MËSUESI DHE NXËNËSI

a)         Virtytet e mësuesit

1. Ta mësojë dikë vetëm për hir të Allahut.

2. Të edukohet moralisht me gjërat që i ka cekur sheriati, siç janë: të jetë i devotshëm dhe të mos jetë i dhënë pas dynjasë, të jetë bujar, dorëdhënës, fisnik dhe fytyrëçelur.

3. Të ruhet nga xhelozia, mendjemadhësia dhe pëlqimi i vetvetes. Të mos i nënçmojë njerëzit, edhe nëse janë në shkallë më të ulët se ai.

4. Të jetë përherë në përkujtim të Allahut të Lartësuar, qoftë vetë a në shoqëri, gjithashtu t’i kushtojë kujdes leximit të Kur’anit, namazeve nafile dhe detyrave të tjera që e afrojnë tek Allahu i Lartësuar.

5. Të jetë gjithmonë në kontakt me veprimtarinë e vet shkencore, duke lexuar, duke përsëritur, duke gjurmuar, duke bërë komente, studime dhe punime shkencore.

6. Të jetë aktiv në arsimimin e njerëzve, ngase arsimimi është bazë me të cilën forcohet feja dhe garantohet ruajtja e diturisë (shkencës). Arsimimi është prej çështjeve më elementare të fesë dhe njëkohësisht është ibadet më i çmueshëm dhe farzi kifaje më i kërkueshëm.

7. Ta edukojë nxënësin me edukatë islame në mënyrë suksesive (të shkallëzuar). Ai duhet të përpiqet ta edukojë nxënësin me virtyte të mira, të jetë i dashur ndaj tij dhe të interesohet për nevojat e tij përparimtare. Ai duhet të dëshirojë për nxënësin atë që ia dëshiron vetvetes dhe duhet të urrejë atë që urren për vete.

Mësuesi nuk duhet të jetë mendjemadh para nxënësit, por i butë dhe modest.

b)        Virtytet e nxënësit

1. Duhet ta pastrojë zemrën e tij nga çdo gjë e dëmshme, në mënyrë që të mund të pranojë diturinë, ta mbajë mend dhe të ketë dobi prej saj.

2. Ai duhet t’i ndërpresë të gjitha kontaktet e tij me gjërat që e shqetësojnë dhe e pengojnë nga studimi i tij serioz dhe i suksesshëm. Nxënësi duhet gjithashtu të jetë i kënaqur me pasuri të vogël dhe ushqim modest, që t’i bëjë durim edhe jetës së vështirë.

3. Të jetë modest ndaj diturisë dhe mësuesit, se përmes modestisë arrin diturinë.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

4. Të sillet ndaj mësuesit të vet në mënyrë të ndershme. Ai duhet të besojë se mësuesi ka kualifikim të plotë për lëndën e tij dhe ta mbivlerësojë ndaj shumicës së kolegëve të tij në aspektin shkencor.

5. Të kujdeset që mësuesi i tij të jetë gjithmonë i kënaqur me të, edhe nëse ndonjëherë bie ndesh me mendimin e tij personal. Nxënësi assesi s’duhet të hyjë në klasë pa marrë leje.

6. Të hyjë në klasë me seriozitet të plotë dhe korrektësi. Ai duhet të jetë i përkushtuar tërësisht në ligjëratën e tij dhe të mos e preokupojë mendjen me gjëra të tjera. Nxënësi gjithashtu duhet të jetë i pastër, dhëmbët t’i ketë të larë, flokët e rregulluara, thonjtë e prerë dhe i parfumosur me erë të këndshme.

7. T’u japë selam të pranishmëve me një ton që do ta kishin dëgjuar me siguri, kurse mësuesin ta veçojë me një nder të posaçëm.

8. Të mos i kalojë të pranishmit, por të ulet ku ka vend.

9. Të jetë i sjellshëm ndaj shokëve të tij dhe ndaj atyre që janë të pranishëm në klasë, sepse sjellja e mirë ndaj tyre do të thotë edhe sjellje e mirë ndaj mësuesit.

10. Nëse bën pyetje, duhet ta bëjë me ton të ulët dhe me fjalë të zgjedhura. Nxënësi nuk duhet të turpërohet që t’i bëjë pyetje mësuesit nëse diçka nuk e kupton ose e ka të paqartë.

11. Të jetë në kontakt me mësimet e tij në çdo kohë, qoftë natën a ditën, qoftë në shtëpi a në udhëtim.

RREGULLAT E VESHJES

1. Është e ndaluar për mashkullin të veshë rroba të mëndafshta dhe të stoliset me ar, duke u bazuar në hadithin e Pejgamberit alejhi selam kur mori mëndaf­shin në dorën e djathtë dhe arin në të majtën e tha: “Vërtet këto dy gjëra janë haram për meshkujt e umetit tim.” (Transmeton Ebu Davudi me sened të mirë)

2. Të mos i lëshojë rrobat e tij (qofshin shallvare, xhelabije apo pantallona) nën nyjen e këmbës, sipas hadithit: “Ç’është më poshtë se nyja e  këmbëve nga rrobat që njeriu mban, është e zjarrit.” (Transmetojnë Buhariu, Ibni Maxhe dhe Ahmedi)[1]

3. Femra është e detyruar t’i lëshojë rrobat e saj derisa t’i mbulojnë edhe këmbët. Ajo duhet të vërë edhe shami në kokë, që me anë të saj të mbulojë qafën dhe gjoksin e saj, duke u mbështetur në ajetin kur’anor: “O ti Pejgamber, thuaju grave të tua, bijave të tua dhe grave të besimtarëve le t’i vënë shamitë (mbulojat) e veta mbi trupin e tyre...” (Ah’zab, 59) Gjithashtu, në ajetin kur’anor thuhet: “Le t’i vënë shamitë mbi kraharorin e tyre dhe të mos ua tregojnë bukuritë e tyre askujt, përveç burrave të vet...” (Nurë, 31)

4. Të mos veshë muslimani rrobat e muslimanes, por as muslimania rroba burrash, duke u bazuar në hadithin: “Allahu i ka mallkuar burrat që bëhen si gra dhe gratë që bëhen si burra.” (Transmeton Buhariu) Dhe hadithin: “Allahu e ka mallkuar burrin që vishet me rroba grash dhe gruan që vishet me rroba burrash.” (Transmeton Buhariu)

5. Kur të vishet (a mbathet), le të fillojë me të djathtën e kur të zhvishet (zbathet), le të filojë me të majtën, sipas hadithit: “Kur të vishet (mbathet) ndonjë nga ju le të fillojë me të djathtën e kur të zhvishet (zbathet), le të fillojë me të majtën.” (Transmeton Muslimi) Gjithashtu, në hadith thuhet: “Pejgamberi alejhi selam gjithmonë e donte të djathtën në çdo punë, si në mbathje, veshje dhe në pastrim.” (Transmeton Muslimi).

6. Kur muslimani vishet me rroba të reja le të thotë: “ALLAHUMME LEKEL HAMD, ENTE KESEVTENIHI. ES’ELUKE HAJREHU VE HAJRE MA SUNIA LEHU. VE EUDHU BIKE MIN SHERR-RRIHI VE SHERR-RRI ME SUNIA LEHU.” (O Allah, ty të takon falënderimi. Ti ma bëre të mundur që ta vesh këtë (teshë). Kërkoj prej Teje të mirën e saj dhe të mirën për të cilën është qepur (prodhuar) dhe kërkoj mbrojtje te Ti nga sherri i saj dhe sherri për të cilin është qepur (prodhuar).) Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu. Hadithi është hasen.

RREGULLAT E NGUSHËLLIMIT, FALJES SË NAMAZIT TË XHENAZES DHE VARROSJES SË SAJ

1. Është e preferueshme (mustehab) të vizitohet familja e të vdekurit, ndërsa fjalët e ngushëllimit sipas Sunetit janë këto: “Duro dhe kujto se e Allahut është ajo që e ka dhënë dhe e Atij është ajo që e ka marrë, e tek Ai çdo gjë është me afat të caktuar.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

2. Nuk është mirë që ngushëllimi të bëhet nëpër gazeta, ngase kjo është një mënyrë e propagandës të cilën Pejga-mberi alejhi selam e ka ndaluar, sepse qëllimi i saj është publikimi i vdekjes dhe shpallja e saj.

3. Është mirë që njeriu të marrë udhëtim për ta ngushë-lluar dikë, sidomos kur është i afërt për personin në fjalë. Ndërsa mosshkuarja e tij për ngushëllim nga aspekti fetar konsiderohet këputje e lidhjeve familjare.

4. Nuk është mëkat nëse njeriu i informon të tjerët se filani ka vdekur dhe se në filan vend do t’i falet xhenazja, duke u bazuar rastin kur Pejgamberi alejhi selam i informoi njerëzit për vdekjen e Nexhashiut dhe doli me ta në vend-falje dhe e fali xhenazen e tij (në mosprani të xhenazes).[1]

5. Është mirë të nxitohet me përgatitjen e xhenazes, duke u bazuar në hadithin: “Nxitoni në përgatitjen e xhena-zes, nëse xhenazja është e mirë (me vepra të mira), ju do të lëshoni mirësi në tokë, e nëse nuk është e tillë, atëherë është sherr dhe hiqeni qafësh prej jush.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi) Nuk është mirë të vonohet xhenazja për shkak të pritjes së disa anëtarëve të familjes, përveç asaj kohe që është e zakonshme. E kur të vijë anëtari i familjes (dhe nuk ka arritur që t’ia falë xhenazen), mund t’ia falë xhenazen te varri, ashtu siç ka vepruar Pejgamberi alejhi selam kur ia pati falur xhenazen një gruaje të cilën familja e saj e varrosi pa e informuar Pejgamberin alejhi selam. Në atë rast Pejgamberi alejhi selam pati thënë: “Më tregoni se ku e ka varrin.” Ata i treguan, e pastaj ia fali xhenazen.” (Transmeton Buhariu)

6. Nuk është sunet i Pejgamberit alejhi selam e as sunet i as’habëve të tij që t’i bëhet dua të vdekurit në formë kolektive pas varrimit, kur njëri bën duanë, kurse të tjerët t’i thonë amin. Por, Pejgamberi alejhi selam preferonte që njerëzit të bënin lutje, secili për vete e jo në mënyrë kolektive, për t’ia falur Allahu mëkatet të vdekurit dhe ta lusnin Allahun që t’ia mundësojë t’i kalojë pyetjet e varrit me lehtësi.

7. Dijetarët islamë preferuan që xhenazja e femrës të lëshohet në varr me mbulesë të veçantë (në formë të perdes), që të mos e shohin njerëzit. Kjo mënyrë është më e ndershme, sepse mund të ndodhë që, kur të lëshohet në varr, t’i shpalohet qefini.

8. Është e ndaluar me sheriat që të vishen rroba të veçanta për ngushëllim, siç është rasti me ngjyrën e zezë të rrobave. Një gjë e tillë është prej bidateve (risive) në fe. Kjo veshje mund të aludojë se njeriu është i hidhëruar me veprën e Allahut të Lartësuar.

9. Nuk lejohet të ngushëllohen ithtarët e Librave dhe të tjerët nga jobesimtarët nëse atyre u vdes ndokush, as nuk lejohet prania në varrimin e tyre.

10. Nuk prish punë nëse dikush prej ithtarëve të Librave, ose dikush tjetër prej jobesimtarëve, ngushëllon një musliman me rastin e vdekjes së ndonjë muslimani. Për ta besimtari duhet të lutet që Allahu t’i udhëzojë.

RREGULLAT PËR TË SËMURIN DHE VIZITUESIT

a)         Rregullat që duhet t’u përmbahet i sëmuri

1. Ai që është i sëmurë, ose e ka fëmijën të sëmurë, është i obliguar që, në vend të ankimit dhe ofshamave, të përmendë Allahun, t’i kërkojë falje (istigfar) dhe të bëjë ibadet. Muslimanët e parë, Allahu i mëshiroftë, ishin prej atyre që nuk pranonin, bile urrenin, t’u ankoheshin njerëzve, ndonëse ankimi është një lloj qetësimi për të sëmurin, mirëpo ashtu dëshmohet dobësia dhe dorëzimi, e nëse duroj-më, dëshmojmë forcën dhe përballimin.

2. Lejohet për të sëmurin që t’i ankohet mjekut dhe shokut të ngushtë për sëmundjen dhe dhimbjet që ka, por nëse me këtë nuk dëshmon hidhërim dhe plogështi.

3. Ai duhet ta vërë dorën e tij në vendin e dhimbjeve e pastaj të lutet me ato lutje që kanë mbështetje në hadith. Për shembull të thotë: BISMIL-LAHI, e pastaj të thotë shtatë herë: EUDHU BI IZZETIL-LAHI VE KUDRETIHI MIN SHERR-RRI MA EXHIDU VE UHADHIR (Kërkoj mbrojtje me fuqinë e Allahut dhe mundësinë e Tij nga e keqja që më ka goditur dhe së cilës i frikësohem.) (Transmeton Muslimi)

4. Duhet t’u kërkojë falje atyre që u ka bërë të padrejtë, të shkruajë një testament, ku do t’i shënonte obligimet që i kanë njerëzit ndaj tij dhe borxhet që i ka ai ndaj tyre, dhe ta theksojë pjesën e pasurisë të cilën dëshiron ta lërë trashëgim (për të tjerët), duke mos i dëmtuar trashëgimtarët në trashëgiminë e tyre.

5. I sëmuri nuk guxon kurrsesi të përdorë hajmali ose të shkrijë plumb a të bëjë diçka që e ka ndaluar sheriati, me përjashtim të asaj që t’i fryhet me Kur’an dhe të bëhen lutje që bazohen në sheriat.

6. Të nxitojë për të bërë pendim të sinqertë, duke i plotësuar të gjitha kushtet e teubes dhe t’i rreket punës së mirë e të vyeshme.

7. I sëmuri të ketë gjykim të mirë ndaj Allahut të Lartësuar dhe t’i kthehet Atij duke ia hapur krahun e frikës dhe krahun e shpresës dhe duke bashkangjitur punën e sinqe-rtë. Kjo duhet bërë duke u bazuar në hadithin: “Mos të vdesë askush prej jush pa gjykim të shëndoshë e të mirë ndaj Allahut.” (Transmeton Muslimi)

b)        Rregullat për vizituesit

1. Të vizitohet i sëmuri me nijjet të pastër dhe qëllim të mirë, siç vizitohet një dijetar që vepron sipas dijes së tij ose një vëlla që është besimtar i denjë. Një vëlla vizitohet me qëllim që të udhëzohet në të mbarë dhe t’i tërhiqet vërejtja nga e keqja me metodë të butë dhe njerëzore ose vizita ka për qëllim që t’i kryhet një punë, t’i lahet një borxh ose të kuptohet gjendja e tij. Pejgamberi alejhi selam thotë: “Kush e viziton (për t’i dhënë durim) një të sëmurë ose e viziton një vëlla të tij vetëm për hir të Allahut (pra pa kurrfarë interesi), atij i vjen një thirrës duke i thënë: “Je i bekuar dhe të është bekuar ecja, e i ke përgatitur vetes një vend në xhenet.” (Transmetojnë Tirmidhiu dhe Ibni Maxhe me sened të mirë)

2. Duhet të jetë i kujdesshëm dhe t’u përmbahet disa rregullave, që të mos e rëndojë të vizituarin, p.sh. ta vizitojë në kohë të përshtatshme për vizitë. Nëse i sëmuri ndodhet në shtëpinë e tij, duhet t’i kërkohet leje para shkuarjes tek ai dhe të trokasë në derë njerëzishëm. Kur hyn tek i sëmuri, duhet të ulë shikimi (e të mos shikojë djathtas e majtas e as përvjedhshëm), të prezantojë veten dhe të mos ndalet shu-më, ngase qëndrimi i tepërt e rëndon dhe ngushton të sëmurin.

3. Vizituesi duhet të bëjë dua për shërim dhe shëndet për të sëmurin, ngase Pejgamberi alejhi selam kur hynte te ndonjë i sëmurë thoshte: “Mos u brengos, insha Allah është pastrim (i mëkateve të tua).” (Transmeton Buhariu)

4. Me dorën e tij të djathtë le ta prekë të sëmurin dhe le t’i thotë: ALLAHUMME RABBEN-NASI EDH’HEBIL BE’SE VESH-FI ENTESH-SHAFI. LA SHIFAE IL-LA SHIFAUK. SHIFAEN LA JUGADIRU SEKAMA. (O Allah, Zot i njerëzve, largoja këtë brengë dhe shëroje atë, se vetëm Ti je shërues. Nuk ka shërim të vërtetë përveç shërimit Tënd, shërim të cilit nuk mund t’i kthehet sëmundja.) Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi.

5. Vizituesi duhet ta ulë shikimin e të mos jetë i bezdisshëm me pyetje (pra të pyesë pak), ta shfaqë përkëdhelësinë para të sëmurit dhe ta këshillojë që të bëjë durim, sepse në të ka shpërblim të madh. Gjithashtu, ai du-het t’ia tërheqë vërejtjen nga rënkimet, sepse ato i shtojnë mëkatet dhe e humbin shpërblimin (e durimit).

6. Kur të shohë ndonjë të sëmurë a të gjymtuar, le të lutet fshehurazi që të ketë shëndet për vete, duke thënë: ELHAMDULIL-LAHIL-LEDHI AFANI MIMMA IBTELAKE BIHI VE FEDDALENI ALA KETHIRIN MINEL HALKI TAFDILA. (Falënderimi i qoftë Allahut, i Cili më ka dhënë shëndet me atë që ty të ka provuar dhe më ka mbivlerësuar dukshëm mbi shumë krijesa.) Transmeton Tirmidhiu, hadithi është sahih.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT GJATË TESHTITJES

1. Ai që teshtin duhet ta ulë zërin e tij gjatë teshtitjes, duke punuar sipas hadithit që transmeton Ebu Hurejra r.a.: “Kur Pejgamberi alejhi selam teshtinte, e mbulonte fytyrën me duar a me shami dhe kështu e ulte zërin e tij.” (Transme-tojnë Ahmedi, Ebu Davudi e të tjerë. Hadithin e bënë auten-tik Hakimi edhe Dhehebiu)

2. Ai që teshtin duhet të jetë i kujdesshëm ndaj shoqërisë së tij. Nëse ka ndonjërin në anë të djathtë e nuk ka askë në anë të majtë, duhet ta kthejë kokën nga e majta, që të mos e neverisë ose dëmtojë shokun e tij. Por nëse gjendet në një tubim dhe është i rrethuar me njerëz, si në të djathtë ashtu edhe në të majtë, atëherë duhet të teshtijë para vetes së tij.

3. Është e preferueshme (mustehab) për atë që teshtin ta falënderojë Allahun (të thotë Elhamdulil-lah) pas teshtitjes. Por të pranishmit nuk duhet të nxitojnë për ta falënderuar Allahun kur e dëgjojnë ndonjërin prej tyre duke teshtitur. Ekzistojnë disa versione për mënyrën e falënde-rimit të Allahut, që janë theksuar në librat e Sunetit, e ato janë:

a) Elhamdulil-llah,

b) Elhamdulil-lahi rabbil alemin,

c) Elhamdulil-lahi ala kul-li hal,

d) Elhamdulil-lahi hamden kethiren tajjiben mubareken fihi, kema juhibbu rabbuna ve jerda.

4. Ai që e dëgjon atë duke thënë “Elhamdulil-lah”, duhet t’i thotë: “Jerhamukell-llah”. E nëse nuk e dëgjon duke e falënderuar Allahun, nuk ka nevojë t’i thotë “Jerhamukell-llah”, por as t’ia përkujtojë falënderimin (Elhamdulil-lahin).

5. Nëse teshtin jobesimtari dhe e falënderon Allahun e Lartësuar, atëherë atij duhet t’i thuhet: “Jehdikumul-llahu ve juslihu balekum” (Allahu ju udhëzoftë dhe jua përmirëso-ftë gjendjen tuaj), duke u bazuar në hadithin që transmeton Ebu Musa el Esh’ariu r.a., i cili thotë: “Çifutët teshtinin pranë Resulull-llahut sal-lall-lahu alejhi ue sel-lam dhe, kur thonin Elhamdulil-lah, shpresonin që t’u thuhet nga Pejga-mberi alejhi selam “Jerhamukull-llah”, por ai u thoshte: “Jehdikull-llahi ve juslihu balekum.” (Transmetojnë Ahmedi në Musned, Buhariu në Ebedul mufred e të tjerë)

6. Nëse teshtin më tepër se tri herë, atëherë ai nuk duhet të thotë “Elhamdulil-lah”, ngase ajo është shenjë e ftohjes (ose flamë), sipas hadithit: “Kur ndonjë nga ju teshtin, ai që është ulur pranë tij le të thotë: Jerhamukell-llah, e nëse teshtin më tepër se tri herë, atëherë ajo është ftohje dhe të mos i thotë asgjë.” (Transmeton Ebu Davudi në sunenin e tij shkurtimisht)

Gjithashtu, nuk bëhet dua për atë që teshtin më tepër se tri herë e as nuk i thuhet “ShefakAllahu ve afak”. (Allahu të shëroftë e të faltë)

7. Nëse teshtin kur imami është duke ligjëruar, le të thotë “Elhamdulil-lah”, por nëse dikush tjetër teshtin, atë-herë nuk bën t’i themi “Jerhamukumull-llah”, ngase heshtja gjatë ligjërimit (hutbes) është vaxhib (obligim).

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

HAPJA E GOJËS (NGA GJUMI, LODHJA)

1. Kur njeriut i hapet goja (nga gjumi, lodhja, etj.), duhet ta mbulojë gojën me dorë sa më shpejt, në mënyrë që të mos i shihet goja hapur, duke u bazuar në hadithin: “Hapja e gojës është prej shejtanit, e kur t’ju hapet goja, mundohuni ta mbyllni sa të mundeni.” (Transmeton Muslimi) E nëse nuk mund ta mbajë gojën mbyllur, atëherë le ta mbulojë gojën e tij me dorë, sipas hadithit: “Kur t’ju hapet goja, mbulojeni atë me dorë, ngase shejtani ju futet brenda.” (Transmeton Muslimi)

2. S’është në rregull që gjatë hapjes së gojës të thuhet Eudhubil-lahi (kërkimi i mbrojtjes nga shejtani), ngase një gjë e tillë nuk është theksuar nga Pejgamberi alejhi selam e as nga as’habët e tij.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT E GJUMIT

1. Muslimani të mos e vonojë gjumin e tij pas faljes së namazit të jacisë, vetëm për ndonjë nevojë të madhe, si p.sh. studimi i ndonjë lënde, gostia e ndonjë mysafiri, ose shoqërimi dhe qëndrimi me bashkëshorten. Ebu Berzeja transmeton se Pejgamberi alejhi selam e ka urryer fjetjen para namazit të jacisë dhe bisedimin pas tij.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

2. Të bjerë të flejë me abdest, sipas hadithit: “Kur do të flesh, merr abdestt siç merr për namaz.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

3. Kur të bjerë të flejë, të shtrihet në anën e tij të djathtë dhe ta mbështjellë po atë anë. E më vonë, s’prish punë nëse kthehet në anën e tij të majtë.

4. Të mos shtrihet në bark gjatë fjetjes, qoftë ditën a natën, duke u bazuar në hadithin: “Vërtet ajo është një shtrirje të cilën e urren Allahu i Lartmadhërishëm.” (Transmeton Ebu Davudi me sened sahih)

5. Të lexojë ajeti Kursijjen, dy ajetet e fundit të sures Bekare, suren Kulhuvell-llahu ehad dhe suret Felek dhe Nas.

6. Së fundi le të lexojë këtë dua: BISMIKELL-LLAHUMME VEDA’TU XHENBI VE BISMIKE ERFAUHU. ALLAHUMME IN EMSEKTE NEFSI FEGFIR LEHA VE IN ERSELTEHA FAHFEDHHA BIMA TAHFEDHU BIHI IBADEKES SALIHIN. ALLAHUMME INNI ESLEMTU NEFSI ILEJK VE FEVVEDTU EMRI ILEJK VE ELXHE’TU DHAHRI ILEJK, ESTAGFIRUKE VE ETUBU ILEJK. AMENTU BI KITABIKEL LEDHI ENZELT, VE BI NEBIJJIKEL-LEDHI ERSELT, FEGFIRLI MA KADDEMTU VE MA AHHART, VE MA ESRERTU VE MA A’LENT, VE MA ENTE A’LEMU BIHI MINNI ENTEL MUKAD-DIMU VE ENTEL MUEHHIR, LAILAHE IL-LA ENT, RABBI KINI ADHABEKE JEVME TEB’ATHU IBADEK. (Në emrin Tënd, o Allahu im, shtrihem dhe në emrin Tënd ngrihem. O Allah, nëse e merr shpirtin tim, fale atë, e nëse e kthen, mbroje me atë me çka i mbron robërit e tu të mirë. O Allah, unë shpirtin tim ta kam dorëzuar Ty, çështjen time ta kam lënë Ty, trupin tim e kam strehuar te Ti, Ty të kërkoj falje dhe pendohem te Ti, i besoj Librit Tënd, të cilin e ke zbritur Ti, Pejgamberit Tënd, të cilin e ke dërguar Ti, m’i fal mua mëkatet që kam bërë dhe që do t’i bëj; ato që i kam bërë fshehurazi dhe ato që i kam bërë haptazi dhe ato që i di Ti më mirë se unë. Ti je i përhershëm pa fillim dhe i përhershëm pa mbarim. Nuk ka zot tjetër përveç Teje. O Allah, më ruaj nga dënimi Yt ditën kur do t’i ringjallësh robërit e Tu.) Transmetojnë Ebu Davudi e të tjerët me sened sahih.

7. Nëse njeriu lëviz gjatë natës, është mirë të thotë: LA ILAHE IL-LALLAHUL VAHIDUL KAHHAR, RABBIS-SEMAVATI VEL ERDI VE MA BEJNEHUMA AZIZUL GAFFAR. (Nuk ka zot tjetër përveç Allahut, të Vetmit, Fuqiplotë. Zot i qiejve dhe i Tokës dhe i gjithë asaj që gjendet mes tyre. Ai është i fuqishëm dhe falës.) E shënoi Hakimi dhe e bëri autentik. Me të u pajtua Dhehebiu.

8. Nëse gjatë natës trembet, trishtohet ose e kap ndonjë tmerr i madh, preferohet të thotë këtë dua: EUDHU BI KELIMATIL-LAHIT-TAMMATI MIN GADABIHI VE IKABIHI VE SHERR-RRI IBADIHI, VE MIN HEMEZATISH-SHEJATIN, VE EN JAHDURUN. (Kërkoj mbrojtje (strehim) me Fjalët e plota të Allahut, të më ruajë nga hidhërimi dhe dënimi i Tij, nga sherri i robërve të Tij dhe nga pështjellimet (hutitë) e shejtanit, dhe të më ruajë nga shoqërimi i tyre.) Transmeton Ebu Davudi. Hadithi është i vërtetë.

9. Të mbulohet me jorganin (mbulojën) e vet kur të flejë, sipas hadithit: “Kur shkoni të flini, merreni mbulojën dhe mbështilleni me të trupin. Pastaj përmendeni Allahun (thoni bismil-lahin), sepse nuk e dini se ç’mund të ngjajë gjatë fjetjes.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

10. Kur të zgjohet dhe para se të ngrihet nga shtrati, le të thotë: ELHAMDULIL-LAHIL-LEDHI AHJANA BA’DEMA EMATENA VE ILEJHIN-NUSHUR. (Falënderimi i qoftë Allahut i Cili na ngjalli pasi na bëri të vdekur dhe tek Ai është rikthimi.) Transmeton Buhariu.

11. Të pastrojë zemrën e tij nga çdo urrejtje që ka ndaj çdo muslimani dhe ta përgatisë vetveten për çdo fatkeqësi që mund t’i ndodhë nga njerëzit.

12. T’i bëjë një llogari vetes dhe t’i shqyrtojë veprat dhe fjalët e kaluara.

13. Të nxitojë për t’u penduar nga çdo mëkat dhe të kërkojë falje nga mëkatet e veprave që të bëra gjatë ditës.

9.    Kur të shohim ëndërr

1. Kur ëndërrojmë diçka që kemi dëshiruar duhet ta falënderojmë Allahun dhe të mos ia rrëfejmë ëndrrën askujt, përveç atij që e duam.

2. E, kur të ëndërrojmë diçka që urrejmë, duhet të kërkojmë mbrojtje tek Allahu nga sherri i saj dhe të pështyjmë (pa pështymë) nga e majta tri herë. Pastaj të themi “Eudhubil-lahi minesh shejtanirr rraxhim” tri herë dhe ta ndërrojmë anën nga kemi qenë të kthyer. Atë ëndërr s’bën t’ia tregojmë askujt. Pastaj është mirë të ngrihemi dhe të falim namaz, nëse është e mundshme. Ngase është më mirë dhe më e sigurtë.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT E SELAMIT (PËRSHËNDETJES)

1. Kur të takoni një shok, mjafton ta përshëndetni me selam duke ia shtrënguar dorën, kurse marrja në grykë vjen në shprehje vetëm kur të ktheheni nga udhëtimi. E gjithë kjo është një sjellje e mirë (mustehab), duke u mbështetur në fjalën e Enes bin Malikut, i cili thotë: “Kur takoheshin shokët e Pejgamberit (a.s), ia shtrëngonin dorën njëri-tjetrit dhe kur vinin nga udhëtimi merreshin në grykë.” (Transmeton Taberaniu, kurse Hejthemiu thotë se transmetuesit e hadithit janë autentikë)

2. Parimisht, selami është i plotë kur thuhet Esselamu alejkum ue rahmetull-llahi ue berekatuhu. Për këtë bazoh-emi në hadithin ku Umran bin Husejni thotë: Erdhi një njeri te Pejgamberi alejhi selam dhe tha: “Esselamu alejkum”. Pejgamberi ia ktheu e ai u ul. Atëherë Pejgamberi alejhi selam tha: “Dhjetë.” Pastaj erdhi tjetri dhe tha: “Esselamu alejkum ue rahmetull-llah”. Edhe këtij ia ktheu dhe ky u ul. Pas kësaj Pejgamberi alejhi selam tha: “Njëzet.” Pastaj erdhi një tjetër dhe tha: “Esselamu alejkum ue rahmetull-llahi ve berekatuhu.” Edhe këtij ia ktheu e edhe ky u ul. Kurse për këtë Pejgamberi alejhi selam tha: “Tridhjetë.” (Transmetojnë Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu me sened të fortë)

3. Selami nuk shprehet me fjalët: “Esselamu ala menit-tebeal huda”, nëse ai që përshëndesim është musliman, por ky selam përdoret veçanërisht për jomuslimanët. Pejgamberi alejhi selam në letrën e tij dërguar Herakleut shkruante: “Në emër të Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit! Prej Muhammedit, robit të Allahut dhe të Dërguarit të Tij, deri te Herakleu, madhëria e romakëve (bizantinasve). Selamun ala menit-tebeal huda (Selami qoftë mbi atë që e pranon udhëzimin).”

Ndërsa urtia pas kësaj shprehjeje - Zoti e di më së miri - është që zemrat e të thirrurve të zbuten dhe që ata të ndihen të qetë dhe të sigurtë, nëse e pranojnë atë (kushtet e saj). Këtu është për qëllim udhëzimi, por nuk ka të bëjë me besimtarin, ngase ai është prej të udhëzuarve pa kurrfarë dyshimi, andaj edhe nuk vjen në shprehje dhe nuk lejohet të përshëndetet me këto fjalë shpresëdhënëse.

4. Është e papëlqyer të thuhet selami me fjalët “Alejkesselam”, duke u bazuar në transmetimin që përcillet nga Ebu Tumejme el Huxhejmi, e ky nga një njeri prej popullit të tij (në disa transmetime ceket me emër Ebu Xhura el Huxhejmi), i cili thotë: “E kërkova Pejgamberin alejhi selam e nuk mund ta gjeja dot, andaj edhe u ula. Kur, ja, një grup njerëzish e në mesin e tyre gjendej edhe ai, por unë nuk e njihja. Ai ishte duke i pleqëruar e, kur u lirua, u ngrit e me të u ngritën edhe disa prej tyre, të cilët thanë: “O Resulull-llah.” Kur e pashë atë, fillova të them: “Alejkes-selam ja Resulull-llah, alejkes-selam ja Resulull-llah, alejkes-selam ja Resulull-llah.” Ai ma ktheu: “Dije se alejkesselam është përshëndetje e të vdekurve, dije se alejkesselam është përshëndetje e të vdekurve, dije se alejkesselam është përshëndetje e të vdekurve.” Pastaj m’u afrua dhe tha: “Kur njeriu takon vëllanë e tij besimtar, le t’i thotë: Es selamu alejkum ue rahmetull-llah.” Këtë përshëndetje Pejgamberi alejhi selam ma ktheu duke më thënë: “Ue alejke ue rahmetull-llah, ue alejke ue rahmetull-llah, ue alejke ue rahmetull-llah.” (Transmetojnë Tirmidhiu, Ebu Davudi, Ahmedi e të tjerë)

5. Lejohet ngritja në këmbë kur jepet selami për përurim a ngushëllim. Gjithashtu lejohet ngritja për t’i ndihmuar të paaftit (të gjymtit), ngritja e birit për babanë e tij, e gruas për burrin e saj dhe e kundërta. Po ashtu, ngritja e një personi nga vendi i tij për t’i dalë përpara mysafirit të tij ose atij që vjen nga udhëtimi. Por nuk lejohet t’i ngrihemi një personi, ose një personi tjetër që është ulur, siç është rasti me mbretërit dhe diktatorët. Vetëm nëse ngritja bëhet me ndonjë interes (dobi), siç është rasti i ngritjes së Ma’kal bin Jesarit kur, gjatë besatimit, mënjanoi degën e një peme nga koka e Resulull-llahut alejhi selam. (Transmeton Muslimi) Sa i përket ngritjes me qëllim përshëndetjeje kur shohim dikë të hyjë në një mexhlis (tubim), mendimi më i saktë për këtë është se një sjellje e tillë është e ndaluar. Sipas një transmetimi, thuhet se Muaviu ka hyrë në një shtëpi ku gjendeshin Ibni Amiri dhe Ibni Zubejri. Ibni Amiri u ngrit, kurse Ibni Zubejri mbeti ulur. Atëherë Muaviu r.a. i tha (Ibni Amirit): “Ulu, se unë e kam dëgjuar Resulull-llahun sal-lAllahu alejhi ue sel-lem duke thënë: “Kush gëzohet kur t’i shohë njerëzit se janë ngritur për të, le ta bëjë gati ulësen e tij prej zjarri.” (Transmetojnë Ahmedi, Ebu Davudi, Tirmidhiu e të tjerë)

6. Nuk do të ishte i plotë selami nëse do të bëhej vetëm me shenjë, pa i shoqëruar shenjës edhe fjalët e selamit, duke u bazuar në hadithin që e transmeton Xhabiri r.a., ku thuhet: “Mos u përshëndetni siç përshëndeten çifutët, sepse përshëndetjet e tyre bëhen me kokë, duar dhe isharet.” (Transmeton Nesaiu me sened të mirë) Ky rregull i kushtohet atij që ka aftësi folëse dhe i nënshtrohet urdhëresave fetare. Përndryshe, një gjest i tillë do të ishte në frymën e sheriatit islam nëse personi në fjalë do të ishte i zënë me diçka që do ta pengonte në kthimin e selamit, siç është rasti me falësin e namazit, me atë që është larg, atë që është shurdh a memec etj.

7. Nxitja për ta përhapur selamin sa më shumë, sipas hadithit: “A doni t’ju udhëzoj në një gjë që, nëse e punoni do të duheni: Përhapeni selamin mes jush.” (Transmeton Muslimi) Urdhri për ta përhapur selamin u dha që të përhapet hajri (dobia), të bashkohen zemrat dhe të njësohen radhët tona.

8. S’është mirë që selamin ta lëmë e të mos e përdorim me fëmijët, sipas transmetimit që përcillet nga Enesi r.a. kur ai ishte duke kaluar pranë disa fëmijëve dhe i dha selam. Pastaj shtoi: “Një gjë të tillë e vepronte Pejgamberi alejhi selam.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi) Kjo me të vërtetë është një nga sjelljet më madhështore të Resulull-llahut alejhi selam. Ngase në të kemi prova se si duhet t’i ushtrojmë fëmijët që ta mësojnë Sunetin e Pejgamberit alejhi selam dhe rregullat e ligjit islam, që të edukohen me to.

9. Nuk duhet ta harrojmë selamin kur largohemi nga tubimi, sipas hadithit të Pejgamberit alejhi selam: “Kur vini në tubim, jepni selam, e nëse e shihni se më mirë është të uleni, atëherë uluni. Nëse ndërkohë ngriheni, e të tjerët ende janë të ulur, jepni selam, ngase selami i parë (kur keni hyrë në mexhlis) nuk është më i vlefshëm se selami tjetër.” (Transmetojnë Ahmedi dhe të tjerët. Hadithi është sahih)

10. Nuk lejohet që jobesimtari të përshëndetet me selam, sipas hadithit: “Mos i përshëndetni çifutët dhe të krisherët me selam, por, nëse i takoni, detyrojini ata që t’u përmbahen anëve të rrugës.” (Transmeton Muslimi)

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT E UDHËTIMIT

a) Rregullat para udhëtimit

1. Muslimani duhet të falë namazin e Istihares, që përbëhet prej dy rekateve, e pas tyre bën dua me duanë e Istihares. Transmetohet prej Xhabirit r.a., i cili ka thënë: “Resulull-llahu a.s. na e mësonte Istiharen për çdo çështje, siç na e mësonte ndonjë sure të Kur’anit. Ai thoshte: “Kur (doni të vendosni) për ndonjë çështje me rëndësi, falini dy rekate, veçmas nga farzet (namazet e detyrueshme), e pastaj thoni: ALLAHUME INNI ESTEHIRUKE BI ILMIKE VE ESTEKDIRUKE BI KUDRETIKE VE ESELUKE MIN FADLIKEL-ADHIM FE INNEKE TAKDIRU VE LA EKDIR VE TA’LEMU VE LA A’LEM VE ENTE AL-LAMUL-GUJUB ALLAHUME IN KUNTE TA’LEMU EN-NE HADHEL EMRE HAJRUN LI FI DINI VE MEAASHI VE AKIBETI EMRI FEKDIRHU LI VE JES-SIRHU LI THUM-ME BARIK LI FIHI. VE IN KUNTE TA’LEMU EN-NE HADHEL EMRE SHER-RUN LI FI DINI VE MEASHI VE AAKIBETI EMRI FESRIFHU AN-NI VASRIFNI ANHU VAKDIR LIJELHAJRE HAJTHU KANE THUM-ME-RDINI BIHI. (Allahu im, unë kërkoj të mirën prej Teje me diturinë Tënde, kërkoj të gjykosh me fuqinë Tënde, kërkoj prej mire-sisë Tënde madhështore, se me të vërtetë Ti mundesh e unë nuk mundem, Ti e di e unë nuk e di, se Ti je i Dijshëm për gjërat e fshehta. O Allahu im, nëse kjo çështje është e mirë për mua, për dinin tim, jetën dhe të ardhmen time, ma bë mua atë të mundur, ma lehtëso atë mua dhe bëje të bereqe-tshme për mua, e nëse kjo çështje është e keqe për mua, për dinin tim, jetën dhe të ardhmen time, largoje atë prej meje e më largo mua prej saj. E ma bë të mundur mua të mirën kudo qoftë e pastaj më bë të kënaqur)! E kur të bëjë dua, le ta përmendë çështjen e tij.” (Transmeton Buhariu)

2. Të pendohet tek Allahu i Lartësuar për çdo mëkat që ka bërë dhe të kërkojë falje për to, sepse njeriu nuk e di seç gjendet pas udhëtimit të tij në përcaktimin e Allahut. Për këtë arsye duhet t’i kthejë ato që i ka bërë me të padrejtë, le t’i paguajë borxhet, le t’ia paguajë shpenzimet atij të cilit duhet t’ia paguajë, le të kërkojë falje prej atij me të cilin ka ndonjë problem a mosmarrëveshje, të shkruajë porosi dhe le ta vërtetojë atë, le t’i lërë familjes së vet të holla për harxhime e të mos marrë nga ushqimi a përgatitja për udhë-tim asgjë përveç asaj që është hallall.

3. Të udhëtojë vetë i treti ose më tepër, duke u bazuar në hadithin: “Një udhëtar është shejtan, dy udhëtarë janë shejtanë, tre udhëtarë janë udhëtarë.” (Transmetojnë Tirmidhiu dhe Ebu Davudi)

4. Le të zgjedhë shokë të mirë për udhëtim. Ngase ata e ndihmojnë në fenë e tij, e përkujtojnë kur harron dhe e mësojnë kur gabon.

5. Të zgjedhin personin që do t’i udhëheqë gjatë udhëtimit, sipas hadithit të cilin e transmeton Ebu Hurejre r.a. Resulull-llahu s.a.v.s. ka thënë: “Kur të jenë tre veta në udhëtim, le t’i udhëheqë njëri prej tyre.” (Transmeton Buhariu) E për udhëheqës le të zgjedhin atë që është më i moralshmi prej tyre, më i shoqërueshmi dhe ai i cili u jep përparësi të tjerëve dhe kërkon pëlqimin e tyre.

6. Të niset për udhëtim ditën e enjte dhe sa më herët, sipas hadithit të cilin e transmeton Ki’ab bin Maliku r.a., se Pejgamberi a.s. doli për në luftën e Tebukut ditën e enjte dhe dëshironte të udhëtonte ditën e enjte. E sipas një transmetimi tjetër: “Rrallë herë Resulull-llahu s.a.v.s. udhëtonte jashtë ditës së enjte. Pra, kur nisej në udhëtim, nisej ditën e enjte.”

Ndërsa sa i përket nisjes herët në mëngjes kemi hadi-thin: “O Allah, bekoje umetin tim kur e nisin (një punë) herët!” Me fjalën “herët” kemi për qëllim mëngjesin ose fillimin e ditës, e po ashtu është e preferueshme (mustehab) të udhëtohet në muzg. Qëllimi është të udhëtohet në fillim të natës. Thuhet se është mirë që nata të shfrytëzohet e tëra për udhëtim, sipas hadithit: “Udhëtimin fillojeni me muzg, se toka lehtësohet natën.” (Transmeton Ebu Davudi)

7. Përshëndetja me anëtarët e familjes dhe shoqërinë. Pejgamberi s.a.v.s. sa herë që nisej në udhëtim i përshë-ndeste shokët e tij duke u thënë: “Allahun jua lë të përkuj-deset për fenë, amanetin dhe kreun e punëve tuaja.” E domethënia e thënies “Allahun ua la të përkujdeset për fenë tuaj”, është: Lus Allahun ta mbrojë fenë tuaj. E qëllimi i fjalëve “amanetin...,” është: Familja dhe ata që i lë pas vetes, malli i tij, të cilin ia dorëzon për ta ruajtur besniku (zëvendësi) i tij dhe ata që kanë të njëjtin trajtim. E dome-thënia e fjalëve “kreu i punës”, është: Punët e tij të për-fundojnë me sukses, sepse çdo gjë e ka përfundimin dhe kthimin në ahiret. Prandaj çdo gjë që lihet mangët në dynja (me anë të lutjes), plotësohet në ahiret me të mira.

b) Rregullat gjatë udhëtimit

1. Pasi t’i hipim mjetit për udhëtim, duhet të bëjmë duanë e udhëtimit, siç e kishte zakon Resulull-llahu s.a.v.s. kur nisej në rrugë. Pasi drejtohej mbi kafshën e tij, thoshte tri herë ALLAHU EKBER, e pastaj lexonte duanë: SUBHANEL-LEDHI SEHHARE LENA HADHA VEMA KUN-NA LEHU MUKRININ VE INNA ILA RAB-BINA-LEMUNKAL-IBUN. ALLAHUME INNA NESELUKE FI SEFERINA HADHA EL BIR-RE VET TA KVA VE MINEL AMELI MA TERDA. ALLAHUM-ME HEV-VIN ALEJNA SEFE-RENA HADHA VATVI AN-NA BU’DEH, ALLAHUM-ME ENTES-SAHIBU FIS-SEFER VEL HALIFETU FIL EHL. ALLAHUMME INNI EUDHU BIKE MIN VA’THAISSEFER VE KEABETIL MANDHAR VE SUIL MUNKALIBI FIL MALI VEL EHL.(O Allah i Madhërishëm, në udhëtimin tonë na jep mirësi dhe devotshmëri dhe punë me të cilat Ti je i kënaqur. O Allah, na e lehtëso udhëtimin tonë e na e bë të rehatshme rrugën. Ti je shoqëruesi më i mirë në udhëtimin tonë dhe mbrojtës i familjes sonë. O Allahu im, me të vërtetë unë kërkoj që të më mbrosh nga vështirësitë, nga pakënaqësia e udhëtimit, nga shikimet qëllimkëqija dhe nga telashet në mall dhe në familje.” (Transmeton Muslimi)

2. Shqiptimi i tekbirit (Allahu Ekber) dhe i tesbihut (SubhanAllah), sipas hadithit që transmeton Xhabir bin Abdul-lahu radijAllahu anhuma: “Kur të hipni kodrës, thoni ALLAHU EKBER, e kur të zbritni, thoni SUBHANALLAH.” (Transmeton Buhariu)

3. Bërja dua gjatë udhëtimit, sipas hadithit të Pejgam-berit alejhi selam: “Tri dua janë të pranuara: Duaja e atij të cilit i është bërë e padrejtë, duaja e mysafirit (udhëtarit) dhe duaja e prindit për fëmijën e tij.” (Transmeton Buhariu)

4. Argëtimi dhe këndimi gjatë udhëtimit, sipas hadithit të Seleme bin El Ekvait r.a. i cili ka thënë: “U nisëm me Resulull-llahun sal-lAllahu alejhi ue sel-lem për në Hajber. Duke udhëtuar natën, njëri prej nesh i tha Amir bin El Ekvait: “A nuk po na reciton ndonjë nga poezitë e tua?”, ngaqë Amiri ishte i njohur si poet. Atëherë ai zbriti para masës dhe filloi të recitojë: “O Allah, pa Ty nuk do të ishim të udhëzuar, nuk do të kishim dhënë lëmoshë, e as nuk do të ishim falur...” Pejgamberi alejhi selam pyeti: “Kush është ky që po ju prin (me këto kaside)”? Ata thanë: “Amir bin El Ekvali.” Atëherë ai shtoi: “Allahu e mëshiroftë.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

5. Pushimi gjatë udhëtimit, ngase kjo është mirësjellje dhe përkujdesje ndaj kafshës (ose mjetit). Gjumi dhe pushimi duhet të bëhen me kujdes, në vendet ku duhet të pushohet gjatë rrugës, e sidomos natën, sepse në tokë ka insekte dhe gjallesa helmuese, ndërsa egërsirat gjatë natës ecin lirisht duke kërkuar ushqim ose hedhurinat e udhëta-rëve. Prandaj, nëse udhëtari rehatohet shumë gjatë rrugës, mund të ndodhë që pranë tij të kalojë ndonjë insekt a gjallesë tjetër dhe ta shqetësojë atë. Për këtë arsye është e preferueshme t’i shmanget pushimit rrugëve (në natyrë të hapur).

c) Disa rregulla pas udhëtimit

1. Kur muslimani kthehet prej udhëtimit, le ta thotë duanë e udhëtimit (të cilën e cekëm më parë), duke shtuar edhe këto fjalë: AIBUNE TAIBINE ABIDUN, LI RABBINA HAMIDUN. (U kthyem me pendim dhe përkushtim duke i falënderuar Zotit tonë).

E kur të afrohet te luginat ose kodrat e para të vendlindjes, le të thotë tri herë “Allahu ekber” e pastaj le të vazhdojë: LA ILAHE IL-LALLAHU VAHDEHU LA SHERIKE LEHU, LEHUL MULKU VE LEHUL HAMDU, VE HUVE ALA KUL-LI SHEJ’IN KADIR, AIBUNE TAIBUNA ABIDUNE SAXHIDUN, LI RABBINE HAMIDUN, SADEKALLAHU VA’DAH, VE NESARE ABDEH, VE HEZEMEL AHZABE VAHDEH. (Nuk ka zot tjetër përveç Allahut, i Vetëm është dhe i Pashoq. Atij i takon sundimi dhe Atij i takon falënderimi, e Ai për çdo gjë është i aftë. U kthyem me pendim, përulësi dhe përkushtim, duke falënderuar Zotin tonë. Allahu garantoi premtimin e Tij, i ndihmoi robit të Tij dhe i mposhti aleatët (jobesimtarët e bashkuar) pa ndihmën e askujt.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

Është e pëlqyer (mustehab) të përsëritet (të thuhet shpesh) kjo dua: “AIBUNE TAIBUNE ABIDUN, LI RABBINA HAMIDUN (U kthyem me pendim dhe përkushtim duke i bërë Zotit tonë falënderim),” duke u bazuar në fjalët e Enesit r.a., i cili ka thënë: “Derisa kemi hyrë në qytet, Pejgamberi alejhi selam nuk ka pushuar së thëni këtë lutje.” (Transme-ton Muslimi)

2. Prej rregullave islame është që familja të lajmërohet para se personi të arrijë në vendin e tij. Është e urryer që ai të arrijë natën pa e lajmëruar familjen e tij. Pejgamberi alejhi selam e kishte ndaluar që dikush të trokiste te familja e tij natën.(Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

Edhe vetë Pejgamberi alejhi selam e ka pasur traditë që te familja e tij të trokiste vetëm në mëngjes ose në mbrë-mje. (Transmeton Buhariu)

Gjithashtu, Pejgamberi alejhi selam e ka treguar (shpallur) urtësinë e kësaj ndalese kur tha: “Që të rregullohet (krihet e pastrohet) bashkëshortja e tij.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

3. Kur të kthehet prej udhëtimit, duhet të falë dy rekate në xhami.

Për këtë bazohemi në hadithin e Pejgamberit alejhi selam, ku thuhet: “Sa herë që Pejgamberi alejhi selam kthehej nga udhëtimi në mëngjes, para se të ulej (pushonte), hynte në xhami dhe falte dy rekate (namaz).” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

Për këtë kemi edhe hadithin që e transmeton Xhabiri r.a. në të cilin thuhet: “Isha me Pejgamberin alejhi selam në udhëtim dhe, kur mbërritëm në Medine, ai m’u drejtua: “Hyr në xhami dhe fali dy rekate.”

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT E MIKPRITJES

a)         Rregullat e thirrjes në gosti

1. Muslimani duhet të thërrasë në musafirllëk të devotshmit e jo të prishurit e të pandershmit, sipas hadithit: “Mos shoqëro askë përveç besimtarit dhe të mos e hajë ushqimin tënd askush përveç të devotshmit.” (Transmetojnë Ahmedi, Ebu Davudi, Ibni Habani dhe Hakimi, hadithi është sahih)

2. Të mos i veçojë në musafirllëkun e tij të pasurit, duke mos i ftuar të varfrit, sipas hadithit: “Ushqimi më i dëmshëm është ushqimi i një ziafeti në të cilin thirren të pasurit e lihen të varfrit.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

3. Të mos ketë për qëllim që të lavdërohet e të krenohet me gostinë e tij, por ta zbatojë Sunetin e Pejgamberit alejhi selam dhe të Pejgamberëve të tjerë, si të Ibrahimit alejhi selam, i cili kishte pseudonimin “babai i mikpritjes”. Gjith-ashtu, të ketë për qëllim që me anë të mikpritjes së tij t’i gëzojë besimtarët, po ashtu të përhapë kënaqësinë dhe hare-në në zemrat e vëllezërve të tij besimtarë.

4. Të mos e thërrasë atë për të cilin e di se, nëse do të vinte, do të ngushtohej nga të pranishmit ose do të ofendo-hej nga disa prej tyre. Këtë e bën si përkujdesje për t’iu larguar ofendimit të besimtarit, e cila gjë është e ndaluar.

b) Rregullat e pranimit të thirrjes

1. Muslimani duhet t’i përgjigjet thirrjes e të mos vonohet, përveç nëse ka ndonjë pengesë, siç është frika se mos bën ndonjë dëm në fe a në trupin e vet, sipas hadithit: “Kush është i thirrur, le të përgjigjet.” (Transmeton Musli-mi) Dhe hadithi: “Sikur të isha i thirrur në thundra të deles, do të isha përgjigjur, e sikur të më jepej shpatulla, do të kisha pranuar.” (Transmeton Buhariu)

2. T’i përgjigjet thirrjes, qoftë ajo nga i pasuri a i varfri, sepse, nëse nuk i përgjigjet thirrjes së fukarasë, e prek atë shpirtërisht e kjo është edhe shenjë e mendjemadhësisë, kurse mendjemadhësia është e urryer. Sa i përket përgjigjes së thirrjes së fukarave, transmetohet nga Hasan bin Ali radiallahu-anhuma, se duke kaluar pranë disa fukarave që kishin shtruar një copë buke në tokë dhe hanin, i thanë: “O bir i bijës së Pejgamberit, eja të hamë së bashku” - e ai tha: “Po, se Allahu nuk i do mendjemëdhenjtë.” Zbriti prej mushkës dhe i shoqëroi ata në ngrënie.

3. Të mos bëjë dallim në pranimin e thirrjes së atij që është afër dhe atij që është larg. E nëse është i thirrur në dy vende, le t’i përgjigjet të parit e prej të dytit le të kërkojë falje.

4. Të mos i shmanget përgjigjes për shkak të agjërimit nafile, por le të shkojë. E nëse shoku i tij gëzohet që ai të hajë, le ta prishë agjërimin, sepse gëzimi i zemrave të besimtarëve është devotshmëri, e nëse nuk ha, le të bëjë dua për ta, sipas hadithit: “Nëse thirreni diku, përgjigjuni; nëse jeni me agjërim, bëni dua; e nëse nuk agjëroni, hani. (Transmeton Muslimi)

5. Me përgjigjen e tij të ketë për qëllim nderimin e vëllait musliman, që të shpërblehet për atë vizitë.

c) Rregullat e sjelljes në gosti

1. Të mos vonohet nga koha e caktuar, sepse mund të bezdisen njerëzit duke pritur, por as të mos shkojë para kohe e t’i befasojë ata, se ndoshta nuk janë përgatitur e mund të shqetësohen me praninë e tij.

2. Kur të hyjë në shoqëri (odë të burrave), të mos mburret, por le të hyjë kokulur. Nëse i zoti i shtëpisë i cakton vend për t’u ulur, le të ulet e të mos e kundërshtojë.

3. Le të nxitojë me shtrimin e sofrës për mysafirin, sepse duke nxituar ushqimin i bën nder mysafirit, e Allahu na ka urdhëruar që ta nderojmë mysafirin.

4. Të mos shpejtojë me ngritjen e sofrës para se të ngrihen duart e mysafirëve prej ushqimit, si dhe ta plotësojë zbrazëtinë e pjatave me ushqim.

5. T’i ofrojë mysafirit aq sa majfton, pra le ta zgjedhë mesataren, sepse nëse i ofron pak, do ta dobësojë burërrinë e nëse i ofron tepër, kalon në syefaqësi, e që të dy këto vese janë të shëmtuara.

6. Nëse shkon diku mysafir, të mos qëndrojë më tepër se tri ditë, përveç nëse kërkojnë nga ai me këmbëngulje të qëndrojë më tepër, e kur dëshiron të shkojë, duhet të marrë leje.

7. Ta përcjellë mysafirin deri jashtë shtëpisë.

8. Mysafiri ta lëshojë shtëpinë e tij i buzëqeshur dhe i kënaqur, edhe nëse ndaj hakut të tij ka pasur mungesa dhe mospërfillje. Ai duhet të veprojë kështu, sepse kjo është prej sjelljeve dhe moralit të mirë me të cilat robi arrin shkallën e agjëruesit dhe atij që falet vullnaterisht natën.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi