut i vinte vështirë ta zgjidhte këtë problem dhe u tha njerëzve:

- Po thonë se i bëj të padrejtë asaj!!?

Si t’i bëj të padrejtë?!

Unë kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut duke thënë:

“Kush me të padrejtë ia merr njeriut një pëllëmbë të tokës së tij, atij njeriu do t’i lidhet një zinxhir në fyt dhe do të shafitet shtatë pash në dhé Ditën e Gjykimit.”

O Allah! Ajo ka supozuar se i kam bërë të padrejtë, nëse ajo gënjen, verboja sytë dhe hidhe në gropën e saj, të cilën e konteston, nxirre të drejtën në shesh, që muslimanët ta dinë se unë nuk i kam bërë asaj padrejtësi!

Pas pak kohe vërshoi lugina “Akik” me një vërshim si kurrënjë­herë më parë dhe u duk megja që kontestohej nga të dy dhe u pa se Seidi ishte i drejtë.

Nuk kaloi më shumë se një muaj kur gruaja u verbua.

Ndërsa sillej rreth tokës së saj, ajo ra në pusin e saj.

Abdullah ibnu Omeri ka thënë:

Kur ne ishim të rinj, dëgjonim një njeri kur i thoshte tjetrit:

“Allahu t’i verboftë sytë siç e ka verbuar Ervanë”

Kjo edhe s’është çudi, meqë Pejgamberi a.s. ka thënë:

“Kini frikë prej lutjes së njeriut ndaj të cilit është bërë e padrejta, se në mes tij dhe Allahut nuk ka perde.”

E si mos të jetë kjo kështu, kur i mizoruari është Seid ibnu Zej­di, njëri ndër dhjetë personat e përgëzuar me xhenet!

Abdurr Rrahman Rafet El Basha

Përktheu: Arif Emini

USAME IBNU ZEJDI

“Vërtet, Ebu Usameja ka qenë më i dashur te Pejgamberi i Allahut se babai yt, madje më i dashur se ti...”

(Fjala që i tha El Faruku birit të vet)

Tani jemi në vitin VII para hixhretit, në Mekë.

I Dërguari i Allahut po vuan nga keqtrajtimet e kurejshitëve ndaj atij dhe shokëve të tij.

Ai mban në vete një dëshirë të madhe për thirrje në fenë islame, por është i vetëdijshëm për pasojat që do të dalin prej saj, që i solli jetës së tij një sërë dëshpërimesh dhe tragjedish të njëpasnjëshme.

Por në jetën e tij shkëlqyen ca vezullime gëzimi.

Një lajmëtar e lajmëroi se “Ummu Ejmen” kishte lindur djalë. Tiparet e fytyrës së Pejgamberit të Allahut shëndritën nga gëzimi me rastin e lindjes së këtij fëmije edhe fytyra e tij fisnike shkëlqeu.

A thua kush është ky djalë fatlum, lindja e të cilit e ngazëlleu aq shumë Pejgamberin e Allahut?! Ai është Usame ibnu Zejdi.

Asnjë prej shokëve të Pejgamberit të Allahut nuk u habit për gëzimin që shprehu ai për të posalindurin, duke marrë parasysh respektin që e gëzonin prindërit e fëmijës te Pejgamberi dhe afrinë e të dyve me të. Nëna e fëmijës ishte “Berekat‑ul‑Habeshij‑je”, e njohur me emrin “Ummu Ejmen”.

Ajo ishte robëreshë e Emines, bijës së Vehebit, nënës së Pejgamberit të Allahut. Ajo e kishte rritur atë sa ishte gjallë Eminia. Pas vdekjes së Emines, ajo përkudesej për të. Ky i hapi sytë në këtë botë duke mos njohur askë tjetër përveç asaj si nënë të vet.

Ai e donte atë me gjithë zemër dhe aq shumë, saqë thonte:

“Ajo është nëna ime, pas nënës që më ka lindur dhe pas anëtarëve të tjerë të familjes sime.”

Kjo është nëna e fëmijës fatlum, e babai i tij është “i dashuri” i të Dërguarit të Allahut, Zejd ibnu Harithi, djali i tij i adoptuar para shpalljes së fesë islame. Zejdi ishte shok, besnik i fshehtësive të tij dhe anëtar i familjes, më i dashuri nga të gjithë njerëzit para ardhjes së fesë islame.

Muslimanët nuk i ishin gëzuar aq shumë, kurrë më parë, lindjes së ndonjë fëmije, siç u gëzuan për lindjen e Usame ibnu Zejdit. Ky gëzim pikasej tek ata për arsye se çdo gjë që e gëzonte Pejgamberin, i gëzonte edhe ata. Çdo gjë që ia kënaqte shpirtin atij, i ngazëllente njëkohësisht edhe ata.

*  *  *

Prandej, fëmijës fatlum i dhanë ofiqin “i dashuri” dhe “biri i të dashurit”.

Muslimanët nuk e tepruan kur e emëruan me këtë nofkë fëmijën e vogël, Usamen, ngase atë e donte Pejgamberi i Allahut me një dashuri që këtij fëmije ia ka lakmi tërë bota. Usameja ishte afër në moshë me të birin e bijës së Pejgamberit, Hasan ibnu Fatimete Ez‑zehra.

Hasani ishte flokëbardhë, shumë i bukur dhe i përngjante shumë gjyshit të tij, të Dërguarit të Allahut.

Usameja ishte flokëzezë, me hundë të rrafshët dhe i përngjante shumë nënës së tij etiopiane. Por, Pejgamberi a.s. nuk bënte dallim mes tyre kur i ledhatonte. Usamen e merrte dhe e vënte në njërën, ndërsa Hasanin në anën tjetër të prehërit, pastaj i shtrën­gonte në gjoks dhe thoshte:

“Për Allahun, unë i dua që të dy.”

Dashuria e Pejgamberit ndaj Usames u vu në dukje një ditë kur ai u rrëzua në prag të derës, çau ballin dhe nga plaga që mori zuri t’i rrjedhë gjak. Pejgamberi i tha Aishes r.a. që t’ia ndalë gjakun nga plaga, por ajo nuk pati mirësinë t’ia ndalë atë. Ndaj Pejgamberi a.s. u ngrit dhe zuri t’ia thajë dhe t’ia shtrydhë plagën duke i folur fëmijës fjalë të ëmbla dhe fjalë dhembshurie.

*  *  *

Ashtu siç e donte Pejgamberi a.s. Usamen në fëmijëri, po ashtu e donte edhe në rini.

Hakim ibnu Hazami i dhuroi një parie të kurejshitëve një pallto të shtrenjtë për të Dërguarin e Allahut, të cilën e kishte blerë në Jemen, për pesëdhjetë dinarë të arit. Ajo kishte qenë e “Dhi Jezenit”, njërit nga mbretërit e Jemenit.

I Dërguari i Allahut refuzoi të pranojë dhuratën e tij, ngase atë­herë ai ishte politeist dhe e mori vetëm pasi e pagoi.

Pejgamberi fisnik e pati veshur atë një ditë të premte, pastaj e zhveshi për t’ia dhënë Usame ibnu Zejdit. Ai bridhte poshtë e lart, veshur me të, në mes moshtarëve mërgimtarë dhe ensarë (ndihmës).

*  *  *

Kur Usame ibnu Zejdi arriti moshën e pjekurisë, në të pikasej karakteri fisnik dhe cilësitë e larta, të cilat bënin meritor që Pej­gamberi i Allahut të ushqejë dashuri ndaj tij. Ai ishte i mençur dhe mjaft inteligjent, trim që s’e kishte shoqin, i urtë dhe çdo sendi ia gjente vendin e vet.

Ishte virtuoz, modest dhe kategorik ndaj çdo vepre të shëm­tuar, shok i ngushtë dhe besnik që e donin njerëzit, i devotshëm dhe i matur që e donte Allahu.

Në betejën e Uhudit, Usame ibnu Zejdi me disa nga fëmijët e sahabëve të Pejgamberit, të cilët dëshironin të shkonin në luftë në rrugë të Allahut, u paraqitën te Pejgamberi. Ai mori prej tyre atë që mori dhe ktheu çka ktheu për shkak të moshës së tyre të re. Në grupin e të refuzuarve ishte edhe Usame ibnu Zejdi. Nga sytë e tij të vegjël vërshonin lotët për shkak të dëshpërimit që nuk do të luftojë nën flamurin e të Dërguarit të Allahut.

Në betejën e Hendekut erdhi po ashtu edhe Usame ibnu Zej­di, e me të ishin disa nga djemtë e sahabëve të Pejgamberit. Ai filloi të çohet në majë të gishtërinjve për t’u dukur i madh që ta lejojë Pejgamberi i Allahut të shkojë në luftë. Pejgamberit a.s. e ledhatoi atë dhe i lejoi të shkojë me ta.

Ai vetëm e mori shpatën për të luftuar në rrugën e Allahut kur ishte pesëmbëdhjetë vjeç.

*  *  *

Në betejën e Hunejnit, kur u mposhtën muslimanët, Usame ibnu Zejdi qëndroi i patundur me Ab‑basin, xhaxhain e Pejgamberit, me Ebu Sufjan ibnu Harithin, djali i xhaxhait dhe me gjashtë persona të tjerë nga shokët e Pejgamberit fisnik. Pejgamberi a.s. arriti që, me këtë grup të vogël të besimtarëve trima, disfatën e shokëve të vet ta shndërrojë në fitore dhe t’i mbrojë muslimanët që iknin për të mos u vrarë nga politeistët.

*  *  *

Në betejën e Mutehës, Usameja luftoi nën flamurin e Zejd ibnu Harithit, kur ishte më pak se tetëmbëdhjetë vjeç. Ai pa me sytë e vet vrasjen e babait, as nuk bëri vër e as u dekurajua, por vazhdoi të luftojë nën flamurin e Xhafer ibnu Ebi Talibit gjersa u vra (Xhaferi) para syve,  pastaj luftoi nën flamurin që e mbante Abdullah ibnu Revaha, gjersa edhe ai iu bashkua dy shokëve dëshmorë. Më pas luftoi nën flamurin e Halid ibnu Velijdit kur e shpëtoi ushtrinë e tij të vogël nga kthetrat e bizantinëve.

Pastaj Usameja u kthye në Medinë, duke e lënë trupin e babait të tij të pas­tër  në kufijtë e Shamit dhe duke e kalëruar kalin e tij, mbi të ci­lin ai kishte rënë dëshmor, me bindje të fortë se babai i tij do të marrë shpërblimin e merituar tek Allahu.

*  *  *

Në vitin XI të hixhretit, Pejgamberi fisnik urdhëroi të përgatitet ushtria për të luftuar bizantinët. Për këtë luftë angazhoi Ebu Bekrin, Omerin Sead ibnu Ebi Vek‑kasin, Ebu Ubejden, ibnu Xherrahun dhe pleqtë e tjerë nga shokët e vet. Në krye të ushtrisë emëroi Usame ibnu Zejdin, e ai ende nuk i kishte mbushur të njëzetat. E urdhë­roi për ta shkelur kufirin e “El‑Belka” dhe kështjellën e “Ed‑Derumit”, që gjendej afër Gazës, në territorin bizantin.

Ndërsa ushtria përgatitej për luftë, Pejgamberi i Allahut u sëmur.

Kur e rëndoi sëmundja, ushtria muslimane ndërpreu udhëtimin duke pritur se si do të shkojë gjendja shëndetësore e Pejgamberit të Alla­­hut, Usama tha:

- Kur e rëndoi sëmundja Pejgamberin e Allahut, edhe unë shko­va tek ai me shokë, hyra (në dhomën e tij) dhe pashë se po heshtte e nuk fliste nga lodhja që i kishte shkaktuar sëmundja e rëndë. Ai nisi ta ngrejë dorën lart e pastaj e vuri atë mbi trupin tim. Ndaj kuptova se po më thërriste.

Pastaj, posa ndërroi jetë Pejgamberit a.s., udhë­heqjen e mori Ebu Bekri, i cili urdhëroi që të kryhet misioni i Usames.

Megjithatë, një grup i ensarëve e panë të arsyeshme ta vonojnë ekspeditën dhe kërkuan nga Omer ibnul Hattabi që të bisedojë me Ebu Bekrin lidhur me këtë çështje. Ata i thanë:

- Nëse insiston të nisemi për luftë, njoftoje Ebu Bekrin se ne duam që ai ta angazhojë për këtë mision një njeri më të vjetër se Usamen.”

Me të dëgjuar këto fjalë të ensarëve nga Omeri r.a., Ebu Bekri brofi në këmbë, nga vendi ku ishte ulur, e kapi për mjekrre El Faru­kun dhe i tha me zemërim:

- Mos të pastë nëna jote dhe mos të mbajtë me mall, o ibnu Hat­tab!... (Këtë shprehje e përdorte Pejgamberi a.s.)  A po më urdhë­ron që ta largoj unë?

Për Allahun, ajo punë s’do të bëhet!

Kur u kthye Omeri te njerëzit, ata e pyetën se ç’kishte bërë, e ai iu përgjigj:

- Nisuni, he mos u paçin nënat tuaja, se unë përjetova çmos nga halifi i Pejgamberit për shokun tuajin.

*  *  *

Kur u nis ushtria nën komandën e komandantit të saj të ri, atë e përcolli halifi i Pejgamberit të Allahut duke ecur në këmbë, ndërsa Usama ishte hipur në kalë dhe tha:

- O Halif i të Dërguarit të Allahut!

Për Allahun, gjithsesi ti duhet të hipësh në kalë e unë do të zbres!

Ebu Bekri i tha:

- Për Allahun, as nuk po zbret, e as po hipi... se s’është kjo de­tyrë për mua, të pluhrosi këmbët e mia në rrugën e Allahut as për një çast! Pastaj i tha Usames: - Allahu qoftë me ty, të mbrof­të fenë, amanetin tënd dhe të ndihmoftë në përfundimin e misionit tënd! Po të porosis që ta kryesh atë për të cilën të ka urdhë­ruar i Dërguari i Allahut. Pastaj ia bëri me dorë dhe tha:

- Nëse mendon se më ndihmon me Omerin, atëherë lejoje të mbe­tet me mua. Ndaj Usameja lejoi që Omeri të mbetet.

Usame ibnu Zejdi u nis. Ai i kreu të gjitha ato detyra për të cilat e kishte urdhëruar i Dërguari i Allahut. Kuajt e muslimanëve i shkelën kufijtë e “Belkas” dhe kështjellën “Ed‑Derum” në to­kën palestineze dhe ua hoqi frikën nga zemrat e muslimanëve. Ai trasoi rrugën para tyre për të çliruar tokat e Shamit, Egjiptit dhe Afrikën Veriore në tërësi deri në Oqea­nin Atlantik.

Pastaj Usama u kthye kaluar në shalë të atit në të cilin ra dësh­mor i ati, duke sjellë me vete plaçka lufte në sasi të mëdha, saqë ishte vështirë caktimi i vlerave të tyre, derisa njerëzit thanë:

- Nuk është parë deri më sot ushtri më komplete dhe më e pa­sur se ushtria e Usame ibnu Zejdit!

Sa ishte gjallë Usame ibnu Zejdit i doli nami si njëri nga muslimanët më të shquar dhe më të dashur. Për hir të jetësimit të asaj për të cilën e kishte urdhëruar i Dërguari i Allahut dhe në sajë të madhështisë dhe personalitetit të tij të gjithë muslimanët e donin.

El Faruku i caktoi një pagë Usames, e cila ishte më e madhe se e birit të vet, Abdullah ibnu Omerit. Abdullahu i tha babait të vet:

- O baba, i ke caktuar Usames katër mijë e mua më ke caktuar ve­tëm tre mijë (dinarë). Babai i tij nuk ka qenë më i rëndësishëm se­sa ke qenë ti, edhe ky (Usameja) nuk është më i vlefshëm sesa unë.

El Faruk‑u iu përgjigj:

- Shkove larg... Babai i tij ka qenë më i dashur tek i Dërguari i Allahut sesa babai yt dhe ai ishte më i dashur te Pejgamberi i Allahut sesa ti.

Atëherë Abdullah ibnu Omeri u kënaq me pagën që i ishte caktuar.

Kur takohej Omer ibnul Hattabi me Usame ibnu Zejdin thoshte:

- Mirësevjen prijësi im..., e kur vërente dikë se po habitej me sjelljen e tij ndaj Usames, ai thoshte:

- I Dërguari i Allahut a.s. ma ka caktuar atë për prijës.

Qofshin në mëshirën e Allahut këta shpirtëra të mëdhenj, se historia nuk njeh njerëz më të mëdhenj, më të përsosur dhe më fisnikë se sahabët e Pejgamberit të Allahut!

Abdurr Rrahman Rafet El Basha

Përktheu: Arif Emini

ZEJD IBNU HARITHI

“Për Allahun, Zejd ibnu Harithi ka qenë i lindur për të komanduar dhe ishte njeriu më i dashur tek unë.”

(Muhammedi a.s.)

Su’da, e bija e Tha’lebesë, doli nga shtëpia me qëllim që të vizi­tojë fisin e saj, Beni Ma’nin, ndërkaq në shoqëri me të ishte djali i saj, Zejd ibnu Harithi i fisit Ka’b. Pak para se të arrinte te fisi i saj, atë e sulmoi një grup kalorësish të Beni El Kejn. Ata ua plaçkitën pa­surinë, i çuan devetë përpara dhe ua morën fëmijët...

Në grupin e fëmijëve që i morën ishte edhe i biri i saj Zejdi ibnu Harithi.

Zejdin, ndonëse i vogël, sapo mbushi tetë vjeç e dërguan në tregun Ukadh dhe e ofruan për ta shitur.

Atë e bleu një pasanik nga paria kurejshite, i quajtur Hakim ibnu Hazam ibnu Huvejlidi, për katërqind dërhemë. Bashkë me të bleu gjithashtu edhe një grup fëmijësh dhe i solli në Mekë.

Kur halla e tij, Hatixhja, e bija e Huvejlidit, mori vesh për ardh­jen e tij nga rruga, ajo e vizitoi atë, e përshëndeti dhe i dëshiroi mirëseardhje. Ai i tha asaj:

- Oj hallë, kam blerë një grup fëmijësh në tregun Ukadh. Zgji­dhe cilin ta duash, të ta jap dhuratë!

Zonja Hatixhe u hodhi një shikim fytyrave të fëmijëve... dhe zgjo­dhi Zejd ibnu Harithin, pasi ai iu duk se kishte shenja pjekurie dhe shkoi me të.

Pas pak kohe, Hatixhja, e bija e Huvejledit u martua me Mu­ham­medin, të birin e Abdullahut. Ajo dëshiroi që t’ia japë atij dhura­të atë djalë. Ajo nuk gjeti djalë më të dashur se Zejd ibnu Harithin dhe ia dhuroi. Derisa djaloshi fatlum ishte nën përkujdesjen e Muhammedit, të birit të Abdullahut, dhe kënaqej me shoqërimin e tij fisnik dhe pajisej me cilësitë më të bukura, nëna e tij e pikëlluar nuk i ndalte lotët, as s’i hiqej malli për të dhe as s’i qetësohej shpirti.

Ajo që ia shtonte pikëllimin ishte fakti se ajo nuk e dinte a është gjallë i biri i saj, me qëllim që ta presë t’i kthehet, apo në mos është i vdekur, e t’i shlyejë shpresat për të.

Sa i përket të atit, ai zuri ta kërkojë atë në çdo vend, të pyesë çdo karvan. Nga malli që e merrte për të, ai thurte poezi elegjiake, e cila ia hante shpirtin kur e lexonte:

“Qava për Zejdin e nuk di seçka bërë,

A është gjallë e do të kthehet, a i ka ardhur vdekja?

Për Zotin unë nuk di, andaj pyes prore.

A të rrëmbeu fusha apo kodrina, duke ngarendur pas meje.

Dielli, me të lindur, atë ma përkujton.

E kur perëndon, kujtimin ma largon.

Do ta nxitoj devenë të ecë nëpër tokë duke u munduar ta gjej djalin.

As do të më lodhë rruga, as do të lodhet deveja.

Do të rroj apo do të më vijë vdekja?!”

Se çdo gjë merr fund, po ta mashtrojë shpresa.

*  *  *

Në kohën e haxhit një njeri nga fisi i Zejdit shkoi në Qabe. Ndërsa po silleshin përreth Qabës, ata u poqën fytyrë për fytyrë me Zejdin. Ata e njohën atë, por edhe ai i njohu ata. Ata e pyetën se mos ishte vetë Zejdi. E ai i pyeti se mos ishin ata nga familja e tij. Kur e kryen haxhin dhe u kthyen në shtëpitë e tyre, e njoftuan Harithin se ç’kishin parë dhe ç’kishin dëgjuar.

*  *  *

Harithi e përgatiti me të shpejtë atin e shalës. Me vete mori pasuri si shpërblim për lirimin e djalit të vet. Rrugës për në Qabe e shoqëroi i vëllai.

Ata u nisën që të dy, duke shpejtuar rrugës për në Mekë. Kur arri­tën atje, shkuan te Muhammedi, i biri i Abdullahut, dhe i thanë:

- O biri i Abdul Mutal‑libit! Ju jeni fqinjët e Allahut, ju u jepni lypsave dhe atyre që kanë gjetur strehim, ushqeni të uriturin dhe e ngushëlloni të pikëlluarin. Ne kemi ardhur për birin tonë, që është te ti. Dhe të kemi sjellë pasuri si shpërblim për lirimin e tij, ose çfarë të duash!”

Muhammedi tha:

- E kush është biri juaj, për të cilin e keni fjalën?

‑ Djaloshi yt, Zejdi, ‑ i thanë ata.

‑ A keni diçka më të përshtatshme sesa shpërblimi për lirim? ‑ i pyeti ai.

‑ E cila është më e përshtatshme? ‑ i thanë ata.

Ai tha:

- Po jua sjell këtu, para jush, e le të zgjedhë kë të dojë mes meje dhe juve. Nëse ai ju zgjedh juve, ai është juaji, pa kurrfarë shpër­blimi. E nëse më zgjedh mua, për Allahun, unë jam me atë që dëshiron të zgjedhë kë të dojë.

Ata i thanë:

- Ti u solle ndershmërisht me ne dhe ishe tejet i drejtë.

Muhammedi thirri Zejdin dhe e pyeti:

- Kush janë këta të dy?

‑ Ky është babai im, Harith ibnu Shurahili, e ky është xhaxhai im, Ka’bi- ia ktheu Zejdi.

‑ Unë të lë të lirë të zgjedhësh; nëse do, shko me ta, e nëse do, rri me mua, ‑ i tha Muhammedi.

Pa vonuar dhe pa kurrfarë ngurrimi, ai tha:

- Jo, po rri me ty.

Për këtë, babai i tij i tha:

- Mjerë ti, o Zejd! Zgjodhe dikë tjetër të duash në vend të ba­bait dhe nënës sate?

Zejdi i tha:

- Nga ky njeri kam parë diçka dhe unë nuk mund të ndahem kurrë prej tij.

*  *  *

Kur Muhammedi dëgjoi fjalët e Zejdit, e mori për dore dhe e dërgoi te Qabja. Ai u ndal me të te guri, tek ishte një turmë kurej­shitësh, dhe tha:

- O ju kurejshitë, dëshmoni se ky është djali im, ky më tra­shëgon mua dhe unë e trashëgoj atë...

Shpirti i të atit dhe xhaxhait të tij u gëzuan. Ata e lanë atë te Mu­ham­medi, i biri i Abdullahut, e te fiset e tyre u kthyen me shpirtëra të qetësuar dhe pabrenga. Që nga ajo ditë Zejd ibnu Harithi qu­hej Zejd ibnu Muhammed. Ai vazhdoi të quhet kështu gjersa u ngar­kua me mision Pejgamberi i Allahut. Feja islame hodhi poshtë këtë lloj adoptimi fëmijëshkur zbriti Fjala e Allahut:

“Thirri ata në emër të etërve të tyre.” (El‑Ahzab: 5) 

Ndaj edhe Zejdi vazhdoi të quhej Zejd ibnu Harithi.

*  *  *

Zejdi nuk dinte se çfarë përfitimi të madh kishte fitua, atëherë e preferoi Muhammedin ndaj nënës dhe babait të vet.

Ai nuk e dinte se zotëria i tij, që e pranoi si pjesëtar familjes dhe fisit të vet, është kryezotëria i të parëve dhe të mbramëve dhe Pejgamber i Allahut për të gjitha krijesat e Tij.

Atij nuk i shkonte mendja se do të ngrihej një shtet hyjnor në rruzullin tokësor, e në mes Lindjes dhe Perëndimit do të mbushet mirësi dhe drejtësi dhe se ai vetë do të ishte prej themeluesve të parë të  kësaj perandorie të madhe...

Nga e tërë ajo asgjë nuk i sillej në kokë Zejdit... por ajo ishte dhunti prej Allahut, të cilën Ai ia jep atij që do... E Allahu është Dhurues i madh.

Kaluan vetëm ca vite rreth zgjedhjes së tij kur Allahu e dërgoi Pejgam­berin e Vet, Muhammedin, për t’i ftuar njerëzit në fenë e udhëzimit dhe të së vërtetës. Zejd ibnu Harithi ishte i pari prej meshkujve që i besoi atij.

A thua ekziston çështje tjetër, mbi këtë çështje me përparësi, ku do të konkuronin konkuruesit?

Zejd ibnu Harithi u bë besnik i fshehtësive të Pejgamberit të Alla­hut, udhëheqës i delegacioneve dhe i njësive të tij,si dhe njëri nga zëvendësit e tij në Medinë, kur Pejgamberi a.s. u largua nga ajo.

*  *  *

Ashtu siç e donte Zejdi Pejgamberin, më shumë se të ëmën dhe babain e vet, edhe Pejgamberi Fisnik e donte dhe e pranoi si pjesëtar familje dhe bir të tij të vogël. Atë e merrte malli kur i mungonte dhe i gëzohej kthimit të tij në shtëpi. Kur takohej me të, asgjë nuk e gëzonte më shumë.

Në vazhdim, ja një rast që na e përshkruan Aishja r.a. nga çastet e gëzimit të Pejgamberit të Allahut mbi takimin e tij me Zejdin, ku thotë:

“Zejd ibnu Harithi kishte ardhur në Medinë, e Pejgamberi gjen­dej në dhomën time. Ai trokiti në derë. Pejgamberi i Allahut, ashtu siç ishte i zhveshur ‑ nuk kishte gjë mbi trup, përveç një rrobe prej kërthize e gjer në gjunj ‑ shkoi te dera duke i tërhequr rrobat e veta pas, e përqafoi dhe e puthi atë. Për Zotin, nuk e kisha parë Pej­gam­berin të zhveshur para këtij rasti e as pas tij.”

Për dashurinë e Pejgamberit ndaj Zejdit u përhapën fjalë në mes muslimanëve dhe zuri të flitej edhe më tej. Ndaj atë e quanin “Zejdi i dashur” dhe e pagëzuan me nofkën i dashuri i Pejgambe­rit të Allahut. Të birin e tij, Usamën, e pagëzuan, më vonë, “i dashuri i të Dërguarit të Allahut dhe i biri i të dashurit.”

*  *  *

Në vitin VIII të hixhretit deshi Allahu, bekuar qoftë urtësia e Tij, që të vihet në sprovë “i dashuri” me rastin e ndarjes nga “i dashuri” i vet.

Kjo ndarje u bë për shkak se Pejgamberi a.s. dërgoi Harith ibnu Umejr El Ezdijja me një shkresë te Mbreti i Busrasë, që ta ftojë atë në fenë islame.

Kur arriti Harithi në “Mueteh”, në lindje të Jordanit, atij i doli para një princ i Gasasinëve, i quajtur Shurehbil ibnu Amër. E kapi atë, ia lidhi duart dhe këmbët, dhe e qëlloi në fyt.

Ky rast e brengosi Pejgamberin a.s., se kurrë më parë nuk ia kishin pritur kaq keq dhe luftuar ndonjë delegacion përveç këtij rasti. Ai përgatiti ushtrinë në përbërje prej tre mijë luftëtarësh për ta mposhtur “Muetehën”. Në krye të ushtrisë emëroi “të dashurin e tij”, Zejd ibnu Harithin, dhe tha:

“Nëse vritet Zejdi, komandën duhet ta marrë Xhafer ibnu Ebi Talibi, e nëse vritet Xhaferi, le t’ju prijë Abdullahu ibnu Revaha. Nëse vritet Abdullahu, vetë muslimanët le ta zgjedhin njërin nga radhët e tyre.”

Ushtria vazhdoi rrugën derisa arriti në “Mean”, në lindje të Jor­danit. Mbreti i perandorisë bizantine, Herakliu, mobilizoi mëse njëqind mijë luftëtarë për t’i mbrojtur Gasasinët. Atij iu bashkuan edhe njëqind mijë politeistë arabë. Kjo ushtri e madhe u vendos jo larg pozicioneve të muslimanëve.

*  *  *

Muslimanët qëndruan dy net në “Mean” duke u konsultuar se çfarë të bëjnë.

Njëri prej tyre tha:

- T’i shkruajmë Pejgamberit të Allahut dhe ta njoftojmë me numrin e forcave të armikut tonë dhe të presim urdhrin e tij.

Tjetri tha:

- Për Zotin, o burra, ne nuk luftojmë me një numër, as me një fuqi e as me një masë të caktuar, por luftojmë për hir të kësaj feje.

Pra nisuni për atë mision për të cilin keni dalë nga shtëpitë tuaja.

Allahu ju ka garantuar fitoren me njërën nga këto dy mirësi, ose triumfin ose rënien dëshmorë...”

*  *  *

Pastaj dy taborret u ndeshën në “Mueteh”. Muslimanët zhvi­llu­an një luftë e cila i habiti bizantinët. Ata ua futën frikën bizan­ti­nëve në palcë me ata tre mijë ushtarë që i bënë ballë ushtrisë së armikut, e cila numëronte më se dyqind mijë ushtarë. Zejd ibnu Harithi zhvillonte luftë të ashpër për flamurin e Pejgamberit të Allahut a.s. Historia nuk njeh njeri të ketë zhvilluar betejë të tillë si ky, gjersa ia shqyen trupin e tij dhjetëra shigjeta, nga të cilat ai ra i vdekur në tokë, i larë në gjak.

Prej tij, flamurin e mori Xhafer ibnu Ebi Talibi dhe zuri ta mbron­te atë në mënyrën më të ndershme, gjersa iu bashkua kolegut të tij (ndërroi jetë).

Prej tij, flamurin e mori Abdullah ibnu Revaha. Ai luftoi për të tri­mërisht, gjersa e gjeti ajo që i gjeti shokët e tij.

Në vend të tij njerëzit emëruan Halid ibnu Velidin. Ai sapo kish­te pranuar fenë islame. Ai u tërhoq dhe e shpëtoi atë ushtri nga shkatërrimi i paevitueshëm.

*  *  *

Pejgamberin e lajmëruan për ngjarjen e “Muetehës” dhe për vdek­jen e tre komandantëve të tij. Ai u pikëllua shumë për ta si ku­rrë­ më parë.

Ai shkoi te familjet e tyre dhe u shprehu ngushëllime. Kur arriti te shtëpia e Zejd ibnu Harithit, iu afrua bija e tij e vogël, e cila ia kishte plasur vajit. Pejgamberit të Allahut filluan t’i rrjedhin lotët, gjersa ia nisi të qajë në zë.

Ndaj Sad ibnu Ubejde i tha:

- Ç’është ky vaj, o i Dërguari i Allahut?

I Dërguari i Allahut iu përgjigj:

- Ky është vaji i “të dashurit” për “të dashurin.”

Abdurr Rrahman Rafet El Basha

Përktheu: Arif Emini

EBU DERDA

“Ebu Derda’ ishte larguar nga bota (e stërngarkuar materialiste) për të kërkuar e gjetur qetësi shpirtërore në të dy botët.”

Abdurrahman ibnu Avf

Uvejmir ibnu Malik El‑Hazrexhijj ‑ i quajtur Ebu Derda-u u zgjua he­rët nga gjumi dhe shkoi te idhulli i tij, që e kishte vendosur në vendin më të bukur të shtëpisë së tij. Ai e përshëndeti atë dhe e parfumosi me aromën më të mirë të shitores së tij madhe. Pastaj veshi ca rroba të reja mëndafshi nga më të mirat, të cilat ia kishte dhuruar një tregtar i ardhur nga Jemeni.

Kur u ngrit dielli lart, Ebu Derda doli nga shtëpia dhe u nis për në shitoren e vet.

Rrugët gumëzhinin nga radhët e njerëzve që ngushtoheshin du­ke shkuar pas Muhammedit (a.s.), ndërsa ata ktheheshin nga Bedri. Në krye të tyre ishin disa grupe robërish nga kurejshitët. Iu prezen­tua atyre. Nuk qëndroi gjatë dhe u takua me një djalë, i cili ishte nga Hazrexhinjtë. Djaloshin e pyeti për Abdullah ibnu Revahanë.

Djaloshi hazrexhij i tha:

-Ai është sprovuar në Luftën e Bedrit me sprovat më fisnike dhe është kthyer shëndosh e mirë dhe i tha të mos brengoset për të.

Djaloshi nuk u habit me pyetjen që ia bëri Ebu Derda lidhur me Abdullah ibnu Revahan. Pasi të gjithë njerëzit kishin dijeni për lidhjen vëllazërore që i obligonte ata në mënyrë të ndërsjellë, ngase ata kanë qenë të vëllazëruar që në kohën e injorancës. Kur u shpall feja islame, atë e pranoi ibnu Revaha, ndërsa Ebu Derda nuk e pranoi.

Por, ky veprim i tillë nuk shkëputi lidhjet e forta vëllazërore ndërmjet tyre. Kështu, Abdullahu zuri t’i propo-zojë Ebu Derdasë që t’i bëjë vizitë dhe ta ftojë në fenë islame, me ç’rast ai kërkon prej tij ta pranojë atë dhe i vjen keq që po kalonte koha e ai ende është pabesimtar.

*  *  *

Ebu Derda arriti në shitoren e tij dhe u ul në një karrige të lartë.

Ai zuri të shesë dhe të blejë gjëra, urdhëronte dhe ndalonte shër­bëtorët e tij... Ai nuk dinte gjë se ç’po ndodhte në shtëpinë e tij. Në atë kohë Abdullah ibnu Revaha shkoi në shtëpinë e shokut të tij, tek Ebu Derda. Ai kishte vendosur të bëjë një punë... Kur arriti në shtëpi, ai e pa derën e hapur, e shikoi nënën e Ebu Derdasë në oborrin e tij dhe tha:

- Shpëtimi i Zotit qoftë mbi ty, o rob i Allahut!

‑ Edhe mbi ty qoftë shpëtimi i Zotit, o vëlla i birit tim, Derdas! ‑ ia ktheu ajo.

‑ Ku është Ebu Derda? ‑ pyeti ai.

Ajo tha:

- Ai ka shkuar në shitoren e vet dhe nuk do të vonohet shumë e do të kthehet.

‑ A më lejoni të hyj? ‑ tha ai.

‑ Ti je i mirëseardhur, ‑ tha ajo dhe zuri t’ia lirojë rrugën. Ajo shkoi në dhomën e saj dhe u angazhua për të rregulluar shtëpinë dhe për t’u përkujdesur për fëmijët e saj.

*  *  *

Abdullah ibnu Revaha hyri në dhomën ku e kishte vënë Ebu Der­da idhullin e tij.

Ai e mori atë dhe zuri ta thyejë duke thënë:

“A nuk është çdo gjë të cilës i lutet njeriu, përveç Allahut, veprim i kotë...? A nuk është çdo gjë të cilës i lutet njeriu, përveç Allahut, veprim i kotë?”

Kur e copëtoi atë doli nga shtëpia.

Nëna e Ebu Derdas hyri në dhomën ku ishte idhulli. Ajo u shtang kur e pa atë të bërë copë e grimë... copat e tij i gjeti të hedhura për tokë... Ajo zuri t’i bjerë faqeve të saj me duar dhe tha:

“Më shkatërrove, më shkatërrove, o ibnu Revaha!”

*  *  *

Nuk kaloi shumë kohë dhe Ebu Derda u kthye në shtëpi dhe e gje­ti gruan e tij duke qarë dhe duke bërtitur, e ulur te dera e dho­mës ku ishte idhulli i thyer. Në fytyrën e saj pikaseshin shenja frik­e.

‑ Ç’u bë me ty? ‑ tha ai.

‑ Vëllai yt, Abdullah ibnu Revaha, ka ardhur te ne kur ti nuk ishe në shtëpi dhe, siç po e sheh, ka vepruar kështu me idhullin tënd!

Ai shikoi idhullin dhe vuri re se ai ishte thyer. U tërbua nga mlle­fi dhe i shkoi mendja t’i hakmerret për këtë, por nuk kaloi shumë kohë dhe e ndërroi atë mendim të pamatur dhe i kaloi mllefi. Mendoi në atë se ç’kishte ndodhur dhe tha:

- Po të kishte ndonjë dobi në këtë put, ai vetë do të mbrohej nga shkatërrimi.” Pastaj menjëherë shkoi te Abdullah ibnu Revaha­së dhe së bashku me të shkuan tek i Dërguari i Allahut dhe njoftoi botërisht se po e pranon Fenë e Allahut. Ai ishte banori i fundit nga lagjja e tij që pranoi fenë islame.

*  *  *

Ebu Derda që në çastin e parë besoi në Allahun dhe në të Dër­guarin e Tij me besim të sinqertë me tërë qenien e vet.

Ai u pendua sinqerisht për kohën që kishte kaluar pa bërë mirësi. Mësoi mirë se ç’kishin bërë shokët e tij në përvetësimin dhe mësimin e rregullave të Fesë së Allahut, në mësimin përmen­dsh të Librit të Tij, adhurimin (ibadetin) dhe devocionet që ishin mishëruar në shpirtrat e tyre për Allahun.

Ai vendosi t’a arrijë atë që i kishte ikur me një angazhim të madh, t’i vazhdojë pëpjekjet e natës me pëpjekjet e ditës, gjersa t’i arrijë shokët e tij dhe të mbajë shtegun me ta.

Ai filloi të bëjë adhurim duke u larguar nga kënaqësitë e kësaj bote. Filloi të marrë dije me ëndje të madhe, ndaj me përkushtim iu dha mësimit të Librit të Allahut, duke mësuar Fjalët e Tij, dhe zuri të thellohej në përceptimin e thënieve të tij.

Kur vuri re se tregtia do ta pengonte nga të shijuarit e shijes së adhurimit si dhe nga pjesëmarrja në tubime të ndryshme që bëheshin për të nxënë dituri, ai hoqi dorë nga ajo pa u hamendur dhe pa i ardhur keq fare.

Një njeri e pyeti atë për këtë veprim të tij, për të cilin u përgjigj:

- Unë isha tregtar para se t’ia jepja besën Pejgamberit të Allahut dhe kur u bëra musliman dëshiroja t’i bashkoja tregtinë dhe ibadetin (adhurimin), por unë nuk e kisha drejt. Andaj lashë mënjanë tregtinë dhe iu rreka adhurimit.”

Pasha Atë, në dorën e të Cilit është shpirti i Ebu Derdas, unë nuk dëshiroj të kem sot një shitore para derës së xhamisë e të më ka­lojë një namaz pa e falur me xhemat sesa të shes, të blej dhe të fi­toj çdo ditë nga 300 dinarë.

Pastaj i hodhi një shikim pyetësit dhe i tha:

- Unë nuk them se Allahu xh.sh. ka ndaluar shitblerjen, por unë dua të jem njëri prej atyre që nuk i largon tregtia e as shitblerja nga përmendja e Allahut.”

*  *  *

Ebu Derda nuk e braktisi vetëm tregtinë, por ai u largua edhe nga shijimi i kënaqësive të botës. Hoqi dorë nga stolitë dhe orna­mentet. Ai u kënaq vetëm me një kafshatë të thatë për të plotësuar nevojat e tij jetësore dhe rroba të thjeshta për të mbuluar trupin.

Një natë kur po bënte ftohtë i madh, tek ai kthyen një grup njerëzish. Ai u ofroi ushqim të nxehtë, por mbulojë nuk u ofroi. Kur zuri t’i marrë gjumi, ata filluan të pyesin njëri‑tjetrin për mbulojë dhe njëri prej tyre tha:

- Unë po shkoj dhe po e pyes për to.

‑ Lëre, kthehu! ‑ i tha tjetri. Por ai nuk u ndal, derisa sa arriti te dera dhe pa të zotin e shtëpisë të shtrirë, kurse gruaja e tij ishte ulur afër tij. As ajo e as ai nuk kishin gjë mbi trup, përveç nga një rrobë të hollë që nuk i mbronte nga vapa e as nga të ftohtit.

Njeriu i tha Ebu Derdas:

- Siç po shoh, t’i po bie të flesh ashtu siç po biem ne! Ku i keni plaçkat tuaja?

Ebu Derda’ iu përgjigj:

- Ne kemi një shtëpi në të cilën shokëve u sjellim çdo gjë që kemi nga sendet tona. Sikur të kishim diçka më tepër nga ato sende, ne do t’ua jepnim juve.

Pastaj, në këtë rrugë që ia kemi mësyrë, gjer në atë shtëpi, është një pengesë e fshehtë dhe e mundimshme. Ai që ka barrë më të lehtë, aq më mirë për të. Ne deshëm ta lehtësojmë barrën tonë nga sendet e rënda me shpresë që ta kalojmë atë.

Pastaj i tha njeriut:

- A kuptove?

‑ Po, e mora vesh. U shpërblefsh me të mira! ‑ i tha ai.

Në kohën e halifatit të El‑Farukut (Omerit r.a.) atij deshën t’i jepnin për qeverisje një vilajet në Sham. Por ai e hodhi poshtë atë dhe tha:

- Nëse dëshiron (o Omer) të shkoj, që t’ua mësoj atyre Librin e Allahut dhe Sunetin (traditat dhe hadithet) e Pejgamberit dhe të falem me ta, po shkoj.

Omeri u kënaq me përgjigjen e tij.

Ebu Derda shkoi në Damask. Kur arriti atje vuri re se njerëzit ishin dhënë me pasion pas luksit dhe jetës komode. Këto e trondi­tën. Andaj dhe i ftoi njerëzit në xhami. Ata u tubuan rreth tij dhe u ngrit dhe tha:

- O banorë të Damaskut! Ju jeni vëllezërit e mi nga feja, fqinjët dhe aleatët tanë (në luftë) kundër armiqve.

O banorë të Damaskut! A thua, çfarë ju ndalon juve të mos më doni e të mos i përifillni këshillat e mia, ndërsa unë nuk kërkoj asgjë nga ju. Këto këshilla jua jap juve, por unë nuk varem prej jush. Siç po e shoh, njerëzit tuaj të ditur po shkojnë (ndërrojnë jetë), kurse të paditurit nuk po mësohen!

Unë po vërej se ju jeni dhënë pas atyre gjërave për të cilat ju ka garantuar Allahu xh.sh., ndërsa i keni lënë gjërat për të cilat jeni urdhëruar!

Po ndërtoni ndërtesa në të cilat nuk banoni!

Po meditoni për atë që nuk e realizoni!

Po grumbulloni atë që nuk e hani.

Edhe para jush popujt janë tubuar dhe kanë medituar. Nuk kaloi shumë kohë dhe turma e tyre mbeti e shkatërruar, synimet e tyre mashtrim dhe shtëpitë e tyre varreza...

Ky ishte Adi, populli i Pejgamberit Hud, o banorë të Damaskut! Toka ia ka gllabëruar pasuritë dhe bijtë...

Cili prej jush sot blen mbeturinat e Adit për dy dërhemë?

Njerëzit zunë të qajnë me zë gjersa u dëgjuan zërat nga oborri i xhamisë.

*  *  *

Që nga ajo ditë Ebu Derda’ zuri të shkojë në tubime të nje­rëzve, të futet në tregjet e tyre. Ai i përgjigjej njeriut që pyes­te, mësonte të paditurin, ia tërhiqte vërejtjen atij që ishte i pa­kujdesshëm duke shfrytëzuar çdo rast (që i jepej).

*  *  *

Ndërsa po kalonte pranë një grupi njerëzish, të cilët ishin tu­buar rreth një njeriu dhe kishin filluar ta rrahin e ta fyejnë, ky iu afrua atyre dhe i pyeti:

- Ç’u bë?!

‑ Një njeri ka bërë mëkat të madh, ‑ i thanë ata.

Ai tha:

- Po ta kishit parë se ai po bie në ndonjë gropë, a nuk do ta nxirrnit prej saj?!

‑ Po! ‑ i thanë ata.

- Mos e fyeni (pra), as mos e rrihni, por këshillojeni dhe mëso­jeni (mos të gabojë) dhe falënderojeni Allahun që ju ka shpëtuar të mos bëni gabim të tillë siç ka bërë ai, ‑ tha ai.

Ata e pyetën: -A nuk e urren atë?

Ai tha: -Jo, unë urrej veprën që ka bërë dhe kur të heqë dorë prej saj, ai është vëllai im.

*  *  *

Pas kësaj njeriu zuri të qajë me zë dhe u pendua.

Ky i ri iu afrua Ebu Derdasë dhe i tha:

- Më këshillo, o shok i Pejgamberit të Allahut.

Ai i tha:

- O biri im, përmende Allahun kur je më së miri, e Ai të për­mend ty kur je më së ngushti!

O biri im, bëhu i urtë dhe i ditur, i dëgjueshëm dhe mos u bë injorant, se shkatërrohesh!

O biri im, le të jetë xhamia shtëpia jote, se kam dëgjuar Pej­gam­berin e Allahut duke thënë: “Allahu Fuqiplotë u ka garantuar aty­re, për të cilët xhamitë janë shtëpi të devotshmërisë, mirëqenie, më­shirë dhe kalimin në rrugën e cila shpie në arritjen e kënaqësisë së Allahut Fuqiplotë.”

*  *  *

Ndërkaq një grup njerëzish, djem të rinj, ishin ulur në rrugë, bisedonin dhe shikonin kalimtarët. Ai iu afrua atyre dhe u tha:

- O bijtë e mi! Shtëpia e njeriut musliman është vend hermetik ku njeriut i ulet tensioni dhe ul shikimin e tij. Kini kujdes të mos uleni nëpër tregje, se një veprim i tillë ju bën të pakujdesshëm që të flitni fjalë të pamatura.

*  *  *

Gjatë qëndrimit të Ebu Derdas në Damask, valiu i Shamit, Mua­vi­jetu ibnu Ebi Sufjani dërgoi një njeri te Ebu Derda për t’ia kërkuar bijën e Derdas për djalin e vet, Jezidin. Ai nuk u pajtua që e bija e tij të martohet me të, ndaj të bijën ia dha një të riu musliman të thjeshtë, me besimin dhe moralin e të cilit ai (Ebu Derda) ishte i kënaqur. Ky lajm u përhap në popull, që zuri të thotë:

“Jezidi, i biri i Muaviut, ka kërkuar për martesë bijën e Ebu Der­dasë, por atë e ka refuzuar i ati i saj dhe ia ka dhënë një muslimani të varfër.”

Një njeri e pyeti se ç’e kishte shtyrë të veprojë ashtu.

Unë kam pyetur se përse ka vepruar ashtu Ebu Derda i devotshëm.

Ai u përgjigj: - Ç’do të mendonit për Derdan po të vinin shër­bë­torët e t’i shërbenin asaj, ndërsa ajo të gjendet në pallate, ku shkël­qimi i gurëve të çmuar t’i merr sytë...?

Ku do të mbetej besimi i saj atëherë?!

*  *  *

Gjatë qëndrimit të Ebu Derdas në Sham, prijësi i muslimanëve, Omer ibnul Hattabi, kishte shkuar në një vizitë për të parë gjen­djen e muslimanëve dhe vizitoi shokun e tij, Ebu Derdan, natën në shtëpinë e tij. Ai shtyu derën, e cila kishte qenë pa dry. Hyri pa fri­kë në dhomën e errët. Kur Ebu Derda dëgjoi zërin e tij, u ngrit në këmbë për ta përshëndetur dhe i tha të ulet.

Të dy burrat filluan të bisedojnë, e errësira nuk u mundësonte që ta shohin shoku‑shokun.

Omeri preku jastëkun e Ebu Derdasë dhe vërejti se ai ishte një shtrojë që vihet mbi kalë. Omeri vazhdoi të prekë shtratin e tij dhe vuri re se ai ishte prej gurëve të vegjël...

Kur e preku mbulojën e tij vërejti se ajo ishte një mbulojë e hollë, që nuk e pret fare të ftohtin e Damaskut.

Ai tha: - Zoti pastë mëshirë ndaj teje! A nuk të kam bërë të pasur dhe a nuk të kam dërguar ty?!

Ebu Derda i tha: - A të kujtohet, o Omer, një hadith që na e tregoi i Dërguari i Allahut?

‑ Cili është ai? ‑ pyeti Omeri.

Ai tha: - A nuk ka thënë Pejgamberi a.s.: “Le të jetë pasuria juaj në këtë jetë sa pasuria e një udhëtari?

- Po, ashtu është.

- Ç’kemi bërë ne pas tij, o Omer?!

Omeri zuri të qajë e edhe Ebu Derdas i plasi vaji. Ata vazh­duan t’i përgjigjen njëri‑tjetrit në pyetjet e ndërsjella, ashtu duke qarë, derisa u bë mëngjes.

* * *

Ebu Derda mbeti në Damask që t’i këshillojë banorët e tij, t’ua për­kujtojë dhe t’ua mësojë Kur’anin dhe urtësinë, derisa i erdhi vdekja. Kur e kaploi sëmundja e vdekjes, e vizituan shokët e tij dhe i thanë:

- Nga çka ankohesh?

- Nga mëkatet e mia, ‑ tha ai.

- Çfarë dëshire ke? ‑ e pyetën ata.

- Dua të më falë Allahu, ‑ ua ktheu ai.

Atëherë u tha njerëzve përreth: - Thoni, La Ilahe Il‑lall‑llah, Muham‑mederr‑rresul‑lull‑llah, dhe vazhdoi t’i përsë­ri­së këto fjalë gjersa ndërroi jetë.

* * *

Kur Ebu Derda iu kthye Zotit të tij, Avf ibnu Malik El Eshxhij pa, siç sheh njeriu në gjumë, një livadh të gjelbër, hapësirë të gjerë dhe një strehimore të madhe në të cilën ishte një kupolë e madhe prej lëkure, e në të ishte një dele duke mrizuar, gjë që syri i njeriut kurrë nuk e kishte parë më parë.

E tha:

- E kujt është kjo?!

- E Abdurr‑rrahman ibnu Aufit, ‑ i thanë ata.

Abdurrahmani doli nga kupola e i tha:

- O Malik, kjo është ajo që na e ka dhënë Allahu xh.sh. me Kur’­an. E nëse ke nderin të trasosh këtë rrugë, do të shohësh çka nuk të kanë parë sytë, do të gjesh atë që shpirti yt kurrë s’e ka marrë me mend.

Ibn Maliku tha:

E kujt është tërë kjo, o Ebu Muhammed?!

Ai tha: - Allahu Fuqiplotë e ka përgatitur atë për Ebu Derdan, ngase ai ishte larguar nga bota për të kërkuar e gjetur qetësi shpirtërore për të dy botët.

Abdurr Rrahman Rafet El Basha

Përktheu: Arif Emini

SUHEJB ER-RUMI

“Fitoi tregtia o Ebu Jahja... fitoi tregtia.”

(Muhammedi a.s.)

A thua kush prej nesh ‑ nga radhët e muslimanëve nuk e njeh Suhejb Er-Rumin dhe nuk ka dëgjuar për një pjesë të ngjarjeve nga jeta e tij dhe për biografinë e tij?!

Por, çështja të cilën nuk e dinë shumë prej nesh është se Suhejbi nuk ka qenë bizantin, por arab i pastër, nga fisi Beni NUmejr dhe e ëma nga fisi Beni Temim. Sa i përket përkatësisë së Suhejbit me bizantinët, për të ekziston një rrëfim që ende e kujton historia dhe flet për shtegtimet e tij. Para ardhjes së Kur’­anit, afro dy dekada, me Ubul‑len[1] qeveriste Sinan ibnu Malik En‑NUmejrij përmes pushtetit të Mbretit të Persisë.

Fëmija më i dashur i tij ishte djaloshi, që nuk kishte mbushur pesë vjeç, të cilin e quante Suhejb.

Suhejbi kishte fytyrë të shkëlqyer, flokë të kuqe dhe ishte tejet i zhdërvjelltë. Krahas kësaj, ai ishte i ngazëllyer, me shpirt të këndshëm, që ndillte gëzimin në zemrën e të atit, dhe ia largonte me të madhe vëmendjen nga pasuria.

E ëma e Suhejbit, me birin e saj të vogël dhe me suitën e saj shkoi në fshatin Eth‑thenij të territorit të Irakut duke kërkuar qetë­si dhe rehati. Atë fshat e sulmoi një njësi ushtarake e ushtrisë bizan­tine, e cila mbyti rojet e tij, ua plaçkiti pasurinë dhe zunë robër fë­mijët e tyre.

Në grupin e fëmijëve të zënë robër ishte edhe Suhejbi. Ai shitej në tregjet e vogla të territorit të Bizantit. Ai kalonte prej një dore në një dorë tjetër, prej një pasaniku në tjetrin, prej një shërbimi në një shërbim tjetër. Detyra e tij ishte si ajo e mijëra skllevërve të cilët kishin mbushur pallatet e perandorisë bizantine.

Edhe Suhejbit iu dha rasti të depërtojë në brendësi të bashkësisë shoqërore bizantine dhe të qëndrojë brenda.

Ai pa me sytë e vet se çfarë veprash të shëmtuara dhe çnjerëzore bëheshin atje.

Ai me veshët e vet dëgjonte se çfarë aktesh të turpshme dhe kri­mesh bënin ata. Ai e urrente atë bashkësi dhe e përçmonte. Një ditë tha me vete:

“Një bashkësi si kjo nuk mund të pastrohet me asgjë tjetër për­veçse me përmbytje.”

Megjithëse Suhejbi u rrit në oborrin e perandorisë bizantine dhe në tokat e saj dhe familjet e tyre, ndonëse harroi apo gati e harroi arabishten, atij kurrë nuk i hiqej nga kujtesa se është arab nga bijtë e shkretëtirës... Malli nuk iu hoq për asnjë çast deri në ditën kur lirohet nga robëria dhe i bashkohet popullit të vet.

Atij iu shtua malli edhe më shumë për tokat arabe. Një ditë kishte dëgjuar një prift nga priftërinjtë e krishterë duke i thënë zotërsë të tij:

“Është afrua koha për të ardhur nga Meka një pejgamber në Siuj­dhesën Arabe, i cili vërteton pejgamberllëkun e Isait,  të birit të Mejremes, dhe njerëzit do t’i nxjerrë nga errësira në dritë.”

Pastaj Suhejbit i jepet rasti të ikë nga skllavopronarët e tij dhe të drejtohet për në Mekë (me emrin e njohur Umul Kura), vend­stre­him i arabëve, vend ky nga i cili do të vijë Pejgamberi i ardh­shëm. Kur u vendos në të, njerëzit e pagëzuan me emrin Suhejb Err‑Rrumi për shkak të gjuhës së rëndë që fliste dhe flokëve të tij të kuqe.

Suhejbi arriti një marrëveshje me një zotëri nga Meka. Ai ishte Abdu­llah ibnu Xhudلn dhe zuri të merret me tregti. Ai pati shumë dobi dhe u pasurua shumë. Megjithatë, tregtia dhe fitimet nuk ia hoqën nga mendja Suhejbit fjalët e priftit të krishterë. E kurdoherë i binte ndër mend ajo fjalë e tij. Ai pyeste veten me padurim:

“Kur do të vijë ajo ditë?” Vetëm pak kohë kaloi dhe e gjeti për­gjigjen e kësaj pyetjeje.

Një ditë Suhejbi u kthye në Mekë nga një rrugë që kishte marrë më parë. Ai dëgjoi se Muhammedi, i biri i Abdullahut, është dërguar pejgamber dhe ka filluar t’i thërrasë njerëzit në besimin e të vetmit Zot, i nxit ata të mbajnë drejtësi dhe të bëjnë mirësi, i ndalon ata nga amoraliteti dhe gjërat e shëmtuara. Ai tha:

- A mos është njeriu që e quanin besnik?

Ata i thanë:

- Po.

- Ku qëndron ai njeri? ‑ pyeti Suhejb‑i.

Ata i thanë:

- Ai qëndron në shtëpinë e El Erkam ibnu El Erkamit te Safaja... por ki kujdes mos të të shohë ndonjëri nga kurejshitët, se, në të pafshin, do të të bëjnë çka të kanë bërë, e ti je njeri i panjohur. Ti nuk ke grup të fuqishëm djelmoshash që të mbron dhe as fis që të ndihmon.”

Suhejbi shkoi me të shpejtë në shtëpinë e El Erkamit duke shi­kuar me kujdes. Kur arriti te dera gjeti Ammar ibnu Jasirin, që e njihte më parë.

Ai ngurroi një çast, pastaj iu afrua dhe i tha:

- Ç’do o Ammar?

Ammari tha:

- Po çfarë do ti, se?

Suhejbi i tha:

- Dëshiroja të hyja te ky njeri dhe të dëgjoja se ç’thotë.

‑ Edhe unë dua ta dëgjoj atë, ‑ ia ktheu Ammari.

Suhejbi tha:

- Pra, po hyjmë së bashku me bekimin e Zotit. Suhejb ibnu Si­nan Errumi dhe Ammar ibnu Jasiri hynë tek i Dërguari i Allahut dhe dëgjuan seç thoshte. Drita e besimit shkëlqeu në zemrat e tyre dhe ngarendën t’ia shtrijnë dorën atij menjëherë. Ata dëshmuan se s’ka Zot përveç Allahut dhe se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij. Ata kaluan ditën tek ai duke marrë udhëzimet e tij, të kënaqur në shoqërimin e tij.

Kur erdhi nata dhe u rralluan lëvizjet e njerëzve, ata u larguan nga ai nën errësirën e natës, por me vete kishin nga një dritë në zemër, e cila do t’u mjaftojë ta ndritin tërë botën.

Suhejbi përjetoi keqtrajtime bashkë me Bilalin, Ammarin, Su­me­jen Habbabin dhe me dhjetëra muslimanë të tjerë që ua bënë kurejshitët. Ai vuante nga depresioni i paparë që ia bënin kurej­shitët. Sapo dilte në një kodër, ata menjëherë e kërcënonin. Të gjitha këto ai i përballoi me urtësi dhe durim, ngase e dinte se rruga e parajsës është e rrethuar me gjëra të neveritshme.

Kur Pejgamberi a.s. i lejoi sahabët të migrojnë në Medinë, Suhejbi vedosi të jetë në shoqërim të Pejgamberit dhe të Ebu Bek­rit, por kurejshitët e vunë re se ai kishte vendosur të shpërgulej. Ndaj dhe ia ndaluan atë. I caktuan vëzhgues në prita, që mos t’u përvidhej dhe, mos të marrë me vete atë që kishte fituar nga tregtia ‑ argjendin dhe arin.

Pas shpërnguljes së Pejgamberit dhe të shokëve të tij, Suhejbi vazhdoi të presë me padurim rastet që t’u bashkohet atyre, por kjo nuk i shkoi ndoresh, ngase ai ishte në sy të vëzhguesve, të cilët ishin mjaft vigjilentë dhe të zgjuar. Atij nuk i mbeti tjetër rrugë, vetëm se të provonte një dredhi.

Një natë të ftohtë Suhejbi dilte shpesh përjashtë kinse ka ne­vojë fiziologjike, dhe ende pa u kthye mirë nga kryerja e nevojës  dilte prapë përjashtë, po për të njëjtën gjë.

Disa roje të tij i thanë njëri‑tjetrit:

“Silluni mirë ndaj këtij (të gjori), se Lati dhe Uza’ kanë punë me barkun e tij!”

Pastaj ata u kthyen në shtretërit e tyre dhe i zuri gjumi. Su­hej­bi u përvodh midis tyre dhe ia mësyu Medinës.

Nuk kaloi shumë kohë nga nisja e Suhejbit, kur e hetuan rojet e tij. Ata u zgjuan me panik nga gjumi, u hipën kuajve të tyre, u lë­shuan frerët dhe i vajtën pas me nxitim, gjersa e arritën.

Kur i hetoi Suhejbi, u ndal në në vend të lartë, nxori shigjetën nga këllëfi i saj ngrehu harkun e shigjetës dhe tha:

- O kurejshitë! Për Allahun, ju e dini mirë se jam gjuajtësi më i mirë nga njerëzit dhe më i qeti për të qëlluar cakun. Për Zotin, mos m’u ofroni se përndryshe me çdo shtizë do të vras nga një njërin nga ju,  pastaj do t’ju luftoj me shpatë, sa të më punojë dora.

Njëri prej tyre i tha:

- Për Allahun ne nuk të ndalim ty pse po ikën me pasurinë tënde, por... ti arrite në Mekë si njeri i dobët e i varfër, u pasurove, e ke arritur suksese e suksese!!

Ai i pyeti:

- Po sikur t’ju lë pasurinë time, a do të më lironi rrugën?

‑ Po, ‑ ia kthyen ata.

Ai i dërgoi në vendin ku kishte pasurinë, te shtëpia e vet në Mekë. Ata shkuan atje dhe ia morën atë dhe e liruan.

Suhejbi shpejtonte për në Medinë duke nxituar në Fenë e Allahut, pa iu dhimbsur pasuria, të cilën e shpenzoi për të siguruar jetën e tij të ndritshme.

Kurdoherë që e kaplonte lodhja dhe rraskapitej, dashuria ndaj të Dërguarit të Allahut e këndellte dhe ai vazhdonte rrugën e vet.

Kur arriti në Kuba[2] , atë e pa i Dërguari i Allahut duke ardhur. Ai u ngazëllye, buzëqeshi dhe tha:

- Triumfoi pasuria, o Ebu Jahja, triumfoi pasuria. Këtë fjali ai e përsëriti tri herë. Fytyrën e Suhejbit e përshkoi gëzimi dhe tha:

- Për Allahun, nuk ka ardhur kush te ti para meje, o i Dërguar i Allahut. Ty nuk të ka treguar kush për këtë përveç Xhibrilit.

Vërtet fitoi tregtia... e këtë e vërtetoi frymëzimi hyjnor...

Xhibrili dëshmoi për të... ngase ai zbriti Fjalën e Allahut xh.sh. për rastin e Suhejbit.

“Ka njerëz që flijojnë veten për të fituar kënaqësinë e Allahut. Allahu është shumë mirënjohës ndaj robërve të vet.” (Bekare:207) 

Lavdi i qoftë Suhejb ibnu Sinan Er‑Rumit dhe kthimit të tij të suksesshëm (tek Allahu)!