Dëshmia e besimit është kriteri vendimtar nga i cili njeriu gjykohet në qenien e tij një musliman apo një jobesimtar. 
Kjo dëshmi është themelimi mbi të cilin është bazuar Islami. Koncepti i jetës, universit dhe njeriut është shpërndarë nga ai dhe mbi të është bazuar mesazhi i të gjithë të dërguarve duke filluar me Nuhun dhe duke përfunduar me Muhammedin, sal-lall-llahu alejhi be sel-lem.
All-llahu i Madheruar thotë: "Ne nuk dërguam asnjë të dërguar para teje e të mos i kemi shpallur atij se: nuk ka zot tjetër përveç Meje pra më adhuroni." [El-Enbija:25]

All-llahu ka krijuar njerëzit dhe xhinët dhe pjesën tjetër të krijimit mbi llogarinë e dëshmisë së besimit nuk ka të adhuruar tjetër përveç All-llahut.

Si pasojë çdo gjë në këtë univers i nënshtrohet adhurimit të All-llahut të cilit i Takon krijimi dhe autoriteti.

Ai është i ditur për çdo gjë.

Kuptimi i dëshmisë së besimit

Dëshmia, ‘La ilahe ila All-llah’ përfshin dy koncepte: mohimin dhe pohimin.

E para: Dëshmia e besimit mohon çdo njeri dhe çdo gjë tjetër perveç All-llahut, të Madhëruarit atributet e hyjnise.

Te gjithë të tjerët përveç All-llahut të tillë si Engjujt, profetët dhe pjesa tjetër e njerëzimit, idhujt dhe rregjimet politike në botë nuk janë zota dhe as që duhet të adhurohen.

Kështu mohimi në ketë aspekt është jo mohimi i ekzistencës së zotave falls sesa mohimi i hyjnisë që i atribuohet atyre.

E dyta: Dëshmia e besimit pohon dhe ia jep hyjninë All-llahut të Vetëm. Që do të thotë robi duhet të besojë që All-llahu është Zoti i Vetëm i vërtetë dhe të mos adhurojë askend tjetër përveç All-llahut.

Derisa adhurimi me të gjitha aktet dhe ritet duhet ti dedikohet vetëm një Zoti që e meriton atë atëherë Zoti i vërtetë të cilin e adhurojmë duhet ti dedikohen disa atribute disa prej tyre janë:

1. Hyjnia, Njëshmëria e All-llahut i Cili ishtë i njohur si Zot i vetem, i vërtetë, i Cili nuk ka partner për të ndarë atributet e Tij hyjnore apo në dominimin e Tij

Ai është Një për të cilin të gjitha krijesat kanë nevojë.

2. I Vetmjaftueshëm. All-llahu nuk ka nevojë për askend. Ai nuk ka nevojë për ndonjë ndihmës as për një grua ose një djalë.

3. Ai ka aftesinë për të bërë çdo gjë. Nuk ka asgjë që asgjëson aftësinë e Tij. Ai bën çfarëdo që dëshiron pa lodhje ose mbështetje. Nëse Ai dëshiron të bëjë diçka, Ai vetëm i thotë asaj “Bëhu” dhe bëhet.

Ai gezon një jetë absolute e cila nuk zhduket. All-llahu është i Fundit dhe Ai është i Përjetshëm.

5. Ai është vigjilent. All-llahu nuk fle as nuk është i pakujdesshëm, Atë as nuk e zë shkatërrimi dhe gjumi.

7. Ai është i Gjithëdijshmi. Dituria e All-llahut përfshin të gjithë universin madje edhe një grimcë nuk i ikë dijes së Tij. Ai eshte i njohur me të fshehtat dhe të dukshmet, të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen dhe Ai është I njohur me mendimet e brendëshme të njeriut.

8. Krenaria dhe Madhështia i përkasin All-llahut. Nuk ka asgjë më të madhe se All-llahu as në esencen e Tij ose ne Supremacinë e Tij.

9. Ai është më i Mëshirshmi. All-llahu nuk gabon në asgjë ose nuk dënon padrejtësisht. Ai i do të devotshmit e Tij dhe falë mëkatet e atyre që pendohen tek Ai.

Pra njëri i cili posedon atribute të tilla meriton të adhurohet si Zot. All-llahu i Madhëruari, pas së gjithash është i vetmi që posedon atribute të tilla.

Ai është Mbreti, i Gjithfuqishmi, i Urti, i Vetmi, që njeh të dukshmen dhe të padukshmen i Mëshirshmi, Mëshirëploti.

Vetëm Atij që i përkasin atributet hyjnore është një Zot i vërtetë i cili e meriton adhurimin dhe të cilin i gjithë krijimi e madhëron. ثshtë për këtë arsye që dëshmia e besimit mohon të gjitha hyjnitë e tjera perveç All-llahut dhe pohon All-llahun e Vetëm sepse Ai është Zoti i vetëm i vërtetë.

All-llahu i cili është larg çdo mospërsoshmërie si rezultat gëzon atributet hyjnore.

Kjo hyjni përfshin:

E drejta për të vendosur ligje. All-llahu është Një i cili vendos ligjet për krijesat e Tij pra me këtë askush nuk mund të vendosë ligje për vetveten ose për të tjerët që nuk përkon me ato të All-llahut ose atyre të dhëna nga të dërguarit e Tij e askush nuk mund të formulojnë një tip adhurimi ose një rregullim për sjellje për individ dhe grupe.

Askush nuk ka të drejtë të vendosë për gjërat e lejuara ose të ndaluara sipas mendjes se tij.

E askush nuk ka të drejtë të vendosë një ligj dënimi sipas mendjes së tij por e drejta e tillë i takojnë vetëm All-llahut. Kushdo që i jep të drejtën vetes për të drejta të tilla ai përsupozohet sikur dëshiron të ngrisë vetëveten si Zot.

Kushdo që i bindet atij e merr atë për një Zot në vend të All-llahut.

All-llahu i madhëruar ka përmendur që kristianët kanë marrë dijetarët dhe të urtët si Zota të tjerë përveç All-llahut vetëm sepse i bindeshin zotave të tyre të cilët ndalonin gjërat që All-llahu i Ka lejuar dhe lejonin gjërat që All-llahu i ka ndaluar.

Ata e bënin këtë edhe pse e dinin që All-llahu është Zoti i vërtetë të cilit duhet ti dedikohet adhurimi edhe e dinin që All-llahu i pranon vetëm ato vepra adhurimi të cilat janë vendosur nga Ai dhe të Dërguarit e Tij.

Pra ne duhet të njohim veprat e adhurimit kështu që t’ia dedikojme ato vetëm All-llahut të Vetëm.

Tani që e dimë këtë ne e dimë që Ai ka krijuar krijesat që ta adhurojnë Atë.

Njeriu si pjesë e krijesave të Tij duhet t’ia dedikojë të gjithë jetën e tij adhurimit të All-llahut ai duhet t’i njohë ligjet e All-llahut duke i respektuar ato, kështu që çdo gjë të lejueshme që e bën me qëllim që t’i ofron All-llahut e kthen në një vepër adhurimi.

Adhurimi është një përbërje e cila përfshin çdo fjalë dhe vepër të dukshme ose të fshehtë që All-llahu e do.

Duke pasur mundesinë për të lexuar këtë mesazh të shkurtër rreth kuptimit të dëshmisë së besimit dhe urdhëresave të saj ju jeni ndofta në padurim për ta deklaruar atë dhe për të aplikuar urdhëresat e kësaj dëshmie që janë të obliguara mbi personin që e deklaron atë?

Këto janë:

1. Besimi që All-llahu është një Zot i vërtetë të cilit vetëm duhet t’i dedikohet adhurimi. Ai është Një i cili i posedon të gjitha atributet e përsosura dhe i cili është larg nga çdo mospërsosshmëri e tillë si të ketë një partnere ose një djalë.

2. Besimi që All-llahu është Krijuesi i gjërave ekzistuese, Mbajtësi, Ai i cili i jep jetë dhe vdekje, Pronari i universit, i Vetmi Sundimtarë dhe Legjislatorë.

3. Besimi që All-llahu posedon atributet e perfektshmërisë dhe larg nga çdo të metë siç na ka informuar All-llahu dhe mandej Muhamedi, i Dërguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, në Kur’an dhe traditën e tij. Vetëm dy burime nga të cilat ne njohim atributet e All-llahut.

Nëse Muhammedi do të gënjente kundër All-llahut, All-llahu defenitivisht do ta kishte dënuar ate.

Në të kundërt All-llahu e mbështeti atë me mrekulli që kanë provuar vërtetësinë dhe sinqeritetin në përhapjen e mesazhit te Zotit te tij.

All-llahu thotë:

Sikur të trillonte ai (Muhammedi) për Ne ndonjë fjalë. Ne do ta kapnim ate me fuqine tonë, e pataj do t’ia këputnim atij arterien e zemrës. [El-Hakka : 44,45,46]

4. Marrja e besimtarëve për shokë dhe mbështetja e tyre.

All-llahu thotë:

“Muhammedi është i dërguari i All-llahut e ata që janë me të (sahabët) janë të ashpër kundër mosbesimtarëve, janë të mëshirshëm ndërmjet vete ti i sheh ata kah përulen (në ruku) duke rënë me fytyrë në tokë (sexhde) e kërkojnë prej All-llahut që të ketë mëshirë dhe kënaqësinë e tij ndaj tyre. Në fytyrat e tyre shihen shenjat e gjurmës së sexhdes. Përshkrimi i cilësive të tyre në Teurat dhe po ky përshkrim është edhe në Inxhill. Ata janë si një farë e mbjellë ku mbin filizi i vet e ai trashet e forcohet dhe qëndron në trungun e vetë ajo e mahnit mbjellesin. (All-llahu i shumoi) Për t’ua shtuar më ta mllefin jobesimtarëve. All-llahu atyre që besuan dhe bën vepra të mira u premtoi falje të mëkateve dhe shpërblim të madh. [El-Fet : 29]

5. Shmangëja nga jobesimtarët dhe qëndrimi larg prej tyre.

All-llahu thotë:

Ju e keni shembullin më të mirë të Ibrahimit dhe te ata qe ishin me të kur i thanë popullit të vet:

“Ne tërhiqemi prej jush dhe asaj që adhuroni pos All-llahut nuk besojmë tuajën, prandaj ndërmjet nesh dhe jush është e hapet armiqësia e urrejtja derisa ta besoni Vetëm All-llahun Një. (Nuk e keni shembull) Me përjashtim të fjalës së Ibrahimit thenë babait te vet: Unë do të kerkojë falje për ty te All-llahu! Zoti ynë vetëm Ty të jemi mbështetur vetëm nga Ti jemi të kthyer dhe vetëm nga Ti jemi të kthyer dhe vetëm te Ti është e ardhmja! [El-Mumtehine : 4]

Të mësipërmet janë disa urdhëra të dëshmisë së besimit si dëshmi e cila konsiderohet hyrje dhe pranimi i Islamit dhe baza e tij.

Kushdo që e pohon atë me sinqeritet dhe aplikon urdhëresat e saj do të futet përfundimisht në Parajsë me vullnetin e All-llahut.

Nëse një person i tillë ka bërë mëkate dhe ka vdekur pa u penduar është për All-llahun, Ai ta falë ate ose ta dënojë atë me zjarr por më vonë do ta nxjerr jashtë nga aty dhe do ta fusë në Parajsë pasi që është pastruar nga mëkatet e tij.

ثshtë përmendur në një traditë profetike që Musa i Dërguari i All-llahut alejhis-selam e pyeti All-llahun për t’i treguar atij një vepër adhurimi dhe ta bëjë atë praktikë të tijen.

All-llahu i madhëruar e ka urdhëruar atë: ‘O Musa thuaj: Nuk ka zot që e meriton adhurmin përveç All-llahut. Musai tha: Zoti im! Të gjithë robërit tuaj e dëshmojnë këtë dëshmi.

Për të trerguar kuptimin e dëshmisë së besimit All-llahu atëherë ka thënë: ‘O Musa sikur shtatë qiejt dhe shtatë tokat dhe të gjitha çfarë përmbajnë ato ti vendosim në një anë të peshores dhe “Nuk ka të adhuruar tjetër perveç All-llahut do te vihej në anën tjetër të saj ajo do të peshonte me shumë nga ato.

Profeti, sal-lall-llahu Alejhi ve sel-lem ka thënë:

“Ai i cili e përfundon jetën e tij me përmendjen e dëshmisë së besimit që të jenë fjalët e fundit para vdekjes ai do të futet në Parajsë.”

Pohimi i dëshmisë së besimit duhet të bashkohet me përmbushjen e kushteve të saj:

1. Dituria e cila konsiston në njohjen e All-llahut si Zot i vetëm i vërtetë të Cilit duhet ti dedikohet adhurimi dhe refuzimi i të gjithë zotave të adhuruar si të rrejshëm dhe që ata prej tyre nuk mund të përfitojnë e as të dëmtohen aspak.

2. Bindja që besimi në All-llah nuk duhet të njolloset me asnjë dyshim.

3. Pranimi i të gjitha kushteve të saj.

4. Nënshtrimi që është në përmbushjen e kushteve të tij dhe i kënaqur me All-llahun si Zot dhe Muhamedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, si i dërguari i Tij.

5. Besnikëria ……… që është përmbushja e urdhërave me besnikëri.

6. Sinqeriteti që është të jetë i sinqertë në adhurmin e All-llahut duke i dedikuar të gjitha veprat e adhurmit Vetem Atij.

7. Dashuria për All-llahun të Madhëruarin dhe dashuria për të Dërguarin e Tij Muhammedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem dhe dashuria për të devotshmit e All-llahut dhe njerëzit që i binden Atij.

Së fundi duhet të shoqërohet me dashurinë ndaj Tij, frikën e dënimit të Tij dhe Shpresën për shpërblimin e Tij, kërkimin e faljes dhe marrjen e mësimeve të Profetit të Tij Muhammedit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, është i fundit nga të Dërguarit e All-llahut dhe Sheriatin e Tij (ligjet dhe ritet fetare) i cili anulon të gjitha ligjet e mapërparshme (ligjet të cilat i janë zbritur profetëve tjere) dhe ritet fetare.

Ai përmban më të mirën e çdo sheriati të mëparshëm.

 

Përktheu: Ammar Ardit Kraja

Shejh Hamud M. El-Lahim,

albislami.com

Prej shenjave të pranimit të veprave është ta shohish muslimanin në gjendje më të mirë se sa ka qenë para kryerjes së asaj vepre të mirë, dhe prej shenjave të agjërimit të pranuar është shtimi i veprave të mira. Një nga këto vepra është edhe agjërimi i gjashtë ditëve nga muaji Shevval (muaji i dhjetë sipas kalendarit islamik, muaji pas Ramazanit).

 

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, preferonte dhe nxiste të agjërohen këto ditë.

 

Ebu Ejub El-Ensariu, radijall-llahu anhu, tregon se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:

 

"Kush e agjëron muajin Ramazan dhe e pason me agjërim të gjashtë ditëve të Shevvalit, i konsiderohet sikur të agjëron tërë vitin".

 

Ky agjërim bën pjesë në agjërimet vullnetare dhe është sunnet i argumentuar me këtë hadith. Poashtu nga ky hadith kuptojmë se mund ti agjërojmë këto ditë pandërprerë por edhe të ndara, ngase fjalët e këtij hadithi janë të përgjithshme.

 

Përpiloi: Ramadan Ramadani

publikimi i parë në Albislam.Com:10.01.2001

Besimi në Ditën e Gjykimit

Besimi në Ditën e Gjykimit është njëra nga gjashtë shtyllat e imanit (besimit islam), pa të cilin nuk është i saktë besimi i muslimanit. Ajo është që lë gjurmë në jetë, sikurse në nënshtrimin ndaj Allahut, lënien e së ndaluarës, përmisimin e zemrës, fitoren në këtë dhe botën tjetër. Gjithashtu edhe harrimi i kësaj Dite të Madhe dhe pakujdesia ndaj saj, është e rrezikshme për njerëz dhe ardhmërinë e tyre. Edhe nuk është rastësi që Allahu këtë Ditë e përmend në shumë ajete kuranore, për më tepër, pothuajse nuk ka faqe në Kuran në të cilën nuk është e përmendur. Nëse e dijmë që Allahu xhele sha’nuhu dhe i Dërguari i Tij salallahu alejhi ue sellem, kanë vënë theks në këtë Ditë në të cilën do të grumbullohen të gjitha krijesat qiellore dhe tokësore, atëherë pse ne si robër të Allahut dhe pasues të Pejgamberit salallahu alejhi ue sellem, jemi të pakujdesshëm ndaj saj? Pyetjet më të rëndësishme rreth së cilave gjithsesi do të duhej të merreshim secili nga ne janë: 'Për çka ekzistoj në këtë botë?'', ''çfarë është ardhmëria ime?'', ''cilat janë shkaqet e fatit dhe fatkeqësisë sime?''. ''A ka diçka më të keqe se ajo që njeriu t’a shkatërroj veten dhe familjen e tij në Ditën e Gjykimit?''

Rëndësia e kësaj teme shihet në:

1. Kjo botë u është hapur shumicës së njerëzve, posaqërisht në këto kohë, natë e ditë dhe në çdo mënyrë luftojnë për të. E kanë zbukuruar para syve të njerëzve, duke i larguar nga ajo botë dhe devotshmëria në të cilën kanë qëndruar sahabet e Pejgamberit salallahu alejhi ue sellem. Ai, salallahu alejhi ue sellem, shpesh ua ka tërhequr vëmendjen në pavlefshmërinë e dunjallëkut dhe në rëndësinë e përgaditjes për botën tjetër. Duke u nisur nga fakti se dunjallëku para tyre nuk ka qenë i hapur sikurse është para nesh, atëherë ne kemi nevojë më tepër se ata në përkujtimin e seriozitetit të ahiretit dhe përgaditjes për të.

2. Lidhja e madhe për dunjallëk me vete tërheq ngurtësinë e zemrës dhe largimin nga Libri i Allahut, të cilin e lexojmë pa meditim. Ku janë ato zemra të cilat dridhen kur përmendet Allahu, ndërsa sytë vesojnë. Gjithashtu, cili nga ne e kryen namazin me nënshtrim dhe frikërrespekt. E lusim Allahun të na ndihmoj!

3. Përkujtimi në Ditën e Gjykimit dhe në vështirësitë e saj, njeriun e nxisin në vepra të mira dhe lënien e veprave të liga, në anën tjetër, të harruarit e saj shkakton kryerje me dembel-llëk dhe në mënyrë të pakujdesshme të obligimeve fetare, e për vepra vullnetare as të mos flasim.

4. Në këtë kohë janë paraqitur shumë sëmundje shpirtërore dhe të zemrës, të cilat shpiejnë pikëllim dhe në humbje të shpresës në mëshirën e Allahut, ndërsa shkak për këtë është harrimi i Allahut dhe Ditës së Gjykimit.

5. Në shumë vende është paraqitur padrejtësia, armiqësia ndërmjet njerëzve, marrja e padrejtë e pasurisë së huaj, lloj-lloj mashtrimesh, urrjetja, zilia, kundërshtimet, e sidomos ndërmjet thirrësve dhe studentëve të shkencave islame. Ilaqi më i mirë për këtë është përkujtimi i Ditës së Gjykimit në përgjithësi, dhe fakti se njeriu për veprat e tij, në Ditën e Gjykimit do të përgjigjet para Allahut, në veqanti.

6. Dhënia pas dunjallëkut dhe pakujdesia ndaj botës tjetër (ahiretit), është një ndër shkaktarët kryesor të dobësisë së shpirtit, andaj, njeriu vazhdimisht duhet t’a përkujtoj ahiretin, Xhenetin, Xhehenemin. Kjo i ngjall zemrat e atyre të cilët e bëjnë këtë duke e dashur shpërblimin të cilin Allahu ua ka premtuar atyre të cilët përpiqen.

7. Edhe përkundër rëndësisë së madhe që ka të përkujtuarit e ahiretit, përqendrimi në këtë institucion të rëndësishëm është lënë anash nga ana e thirrësve. Që gjendja të jetë edhe më e mjerueshme këtë lënie anash e arsyetojnë me kundërefektet nga ana e atyre të cilët i thërrasin në fe. Mirëpo, thirrësi i cili jeton me Kuran dhe Sunet mund të kuptoj që thirrja në fe e thurrur me shpërblimin dhe dënimin, dunjallëkun dhe ahiretin, lë gjrumë te njerëzit.

E lusim Allahun e Lartësuar që të na udhëzoj në Rrugën e Drejtë, ndërsa veprat tona të na i harmonizoj me traditën (sunetin) e të Dërguarit të Tij salallahu alejhi ue sellem. Besimi në ekzistimin e Ditës së Gjykimit dhe belave të saj lë shenja në zemrën e besimtarit, ndërsa ato shfaqen me fjalë dhe me gjuhë.

Autor: Abdulaziz b. Nasir el–Xhelil

Përktheu nga gjuha boshnjake: Ebu Eljesa
albislami.com

Dobitë e besimit në Ditën e Gjykimit

Disa njerëz edhe përkundër besimit në Ditën e Gjykimit, vjelin pak fryte nga kjo. Si mund të ndodhë kjo? Imam Ibën Kajjimi, Allahu e mëshiroftë, duke folur në lidhje me këtë çështje thotë: "Si ta lidhim të vërtetën në të cilën nuk ka dyshim, në të cilën njeriu është thellësisht i bindur; në Xhenet, Xhehenem dhe veprat të cilat janë në kundërshtim me këtë të vërtetë? A është natyra njerëzore e tillë që është thellësisht e bindur në Allahun, se do të ndëshkohet me dënimin më të ashpër ose do të shpërblehet me shpërblimin më të mirë, ndërsa në të njëjtën kohë netët i prêt në pakujdesi dhe shpresë të rrejshme?!'' T’i lidhësh këto dy gjëra është shumë vështirë. Për dështimin e kësaj ekzistojnë shumë arsye nga të cilat është edhe mungesa e dijes dhe bindjes, kush mendon se dija nuk është arsye, gabon. Ibrahimi alejhis-selam, e ka lutur Zotin e tij që t’ia tregoj se si i ringjall të vdekurit, anise ka qenë thellësisht i bindur në Fuqinë e Allahut, e krejt kjo që t’i qetësohet zemra, dhe të shoh diçka që nuk shihet. Imam Ahmed në Musnedin e tij, transmeton se Pejgamberi salallahu alejhi ve sellem ka thënë: "Nuk është njëjtë të shohësh e të dëgjosh". Kur dijes së cunguar i shtojmë edhe të mospunuarit sipas saj, njeriu edhe më tepër largohet nga parimet islame, e mposhtë epshi, mashtrimet e shejtanit, shpresa e rrejshme, pakujdesia. Askush, përveç ai i cili me të vërtetë beson në Ditën e Gjykimit, nuk do të jetë i sinqertë në fenë e tij. Nga këtu edhe dallohen njerëzit. Në këtë kuptim janë edhe fjalët e të Lartësuarit: Dhe prej tyre Ne bëmë prijës që me urdhrin Tonë udhëzojmë, pasi që ata (që i bëmë prijës) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona ishin të bindur. (Sexhde, 24).

Dobitë e besimit në Ditën e Gjykimit;

1. Sinqeriteti dhe pasimi i Pejgamberit salallahu alejhi ve sellem.

Ai i cili është i bindur në atë Ditë të Madhe, do të qëndrojë para Allahut, do të shikoj t’i ruaj veprat e tij nga çdo gjë që i shkatërron ato, nga shirku i madh (të përshkruarit Allahut rival) ose shirku i vogël (syefaqësia), me atë që shirku i madh i fshinë të gjitha veprat, ndërsa i vogli i vogla vetëm ato në të cilat është përzier ai d.m.th. syefaqësia, si për shembull vetëpëlqimi, kundërshtimi, kërkimi i famës ose pozitës së lartë te njerëzit e të ngjashme. Sa më shumë që njeriu të jetë i bindur në takimin me Allahun, në Ditën kur do të na nevojitet çdo vepër, edhe ajo më e imta, ai më tepër do të përpiqet që veprat e tij të jenë të sakta dhe ruajtura. Ky është një shkak i madh i luftës së njeriut në dynjallëk për sinqeritet të veprave të tij dhe të përputhjes së tyre me sunet, njëherësh duke u larguar nga çdo risi. I Lartësuari nuk pranon pos vetëm veprën e sinqertë dhe atë që është në përputhje me sunet. Allahu thotë: Thuaj: "Unë jam vetëm njeri, sikurse ju, mua më shpallet se vetëm një Zot është Zoti juaj, e kush është që e shpreson takimin e Zotit të vet, le të bëjë vepër të mirë, e në adhurimin ndaj Zotit të tij të mos përziejë askë. (Kehf, 110.)

2. Të hequrit dorë nga dynjallëku, modestia, durimi në sprova, qetësia dhe pastërtia e zemrës.

Njeriu brenga më e madhe e të cilit do t’i jetë ahireti, modestia dhe durimi në sprova, do t’i vij mirë (lehtë). Në këtë rast nuk do të kthehet (vështroj) kah ata të cilët Allahu, për t’i sprovuar u ka dhënë shumë pasuri, sikurse nuk do të pikëllohet me kalueshmërinë e dynjallëkut e as me zbukurimet e tij të rrejshme. Nga kjo rrjedhin edhe gjëra tjera të dobishme sikurse kënaqësia e shpirtit dhe pastërtia e shpirtit nga veset sikurse janë lakmia, zilia, hidhërimi etj. Krejt kjo nuk do të thotë se besimtari duhet të heq dorë nga kjo botë, porse duhet të kujdeset për furnizim. Në këtë kuptim janë edhe fjalët e Allahut: ''... Dhe me atë që të ka dhënë All-llahu, kërko (ta fitosh) botën tjetër, e mos le mangu atë që të takon nga kjo botë....'' (Kasas, 77).

Kjo gjë gjithashtu rezulton me qetësinë e shpirtit dhe durimin në sprova e krejt kjo për shkak të shpërblimit të cilin Allahu i Lartësuar ua ka premtuar atyre që përpiqen. Për më tepër, nëse e godet çfarëdo sprove, qoftë edhe e madhe, është i bindur se asaj do t’i vij fundi. Allahu i Lartësuar thotë: ''...pse nëse ndieni dhembje edhe ata ndjejnë dhembje sikurse ju, e ju shpresoni nga All-llahu çka ata nuk shpresojnë…'' (Nisa, 104).

Në anën tjetër, pakujdesia ndaj këtij realiteti rezulton me mjerim, brengosje, ngushtim të gjoksit, shqetësim, pikëllim etj. Nga këtu besimtari kjo botë shkon i lumtur e i gëzuar ngase është përpjekur për botën tjetër. E krejt kjo ngase dynjallëku është afatshkurtër dhe çfarëdo sprove në të i ngrit gradat te i Lartësuari. I Lartësuari thotë: "E sikur të mos ishte që njerëzit (do të lakmonin) të jenë të një feje (jobesimtarë), Ne atyre që nuk e besojnë Zotin do t'ua bënim pullazet e shtëpive të tyre nga argjendi si dhe shkallët nga argjendi, mbi të cilat ata do të ngriheshin. E edhe dyert e shtëpive të tyre nga argjendi edhe kolltukët, mbi të cilët do të mbështeteshin. Edhe stoli të ndryshme (ari etj.). E, të gjitha këto nuk janë gjë tjetër pos kënaqësi e jetës së kësaj bote, kurse bota e ardhshme te Zoti është për besimtarët e ruajtur.” (Zuhruf, 33-35)

3. Kryerja e veprave të mira, lënia e mëkateve dhe pendimi i njeriut.

Imam Ibën Kajjimi ka thënë: "Ajo çka është thelbësore për njeriun që kërkon diçka është t’i plotësoj tri gjëra: 1. Ta duaj atë që do 2. Që të frikohet që ajo t’i mos i ik 3. Që nëse ka mundësi, të angazhohet për arritjen e saj. Duaja e cila nuk i përmban këto tri në të vërtetë është dëshirë, ndërsa të kërkosh dhe të dëshirosh nuk është njëjtë. Secili që kërkon frikohet, gjithashtu edhe udhëtari nëse frikësohet e shpejton lëvizjen e tij. Në këtë kuptim janë fjalët e Resulullahut salallahu alejhi ve sellem, të cilat i ka shënuar Imam Tirmidhiu në ''Sunen'', e i ka transmetuar Ebu Hurejre: ''Ai i cili frikësohet, udhëton në agim, e kush udhëton në agim arrin në cak. Me të vërtetë malli i Allahut është i shtrenjtë, e malli i Allahut është Xheneti.'' Allahu, xhele sha'nuhu, i ka obliguar ata që përpiqen që të jetojnë ndërmjet frikës dhe shpresës, të cilat janë të dobishme vetëm nëse përcillen nga vepra. Në këtë kuptim janë edhe Fjalët e Allahut: " 57. Vërtet, ata të cilët ndaj madhërisë së Zotit të tyre kanë frikë, ata, të cilët u besojnë argumenteve të Zotit të vet, dhe ata, të cilët nuk i përshkruajnë shok Zotit të vet, dhe,ata të cilët japin (sadaka-zeqatë) nga ajo që u është dhënë, pse dinë se do të kthehen te Zoti i tyre, andaj zemrat e tyre i kanë të frikësuara, Të tillët janë duke nxituar drejt të mirave dhe të parët do t'i arrijnë ato. (Mu'minun 57-61)

Hadithi i ardhshëm do ta sqaroj kuptimin e ajetit. Tirmidhiu i ka shënuar fjalët e Aishes, radijallahu anha: ''E kam pyetur Resulullahun salallahu alejhi ve sellem, në lidhje me ajetet e lartpërmendura, se a janë ata të cilën pinë, vjedhin dhe bëjnë kurvëri, në çka është përgjigjur: 'Nuk janë, oj vajza e të vërtetit (Sidikut, mendohet në Ebu-Bekrin), ata janë ata të cilët agjërojnë, falin namaz dhe japin (nga pasuria e tyre), mirëpo frikësohen se ajo nuk u pranohet, dhe nxitojnë të bëjnë mirë''. Këtë hadith e ka transmetuar edhe Ebu Hurejre.

Allahu i Lartësuar ka thënë: "Ata të cilët besuan, ata që u shpërngulën dhe luftuan në rrugën e All-llahut, ata meritojnë të shpresojnë në mëshirën e Tij. All-llahu falë shumë dhe është Mëshirues." (Bekare, 218). Sa të bukura janë fjalët e Imam Ibën Kajjimit në lidhje me ajetin e mëparshëm, ku thotë Imam Ibën Kajjim: ''Shpresa është e domosdoshme edhe përkundër së kryerjes së veprave të mira.''

Autor: Abdulaziz b. Nasir el–Xhelil

Përktheu nga gjuha boshnjake: Ebu Eljesa
albislami.com

Emrat dhe atributet e Zotit- këndvështrimi Islam

Para epokës moderne shumë pak njerëz kanë dyshuar në faktin se bota ka krijues. Ky fakt për ata ishte i qartë si një e vërtetë logjike ose si një fenomen i vëzhguar. Ata dallonin vetëm në natyrën e këtij krijuesi dhe në sjelljen e caktuar të njerëzve që e kanë pasur ndaj Tij. Por tani, ekzistimi i krijuesit nuk pranohet. Pse? Kjo nuk është pyetje e lehtë për t’ju përgjigjur. Megjithatë, sikur pajtohem me ato shkrimtarë bashkëkohorë që studiojnë [analizojnë] origjinën e ateizmit modern në Perëndim me disa filozofë Perëndimorë, disa nga të cilët kanë qenë besimtarë. Por këta “besimtarë” kanë argumentuar në atë mënyrë që kanë bërë njerëzit të dyshojnë, nëse jo të hedhin poshtë, disa fakte të besimit të cilat janë konsideruar si esencë e racionales. Shkaqet e mira për besim në Krijuesin, qofshin ato vetëm racionale ose të tjera, kanë qenë të lidhura me këto fakte. Besimi në Zot ishte i bazuar në faktin se ka ekzistuar diçka në natyrën tonë dhe në natyrën e botës që tregon për Krijuesin Madhështor, të cilit duhet t’i lutemi.

Pohimi i mendimit të ri ishte se bota jonë në çdo aspekt është një sistem i mbyllur që për shkak të kësaj, nuk mund të aludojë në asgjë jashtë saj. Hapi i parë drejt kësaj ndarje të qiellit dhe tokës ishte konceptimi mekanik i Dekartit të një bote në të cilën thuhet se është e mundshme të spjegohen fenomenet natyrore, duke iu referuar materies dhe lëvizjes si dhe ligjeve të tyre. Ky mendim ka zgjëruar distancën ndërmjet qiellit dhe tokës duke pohuar se principi i zakonshëm sipas të cilit bëjmë një spjegim të tillë të fenomeneve natyrore nuk ishte asgjë më shumë se një serial i rregullt. Për këtë shkak Zoti nuk mund të jetë shkak pasi që krijesa e Tij ose efekti, nuk parashikohet të paraqitet pas Tij. Kanti ka ndërmarrë hapin e fundit, duke argumentuar se koncepti i shkakut nuk mund të aplikohet në asnjë send jashtë botës së përvojës sonë. Pastaj, filozofia ateiste u bë, siç edhe ishte, filozofia zyrtare e shkencës. Dhe pasi që njerëzit e zakonshëm, dhe madje edhe shkenctarët, nuk e shohin dallimin ndërmjet fakteve që i vendos shkenca dhe filozofëve të cilët shkenctarët i miratojnë, sidomos kur filozofët e tillë bëhen të famshëm ndërmjet shkenctarëve të mëdhenj. Kjo filozofi ateiste nga publiku besohej të jetë filozofia që e kërkon shkenca ose madje filozofia, të vërtetën e të cilës e ka themeluar.

Shumë besimtarë i kanë pranuar supozimet ateiste të kësaj filozofie por megjithatë ata e kanë mbajtur besimin e tyre në Zot, duke shpresuar të gjejnë një vend për Të në mbretërinë, të cilën shkenca edhe më tej nuk mund ta pushtojë. Por, ateistët kanë argumentuar, deri në një shkallë, se pasi që shkenca ishte duke përparuar shpejt, duke na ofruar spjegimet “racionale” të fenomeneve të cilave u kemi besuar për veprat e Zotit, ishte vetëm çështje kohe para se çdo gjë të spjegohet në atë mënyrë, dhe si rrjedhojë Zoti tërësisht të largohet nga bota jonë.

Ashpërsia e relacionit të Zotit dhe botës, nga njëra anë ishte rezultat i një konceptimi të ri të natyrës së botës sonë. Por, nga ana tjetër ajo i çoi disa besimtarë deri te një konceptim i natyrës së Zotit. Si rezultat i këtij besimi të ri, Zoti u bë gjithnjë e më shumë një ide abstrakte, e jo një qenie e gjallë. Kjo përforcoi trendin ateist. Kush është i interesuar në Zot që është vetëm ide, i cili nuk ka ndonjë rol aktiv për të luajtur, qoftë në shkallë të intelektit dhe sjelljes sonë, qoftë në shkallë të natyrës.

Ideja se bota bota jonë është një sistem i mbyllur, se ajo nuk tregon për krijues madhështor, nga teoria e ‘shpërthimit të madh’ ka pranuar një goditje të rëndë. Teoria në fjalë është gjithnjë e më shumë duke u pranuar nga shkenctarët si teoria më e arsyeshme shkencore kosmologjike. Sipas kësaj teorie, bota jonë natyrore ka pasur një pikënisje fillestare. Dhe nëse është ashtu, atëherë nuk do të ishte legjitime nëse do të pyetnim: Kush e filloi atë? Por, kjo do të thotë se vetë bota na tregon se ajo nuk është vetë-varëse, do të thotë, ajo është duke treguar për diçka prapa saj. Ky fakt, siç thamë edhe më herët, ishte i pranuar falas nga mendimtarët e hershëm. Ata nuk kanë pasur nevojë të presin teorinë shkencore të shekullit XX për ta dëshmuar atë. Gati çdo gjë rreth tyre tregonte për faktin se bota ka pasur fillim dhe për këtë shkak ajo nuk mund të mbahet vetë.

Mendoj se së shpejti do të jetë e qartë se ata që nuk e kanë pranuar ekzistimin e Krijuesit nuk mund të përkrahin pohimet e tyre me ndonjë fakt shkencor. Por vetëm besimi në ekzistimin e krijuesit nuk ka shumë pasoja. Duhet të dimë se kush është ky krijues, në mënyrë që të vendosim relacion të duhur me Të, relacion që do të bënte ndryshime në jetën tonë.

Kjo është pika ku besimtarët që mendojnë tani e tutje duhet të drejtojnë energjitë e tyre. Ne duhet të tejkalojmë kompleksin e para “shpërthimit të madh” që e ka inkurajuar shumicën prej neve të besojmë se Zoti është një ide abstrakte, dhe të fillojmë ta qartësojmë dhe mbrojmë konceptin e besimtarit të zakonshëm për Të si një person i gjallë dhe i dashur. [1]

Besoj se ekzistojnë shumë gjëra në shkrimet e teologëve të hershëm muslimanë, sidomos atyre të Shkollës Sunnite, nga të cilat të gjithë ata që besojnë në ekzistimin e Krijuesit, mund të përfitojnë. Në drejtim të kësaj pike do ta shkruaj pjesën e mbetur të këtij teksti. Do të përpiqem t’ju jap besimtarëve të zakonshëm një ide rreth mënyrës që teologët e hershëm muslimanë kanë menduar për çështjen në të cilën të gjithë ne jemi të interesuar, na fjalë, natyra e Zotit dhe atributet e Tij.

Tek muslimanët ekzistojnë tre këndvështrime kryesore për natyrën e atributeve hyjnore. Ato janë këndvështrimet e muxhasimëve-ve ose antropomorfëve, mu’attilëve ose negatorëve dhe muthbitëve ose konfirmuesve:

(a) Këndvështrimi fizik ose antopomorf e përngjan Zotin me një qenie të madhe njerëzore, kështu që i atribuojnë Atij atribute të formës së njeriut siç janë dëgjimi, shikimi, folja, posedimi i syve, etj. Dallimi ndërmjet Tij dhe qenieve të zakonshme njerëzore, sipas këtij këndvështrimi, nuk është i llojit por i shkallës. Vetëm pak njerëz me ndikim kanë mbështetur këtë këndvështrim në historinë e Islamit, dhe ata shumë shpejt janë dënuar si adhurues të idhujve. Pasi që ky këndvështrim nuk merret seriozisht nga besimtarët modern, ajo nuk ka nevojë të na robërojë neve. Pika e vetme që është me rëndësi ta përmendim këtu, për shkak se lidhet me dy këndvështrimet tjera, është shkaku prapa këtij këndvështrimi: supozimi se vetëm gjërat fizike me të cilat jemi të njohur ekzistojnë, dhe pasi që Zoti ekziston, Ai në këtë kuptim duhet të jetë fizik, dhe atributet e tij mund të marrin forma të atyre gjërave fizike.

(b) Këndvështrimi i negatorëve supozon se të gjitha atributet që i shprehim në gjuhën arabe ose në cilëndo gjuhë tjetër njerëzore janë atribute të ekzistencës fizike. Por Zoti nuk është fizik. Kur Ai i atribuon vetvetes, në Kur’an, gjëra siç janë dëgjimi, shikimi, qëndrimi mbi Fronin e Tij, posedimi i duarve ose syve etj., Ai na drejtohet neve në gjuhën e vetme që mund ta kuptojmë, por Ai nuk është duke i përdorur fjalët për të përshkruar këto cilësi në asnjë kuptim real. Atëherë çka kuptojmë ne me fjalë dhe shprehje të tilla kur i përdorim në relacion me Zotin? Sipas disa përkrahësve ekstremë të këtij këndvështrimi, asgjë. Ky këndvështrim, edhe pse nuk ka qenë i njohur deri rreth shekullit të III-të të Islamit, së shpejti u bë, sidomos në format e saja të buta, me ndikim të madh dhe i famshëm tek disa teologë dhe muslimanë të arsimuar. Ndonjëherë, gabimisht është supozuar të jetë alternativa e vetme e këndvështrimit të parë.

(c) Këndvështrimi i konfirmuesve thotë se kur Zoti përshkruan Veten me mundësi të shikimit, dëgjimit, etj., Ai është duke i përdorë këto fjalë në kuptim real, për shkak se Zoti vërtetë sheh dhe dëgjon. Ai ka fytyrë të vërtetë dhe duar të vërteta. Por, pasi që “asgjë nuk është si Ai”, atributet e Tij, edhe pse të vërteta, nuk janë si atributet e qenieve njerëzore ose cilës do krijese tjetër. Ky është këndvështrim i gjeneratave të hershme të muslimanëve dhe të gjithë ulemave të mëdhenj Sunnitë që i kanë pasur hapat e tyre. Ky është, besoj, këndvështrim i të gjithë besimtarëve në orët e tyre të lutjes. Por ky këndvështrim nuk është më i famshëm tek teologët dhe besimtarët “modernistë”. Një shkak për këtë, siç thash, është se ky këndvështrim është i përzier me këndvështrimin antropomorf, që qartë është i dobët. Këtë këndvështrim do ta sqaroj shkurt dhe do ta mbroj kundër këndvështrimit të dytë.

 

A ekziston Zoti?

 

Përkrahësit ekstremë të këndvështrimit të dytë do të refuzonin të përgjigjen në mënyrë afirmative, për shkak se ekzistimi në kuptimin real, sipas këndvështrimit të tyre, është i miratuar vetëm për gjërat natyrore. Pasi që Zoti nuk është si ato, ne nuk mund as ta përshkruajmë Atë si ekzistues. Atëherë, çka është Ai? Nuk mund të themi asgjë pozitive për Të, thonë ata: ne vetëm mund të themi atë që Ai nuk është. Afirmuesi thotë se duke refuzuar që Atij ti përngjajmë ndonjë ekzistuesi fizik, ne përfundojmë duke e përngjarë Atë jo-ekzistuesit për shkak se vetëm kur iu referohemi jo-ekzistuesve nuk mund të themi ndonjë gjë pozitive.

 

Një filozof bashkëkohor mund të mendojë se atë që negatorët janë duke e thënë është një gabim kategorik për ta përshkruar Zotin si ekzistues dhe për këtë shkak do të ishte gabim i njëjtë, për ta përshkruar Atë si jo-ekzistues. Konfirmuesit mund të përgjigjen se: ne nuk thamë se negatorët përngjajnë Zotin me jo-ekzistuesit vetëm për shkak se ata kanë refuzuar ta përshkruajnë Atë si ekzistues, por për shkak të argumentimit të veprimit të tyre, gjoja se asgjë pozitive nuk mund të thuhet për Zotin. Pohimi jonë është se ky përshkrim i përshtatet vetëm jo-ekzistuesve. Afirmuesit thonë se pohimi se bëhet gabim kategorik duhet të përkrahet, duke treguar se natyra e një gjëje të cilës i atribohet ndonjë atribut i caktuar gabimisht, është i ndryshëm në së paku një aspekt relevant nga gjërat të cilave ky atribut i atribohet mirë (në mënyrë të duhur), do të thotë, se ato u përkasin kategorive të ndryshme.

Por për të pohuar se dy gjëra u përkasin kategorive të ndryshme, duhet të dimë diçka pozitive për secilën prej tyre. Nëse gjënë e vetme që e dijmë për njërën nga to është se asnjë gjë që i përshtatet ndonjë gjëje, i përshtatet asaj në kuptim të vërtetë, atëherë jemi duke thënë se ajo i përket një kategorie të asgjësë.

Për këtë shkak i Imami i njohur Ahmedi duke iu përgjigjur Xhehmitëve - një shkolle mjaft influentale e negatorëve, ka thënë se një send që nuk është sikur ndonjë send tjetër, ajo as që është send.[i]

Duke e pranuar këtë, në Kur’an ekziston një ajet që thotë se “Asnjë send nuk është si Ai”.[ii]

Xhehmitwt e morrën këtë si përkrahje Kur’anore për këndvështrimin e tyre negativ, por ky ajet nuk thotë se asgjë që është thënë për gjërat tjera mund të thuhet për Zotin, në çfarëdo kuptimi real. Për këtë shkak pas thënies se “Asnjë send nuk është si Ai”, pason “Ai është dëgjuesi, shikuesi”. E gjithë ajo që ajeti është duke e thënë është se Zoti nuk duhet t’i përngjahet krijesës së Tij. Por nuk e përgjan Atij krijesat vetëm duke thënë se Ai ekziston dhe ata ekzistojnë, ose se Ai din dhe disa nga sendet e Tij të krijuara dijnë. Këtë e bën vetëm nëse e merr ekzistimin e Tij si momental dhe të varur njëjtë si ekzistimin e gjërave të krijuara dhe se dituria e Tij është e kufizuar si e atyre.

Kundërshtimi i dytë i konfirmuesve ndaj refuzimit të negatorëve për të përshkruar Zotin si ekzistues, është se secili që merr një besim të tillë seriozisht nuk mund vërtetë ta adhurojë Zotin. Si mund që një person të adhurojë, të dojë, t’ia ketë frikën, t’i kthehet për udhëzim, të varet, ose t’i lutet një gjëje që s’mund të thotë, madje as për vete, se ai ekziston? Nuk themi se ata nuk e adhurojnë Zotin; shumica prej tyre e adhurojnë Atë, por vetëm në dëm të këndvështrimit të tyre teorik.

Kundërshtimi i tretë është se pasi si muslimanë e lexojmë Kur’anin dhe besojmë në burimin e tij madhëstor, çka kuptojmë me shprehjet që i atribohen Zotit me gjëra si dija, dëgjimi, krijimi, folja, shikimi, etj.? Disa negatorë do të thonin se pasi që Zoti është tërësisht ndryshe nga gjërat që i dijmë, atributet e Tij të vërteta nuk mund të përshtaten në gjuhën njerëzore, për shkak se gjuha njerëzore është e kufizuar vetëm me gjërat që bijnë në përvojën tonë të ndjenjave. Por pasi që kjo gjuhë është gjuha e vetme që e kuptojmë, Zoti është duke e përdorë atë për të na dhënë një pasqyrë të asaj që në të vërtetë është prapa diturisë tonë. Parashtrohet pyetja: sa mund të ketë sukses gjuha jonë njerëzore në ofrimin e asaj pasqyre?

Nëse fjalët dhe shprehjet e gjuhës sonë nuk i përshtaten Zotit në asnjë kuptim real, atëherë ato nuk mund të na tregojë asgjë për Të. Dhe në atë rast, Zoti do të na kishte shpallur neve vetëm një serial të fjalëve që nuk kanë domethënie. Mirëpo, asnjë prej njerëzve që besojnë nuk do t’i kishin atribuar Atij një gjë kaq të kotë. Nga ana tjetër, nëse ata na tregojnë neve madje edhe një pjesë të vogël, atëherë duhet të ketë relacion ndërmjet tyre dhe atribut të vërtetë për Zotin.

Negatorët tjerë do të pranonin një ekzistencë të një relacioni të tillë, por do të thonin se fjalët janë përdorë në kuptimin e tyre metaforik e jo real. Përshembull, kur thuhet në Kur’an se Zoti sheh ose dëgjon, do të thotë se Ai din,[iii] për shkak se shikimi dhe dëgjimi në kuptimin e tyre real, u përshtaten vetëm kafshëve. Për këtë këndvështrim ekzistojnë tre kundërshtime.

(a) Shumë lehtë mund të dëshmohet se shikimi gjuhësisht është i ndryshueshëm nga dëgjimi, dhe të dyja janë të ndryshme, edhe pse lidhen me dijen. [iv]

(b) Nëse thuhet se të gjitha fjalët e gjuhës sonë përdoren në kuptim metaforik, kur përdoren për Zotin, kjo do të çonte ose në një regres të pafund ose në një rrugë të verbër. Nëse çdo fjalë ose shprehje në gjuhën tonë ka një kuptim metaforik, atëherë pasi fjala, të themi X, përdoret në librin e shenjtë për të përshkruar Zotin, duhet të kërkojmë kuptimin e saj metaforik, por ai kuptim metaforik duhet të shprehet me fjalë të tjera, kuptimet metaforike të të cilave shprehen me fjalë të tjera, dhe ashtu me rradhë, pafund. Por nëse e ndërprejmë regresin duke u dhënë disa fjalëve domethëniet e tyre të vërteta, atëherë i shkelim principet tona.

(c) Nëse thuhet se kjo i përshtatet disa, e jo të gjitha fjalëve dhe shprehjeve që përshkruajnë Zotin, atëherë duhet të jepet një dëshmi valide për ndryshimin ndërmjet të dyjave. Por një dëshmi e tillë nuk ekziston. E vërteta është se, siç ka treguar Ibën Tejmijje në “Er-risaletut-Tedmurijeh”, çfarëdo që thuhet për atributet Hyjnore mund të thuhet edhe për të tjerët, siç do të prezentojmë.

Kjo çon deri te një verzion më i butë i negatorizmit. Përkrahësit e këtij versioni më të butë janë të gatshëm t’i atribuojnë Zotit gjëra si ekzistenca, dituria, jeta, fuqia, vullneti, shikimi dhe dëgjimi në kuptimin e tyre real, por do t’i merrinin si metaforike atributet si dashuria, kënaqësia, hidhërimi dhe urrejtja. Përgjigja një personi, i cili bën një dallim të tillë ndërmjet këtyre klasave të atributeve – duke e afirmuar të hershmen dhe duke e refuzuar të vonshmen – është t’ju thuhet “nuk ekziston dallim ndërmjet asaj që afirmoni dhe asaj që refuzoni. اka i përshtatet njërës prej atyre, nuk i përshtatet medoemos tjetrës. Nëse thoni se vullneti i Tij është si vullneti i qenieve njerëzore, njëjtë mund të jetë edhe dashuria e Tij ose kënaqësia. Kjo është antropomorfizëm. Mirëpo nëse thoni se Ai ka vullnet që i përshtatet njëjtë si vullnetit të njerëzve, atëherë juve do t’ju thuhet: Ai ka edhe dashuri që i përshtatet, dhe hidhërim që i përshtatet, edhe njeriu ka hidhërim që i përshtatet."[v] "Nëse interpretohen gjërat si dashuria, hidhërimi dhe urrejtja në një mënyrë antropomorfe, themi se e njëjta mund të thuhet edhe për vullnetin, diturinë dhe fuqinë."[vi]

Njerëzit si Ibën Tejmijje, autorit të citimeve që i përmendëm më lartë, shpesh përshkruhen gabimisht nga oponentët e tyre dhe nga disa dijetarë modern, se janë analfabetë ose, që është edhe më keq, antropomorf. Ata që e thonë këtë supozojnë se alternativa e vetme për negatorizmin ose alegorizmin është analfabetizmi ose antopomorfizmi. Por nga deklarata e Ibën Tejmijjes është e qartë se kur ai thotë se Zoti don ose urren në kuptim real, e jo në kuptim metaforik, ai nuk është duke e përngjarë atë me qeniet njerëzore. Ajo e hedh poshtë këndvështrimin se gjuha nuk mund të përdoret në kuptimin real përveç kur përdoret për gjërat e krijuara. Ai mendon se disa fjalë përshkruese kanë domethënie të përgjithshme, që njëjtë si domethëniet abstrakte nuk i përshtaten asnjë sendi të caktuar, qoftë njerëzore qoftë hyjnore. Por kur ato përdoren për të përshkruar një gjë të caktuar, atëherë ato përshkruajnë diçka që është e çuditshme për gjënë e caktuar në fjalë. Përshembull, nëse ne përshkruajmë dy persona, X dhe Y, si “të mësuar”, konotacioni i “të mësuar” kur i përshtatet personit X nuk është njëjtë si konotacioni kur i përshtatet personit Y. A do të thotë kjo se të gjitha fjalët janë ekuivokale (të ndryshueshme)? Jo, në asnjë mënyrë. Ibën Tejmijje mendon se edhe pse referencat janë të ndryshme, fjala ka një domethënie abstrakte, që do të thotë se ajo është e njëjtë për të dy personat që iu referohemi. Kjo, mendon ai, përshtatet madje edhe në rastin e Zotit. Kur ai e përshkruan Atë si të dashur, përshembull, Ai nuk përngjahet me qeniet njerëzore, do të thotë, ne nuk themi se ai don në të njëjtën mënyrë si njerëzit. ثshtë gabim, insiston ai, të thuhet se domethëniet e vërteta të atyre fjalëve janë domethëniet e tyre kur iu përshtaten qenieve njerëzore. Fjalët përshkruese, si të tilla, janë neutrale. Ato i marrin format e tyre të caktuara në bazë të asaj që e përshkruajnë. Dhe njëjtë siç ka dallime ndërmjet gjërave të caktuara, ekzistojën dallime – edhe atë të mëdha – ndërmjet Zotit dhe botës së gjërave të krijuara.

 

Si i dijmë atributet e Zotit?

 

Sipas shkollës së Ehli Sunnetit, të njohur edhe si “njerëzit e konfirmimit” disa nga atributet Hyjnore mund të dihen nga vetë shkaku, edhe pse pjesa më e madhe janë të njohura nga shpallja. Atributet tjera të Zotit nuk janë të njohura përveç nëpëmjet shpalljes Hyjnore të profetëve të zgjedhur të Zotit. Ato që mund të dihen vetëm nga shkaku, mund të ndahen në tre kategori: Atributet e Zotit si ekzistues, atributet e Tij si qenie e gjallë dhe atributet e tij si një krijues dhe objekt i adhurimit tonë.

ثshtë e një rëndësie shumë të madhe, të shihet dallimi ndërmjet atributeve të një sendi si ekzistues dhe atributet e tij sipas disa përshkrimeve dhe udhëzimeve tjera. Dështimi për të parë [këtë dallim] ka çuar edhe besimtarët edhe ateistët deri në një habi rreth koncepteve të tyre për Zotin. Gabimi fillon kur ose teisti ose ateisti supozon se të gjitha atributet fizike janë të kufizuara nga atributet e përshkrimeve fizike. Pasi të bëhet ky gabim, është lehtë të arsyetohet nga ai gabim, pasi Zoti nuk është fizik, ajo që thuhet për gjërat fizike nuk mund të thuhen për Atë në asnjë kuptim real. Për këtë shkak, Lenini, duke parë se përparimi i shkencës ishte duke krijuar një kaos për konceptin e materialistëve për materien, ka menduar për një definicion në mënyrë që asnjë zbulim shkencor nuk do ta bënte të vjetër. Ai erdhi në përfundim se materialja ishte çdo gjë që ekzistonte objektivisht, do të thotë, jashtë mendjes sonë.[viii] Por kjo nuk është definicion i materiales: është një kusht i domosdoshëm për çdo ekzistues. Nëse komunistët e merrnin definicionin e Leninit seriozisht, dallimi ndërmjet tyre dhe besimtarëve do të ishte vetëm verbal, do të thotë se a është në rregull të thuhet për Zotin se ai është material ose jo. Por ata nuk e morën këndvështrimin e tyre seriozisht. Në fjalë, ata insistojnë në posedimin e ëmbëlsirës dhe ngrënies së saj. Për këtë shkak, nëse ju tregojmë atyre se jemi i gatshëm të themi se Zoti është material, sipas definicionit të tyre për këtë fjalë, për shkak se ne besojmë se Ai ekziston objektivisht, ata do të reagonin duke na kërkuar që t’ua tregojmë Atë atyre, duke u kthyer kështu në definicionin e mëparshëm për materialen.

Për shkak se gjërat materiale ekzistojnë objektivisht, dhe Zoti nuk është material, atëherë ekzistimi i Tij duhet të jetë vetëm subjektiv. Duket se Lenini argumentoi në këtë mënyrë. Disa teologë teistë kanë argumentuar në një mënyrë që është e ngjashme më këtë. Në përpjekjet e tyre për të ngritur Zotin mbi të githa gjërat materiale, atë kanë përfunduar duke e kursyer Atë nga atributet më të nevojshme për ekzistentin dhe kështu duke e bërë Atë vëtem një fjalë që nuk tregon ndonjë gjë.

Shkolla e Ehli Sunnetit ishte kundër këtij trendi, dhe ata kanë emëruar njerëzit që e kanë pasuar atë si mu’attila, që do të thotë negatorë. Në kundërshtim me këtë, Ehli Sunneti e quajtën veten si njerëzit e ithbat-it, që do të thotë konfirmues. Negatorët për Zotin flasim vetëm në kuptime negative: E gjithë atë që e thonë ata për Zotin është se Ai nuk i ka atributet që i kanë gjërat materiale. Nga ana tjetër, konfirmuesit, besojnë se atributet themelore të Zotit janë pozitivet. Atributet negative që thuhet se Zoti nuk i ka, janë vetëm negacionet e këtyre atributeve pozitive dhe e gjithë ajo që logjikisht përfshihet me këto. Ata mendojnë se si Krijues, Zoti duhet të ekzistojë dhe të ekzistojë objektivisht. Për të ekzistuar objektivisht Zoti duhet t’i ketë të gjitha atributet e ekzistuesve objektivë.

 

Për këtë shkak Zoti duhet të jetë diku dhe kështu nuk mund të jetë çdokund. Pse jo?

 

Sepse për të qenë çdokund është të dështojë ndarja [dallimi] nga ekzistuesit tjerë dhe kështu të mos ketë identitet të posaçëm. Përveç kësaj, të besohet se Ai është çdokund, çon deri te disa absurditete të tjera. Nëse Zoti ishte çdokund para krijimit të disa gjërave, atëherë ku i ka krijuar Ai ato?

Të thuhet se Ai i krijoi ato brenda Tij është absurd. Të thuhet se Ai i krijoi ato jashtë Tij, kundërshton pohimet se Ai është çdokund. Të thuhet se Zoti është zvogëluar për t’iu lënë pak hapësirë atyre është absurde. Së paku ajo kundërshton deklaratën se Ai është i pakufishëm. Ajo poashtu çon në absurditetin se kurdo që ndonjë send kalon jashtë ekzistimit, Zoti zgjëron [zmadhon] Veten për të plotësuar hapësirën e zbrazët.

 

Atëherë ku është Zoti?

 

Ehli Sunneti nuk heziton të përgjigjet se Ai është mbi Fronin e Tij në qiell. A do të thotë kjo se Ai është i kufizuar? Nëse me këtë mendohet Ai si person, atëherë pëgjigja është po. Por edhe pse personi i Tij është i përqëndruar për një “rajon” të caktuar, fuqia e Tij, dituria dhe atributet tjera nuk janë aq të kufizuara. Zoti është në qiell, por fuqia dhe dituria e Tij janë çdokund. Në këtë kuptim, nuk mund të thuhet se Ai është i kufizuar.

 

Negatorët kanë besuar se Zoti nuk mund të njihet nga pesë shqisat për shkak se ata menduan se njohja e tillë do të ishte fizike. Konfirmuesit janë pajtuar se Ai nuk mund të shihet nga ne përderisa ne jemi në këtë botë. Por kjo nuk është se është në natyrën e Tij që të mos shihet; ajo është për shkak të natyrës tonë aktuale. Ekzistojnë ajete në Kur’an dhe hadithe autentike të Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, se besimtarët do ta shohin Zotin në Botën tjetër. Në fjalë, shikimi i Tij, do të jetë kënaqësia më e madhe e tyre. Ata do të kenë mundësi ta shohin Atë për shkak se natyra e tyre do të jetë ndryshe nga ajo që e kanë tani.

Konfirmuesit nuk varen vetëm nga ky argument fetar. Ata poashtu besojnë se ajo është një kundërshtim në kuptim të thuhet se diçka ekziston objektivisht dhe edhe më tej në princip nuk mund të shihet. Vetëm jo-ekzistuesit nuk mund të shihet në parim, ose siç thotë Daremiu, “një gjë që nuk mund të shihet nga cilado shqisë, është asgjë."[ix] Atëherë si ekzistues, Zoti duhet të ekzistojë jashtë mendjeve tona, do të thotë, Ai nuk mund të jetë vetëm një ide ose një koncept abstrakt. Së dyti, Ai duhet të ketë cilësi të rëndësishmë [dalluese].[x] Së treti, Ai duhet të ekzistojë në një “vend”, që është i largët nga vendet e okupuara nga ekzistentët.[xi] Ndryshe, Ai do të ishte një nga ata, dhe kështu nuk do të ishte asgjë në të vërtetë si Ai. Së katërti, ai në parim duhet të jetë i shikueshëm [dukshëm].

Zoti nuk është vetëm ekzistues. Ai është një ekzistues i Gjallë. Dhe si ekzistues i Gjallë ai duhet të ketë atributet e vullnetit, dijes, shikimit, dëgjimit, etj. Thënë shkurt, Zoti duhet t’i ketë të gjitha atributet që i kanë sendet e gjalla si sende të gjalla, e jo për shkak të materialitetit ose kafshësisë.

Por, Zoti është Krijues i çdo gjëje. Si i tillë, Ai duhet të jetë i përjetshëm dhe kështu i vetë-varur, një dhe i përsosur. Të gjitha atributet tjera që Ai i ka duhet të shihen në dritën e këtyre atributeve themelore. Kështu që, nëse themi se Ai di, dituria e Tij duhet të jetë e ndryshme nga dituria e cilësdo krijesë të Tij dhe duhet të jetë dituri që nuk është paraardhëse e injorancës dhe si e tillë e marrë nëpërmjet shqisave ose mjeteve tjera. Dhe kështu me rradhë. E njëjta duhet të thuhet edhe për të gjitha atributet tjera. Ja pse është një nga shtyllat e fesë Islame besimi se Zoti është një në Qenien e Tij si dhe në atributet e Tija. Njëjtë siç nuk i përngjan asnjë nga krijesat e Tij, ashtu edhe asnjë nga atributet e tyre nuk i përngjajnë atributeve të Tij. Dhe përderisa i dimë domethëniet e atributeve hyjnore, ne nuk e dimë modalitetin e tyre ose formën të cilën ata e marrin kur i përshkruhen personit të Tij unik.

Disa nga atributet e Zotit nuk mund t’i dimë përveç nëpërmjet fjalëve të Tij të shpallura profetëve të zgjedhur. Në Islam këto fjalë janë të përfshira në Kur’an dhe Sunnet, thëniet e Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Këto burime i atribuojnë Zotit gjëra siç është qëndrimi mbi Fronin e Tij, posedimi i duarve, qeshja, etj.. Negatorët i marrin të gjitha këto atribute si metaforike, por qëndrimi i Ehli Sunnetit është t’i konfirmohet Zotit ajo që Ai e konfirmon për Vete në Kur’an ose nëpërmjet pejgamberit të Tij pa teshbih, do të thotë përngjarja e Tij me gjërat e krijuara, ose ta’til, do të thotë largimi [spjegimi] i atributeve të Tij si metaforike. Konfirmuesit thonë, ne i kuptojmë ata, në dritën e principit të theksuar në ajetin, “Asnjë send nuk është si Ai; Ai është dëgjuesi, shikuesi.”[xii]

Më lejoni ta përfundoj këtë tekst duke cituar disa ajete të Kur’anit për atributet e Zotit që çdo musliman që e praktikon Islamin i din me zemër dhe i përsërit në shumë raste si shprehje të devotshmërisë së tij ndaj Zotit:

“Thuaj: Ai, All-llahu është Një! All-llahu është Ai që çdo krijesë i drejtohet (i mbështetet) për çdo nevojë. As s'ka lindur kë, as nuk është i lindur. Dhe Atij askush nuk i është i barabartë.[xiii]

“All-llahu - s'ka zot pos Tij. I Gjalli, Vigjiluesi. Nuk e ze të koturit, e as gjumi. E Tija është ç'ka në qiej dhe ç'ka në tokë. Kush mund të ndërmjetësojë te Ai, pos me lejën e Tij? Ai e di se ç'po u ndodhë dhe ç'do t'u ndodhë. Dhe asgjë nga dija e Tij nuk mund të përvetësojnë, pos sa të dojë Ai. Ndërsa pushteti i Tij përfshin qiejt dhe tokën. E nuk lodhet duke i ruajtur (mirëmbajtur), ngase Ai është i Larti, Madhështori.[xiv]

 

Dr. Xha’fer Shejh Idris

 

------------------------------------

 

[1] Me person kuptohet nuk dua të them se Zoti është njeri ose si person njerëzor. Këtu personi është përdorë në kuptim të përgjithshëm të një ekzistuesi aktual me karakteristika ekzakte në kundërshtim me idenë abstrakte. Allahu në disa hadithe të Muhammedit s.a.v.s. përshkruhet si ashtu dhe që ka “shahse” (personalitet).

[i] Imam Ahmedi, “Er-red ‘ala-az-zanadikati ve-lxhehmijeh”, fq.68.

[ii] Kur’ani, ajeti 11: sureja 42

[iii] Shih Ibn Qutajbe, “Kitab El-ihtilaf fi’l-lafdhi ve Er-redu ‘ala’-lxhehmije Ve-l-mushabiha”, në koleksionin, “Akaid Es-salaf”, ed. Ali Sami Nashshar dhe ‘Ammar Xham’I Talibi (Alexandria, 1971), fq.233.

[iv] Ibid. fq. 233.

[v] Ibën Tejmije, op. cit., fq. 21.

[vi] Ibid., fq. 22.

[vii] Ibid., fq. 80.

[viii] V.I. Lenin, “Materialism and Empiro-Criticism” (Moskë, Shtëpia Botuese e gjuhëve të huaja), 269-70.

[ix] Ebu Sa’id ed-Daremi, “Kitab Er-red ‘ala-l-xhehmijeh”, “Akaidus-Salaf” dhe “Kitab Er-redi-l-Imami-d-Daremi” ala ‘Uthman Ibn Sa’id El-marisil-‘anid”, fq. 570.

[x] Ibid., fq.508.

[xi] Ibid., fq. 249.

[xii] Kur’ani, ajeti 11, sureja 42.

[xiii] Kaptina 112 në Kur’an.

[xiv] Ibid., përkth. Ajeti 255, sureja 2.

 

Burimi i artikullit: Sontage, Frederick dhe M. Darrol Bryant, redaktorë, “Zoti, Diskutimi Bashkëkohor”. The Rose of Sharon Press Inc., New York 1982. Plotësuar nga Dr. Idris në gusht të vitit 2001.

albislami.com

Kurani i Shenjtë përfaqëson burimin kryesor të besimit Islam dhe është libri i fundit hyjnor të cilin Allahu e zbriti si shpallje të fundit, si busull orientimi dhe burim diturie për të gjithë njerëzimin. Ai përmban themelet e të gjitha virtyteve si dhe drejton të gjithë ata myslimanë të cilët në jetën e tyre udhëhiqen nga mësimet e tij.

Syneti i madhnueshëm, konsiderohet si burim i dytë i besimit Islam, menjëherë pas librit të Zotit. Ai është shpjegim i Kuranit dhe përmban veprat, citatet si dhe shembullin personal të pejgamberit, Muhamed, alejhis-selam. Për myslimanët ai është bashkë me Kuranin, burim i rëndësishëm i drejtësisë dhe diturisë fetare. Hadithet, të cilat formojnë bazën e Synetit të Pejgamberit, janë dëshmi të sinqerta e të besueshme, të regjistruara në formë të shkruar, mbi atë se çka thënë, çka bërë apo me çka është pajtuar ose jo Pejgamberi. Besimi në vërtetësinë dhe detyrueshmërinë e Synetit, është pjesë e pandarë e besimit Islam. Interpretimet e mëvonshme të këtyre haditheve prej dijetarëve të shumtë islamë përfaqësojnë udhëzime të çmuara për kuptimin e drejtë të traditës së Pejgamberit.

Syneti nuk është një koncept të cilin mund ta trajtojmë të shkëputur nga Kurani. Të dyja rrjedhin nga i njëjti burim dhe varen në mënyrë të ndërsjelltë. Në Kuran përmendet se Pejgamberi mban një peshë të rëndë, vendos rregulla, mëson ymetin (komunitetin Islam) mbi kuptimin e drejtë të Kuranit. Shumë verse të Kuranit na nxisin ta dëgjojmë Pejgamberin e Allahut dhe ta ndjekim shembullin e tij. Syneti është për ne (myslimanët) shumë i rëndësishëm sepse vetëm duke ju përmbajtur atij mund ta kuptojme tërësisht Kuranin.

„Ju e kishit shembullin më të lartë në të dërguarin e Allahut, kuptohet, për atë që shpreson në shpërblimin e Allahut në botën tjetër, për atë që këtë shpresë e shoqëron duke e përmendur shumë shpesh Allahun.“ (El-Ahzab - 33:21)

Nëse studiojmë me kujdes përmbajtjen e Synetit, do të shohim se Pejgamberi i Allahut na ka dhënë plot informacione mbi shumë çështje të rëndësishme të besimit. Këto janë sqaruar nga dijetarët e atëhershëm Islamë dhe u praktikuan vazhdimisht në jetën e përditshme duke u përcjellë nga njëri brez në tjetrin. Allahu na njofton në suren Ali-Imran se Pejgamberi kishte aftësi të jashtëzakonshme në mësimin e Kuranit dhe në pastrimin e njerëzimit: „ثshtë e vërtetë se Allahu u dha dhuratë të madhe besimtarëve, kur ndër ta, nga mesi i tyre dërgoi të dërguar që atyre t’u lexojë shpalljen e Tij, t’i pastrojë ata, t’ua mësojë Kur’anin dhe Dijen (Synetin), edhe pse më parë ata ishin krejtësisht të humbur.“ (Ali-Imran - 3:164)

Le ta analizojmë shprehjen „t’ua mësoje Kur’anin dhe Dijen“ e cila përmendet në versin e mësipërm. Interpretuesit e mirënjohur të Kuranit pajtohen me mendimin se është fjala për Kuranin dhe Synetin (Dija ose Dituria). Pra ta kuptosh plotësisht Kuranin dhe të praktikosh udhëzimet e tij nuk është mundur pa ndjekjen e Synetit të Pejgamberit. Besimi ynë është i plotë vetëm kur i ka të dyja, Kuranin dhe Synetin. Në periudhën kur u shpall Kurani, njerëzit rreth Pejgamberit mësonin dhe praktikonin besimin e tyre duke ndjekur shembullin e Pejgamebrit, Muhamed, paqja dhe shpëtimi qoftë me të. I dërguari i Zotit është padyshim shembull i rëndësishëm i praktikës së besimit tonë.

Përshembull Salati (namazi, falja) është provë e qartë dhe e pakundërshtueshme e pazëvendësueshmërisë së Synetit të Pejgamberit. Siç e dimë, në Islam është e detyrueshme për të gjithë myslimanët falja e namazit pesë herë në ditë. Në Kuran ka ajete të cilat japin vetëm informacione të përgjithshme mbi mënyrën se si kryhet falja. Mënyrën e qartë dhe të detajuar mbi faljen e duhur të namazit në fakt e gjejmë veçse në Synetin dhe shembullin personal të Pejgamberit. Ajetet nuk përmbajnë informacion të detajuar mbi atë se si të falemi, çfarë të themi gjatë faljes, cilat janë faljet e detyruara dhe ato që kryhen sipas dëshirës, si ndahen vaktet, si duhet të kryejmë abdesin dhe çka e prish atë. Këto çështje mund ti mësojmë veçse nga Syneti i Pejgamberit. Si shembull tjetër mund të përmendim rekomandimet dhe formalitet e dhëna nga Pejgamberi mbi faljen e Xhumasë.

Përveç temave të tilla si qenia e Zotit një i vetëm, besimi tek profetët, librat e shenjtë, dita e gjykimit, fati, pastërtia, ushqimi, marrdhëniet mes njerëzve, përmbajtja, rregullat e luftës dhe kushtet e paqes, në Kuran ka ajete që përshkruajnë edhe detyrime të tjera si agjërimi, zeqati dhe haxhillëku. Por këto ajete nuk përmbajnë informacione të plota. Në fakt mbi detajet e detyrimeve që përmendëm dhe se çfarë pasojash begatuese kanë ato për ne, mund të gjejmë përgjigje vetëm tek Syneti i Pejgamberit dhe shpjegimet e tij përkatëse.

Syneti ka udhëzuar dhe do të udhëzojë me ndihmën e Zotit, edhe më tej, jetët e myslimanëve në gjithë botën. Që nga fillimi i misionit të Pejgamberit tonë, myslimanët i falen Allahut sipas mësimeve të Kuranit dhe Synetit. Ritet dhe detyrimet fetare si falja pesë herë në ditë, agjërimi, zeqati, haxhillëku në Mekë si dhe bamirësia nuk kanë ndryshuar aspak deri më sot, kjo ndodh sepse zbatohen edhe sipas burimeve të besueshme të Synetit. Prandaj diskutimet mbi kuptimin dhe karakterin e këtyre çështjeve, të cilat praktikohen me shekuj, janë pa bazë. Këto janë rite dhe obligime të cilat janë përshkruar në mënyrë të detajuar në Synetin e Pejgamberit. Po ta studiojmë me kujdes Kuranin, do të gjejmë plot ajete mbi domosdoshmërinë e ndjekjes së shembullit të Pejgamberit.

Përshembull në ajetet e mëposhtëm Allahu na urdhëron ta ndjekim shembullin e Pejgamberit: „Ne të dërguam ty (Muhamed) dëshmitar, përgëzues dhe qortues. Që ju (njerëz) t’i besoni Allahut dhe të dërguarit të Tij dhe atë (Muhamedin) ta përkrahni e ta respektoni, e (Allahun) ta madhëroni për çdo mëngjes e mbrëmje. Ata që të zotohen ty (O Muhamed) , në të vërtetë, ata i zotohen Allahut, se Dora e Allahut është mbi duart e tyre. E kush e thyen (zotimin) , ai e thyen vetëm në dëm të vetin, e kush e zbaton atë që i është zotuar Allahut, Ai do t’i japë atij shpërblim të madh.” (El-Fet-h - 48:8-10)

„Kush i bindet Pejgamberit, ai i është bindur Allahut, e kush e refuzon, Ne nuk të dërguam ty roje ndaj tyre.“ (En-Nisa - 4:80)

Duhet t’i kushtojmë vëmendjen e duhur faktit se këto ajete i vënë theksin konceptit “dëgjojeni të dërguarin e (Zotit)”. Kjo na tregon në mënyrë të qartë se ndjekja e shembullit të Pejgamberit, domethënë respektimi i urdhëresave dhe rekomandimeve të tij, është detyrim fetar që na e ka urdhëruar Allahu. Nëse i lexojmë me vëmendje ajetet e përmendura, arrijmë në konkluzionin e drejtë dhe të pa kontestueshëm se Pejgamberi ynë ka fuqinë për të urdhëruar apo ndaluar (ose vepruar). Kjo fuqi i është dhënë atij nga Zoti dhe është në përputhje të plotë me vullnetin e Tij. Përshembull ajeti i 7-të i sures El-Hashr „... اka t’ju jep Pejgamberi, atë merrnie e çka t’ju ndalojë, përmbanju...“ i vë theksin faktit që Pejgamberi ka të drejtën t’i ndalojë komunitetit mysliman disa gjëra përveç atyre ndalesave të zbritura në Kuran. Më tej në ajete shkruhet se besimtarët paraqitën çështjet që s’i kuptonin para Pejgamberit dhe ai i gjykonte për ta. Nga ana tjetër ka raste kur ka pasur kundërshtime ndaj Pejgamberit në rolin e gjykatësit apo ndaj gjykimeve të tij të përshkruara në ajete si “fajësime”.. Siguria e llogjikës së Pejgamberit tonë dhe nevoja e pranimit të saj është theksuar edhe në një ajet tjetër: „Kur Allahu ka vendosur për një çështje, ose i dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre personale të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetërfare. E kush kundërshton Allahun dhe të dërguarin e Tij, ai eshtë larguar shumë larg së vërtetës.“ (El-Ahzab - 33:36)

Nga ajetet e mësipërm konkludojmë se Allahu na urdhëron që t’i bindemi plotësisht urdhërave të Tij dhe të Pejgamberit. Islamin pra mund ta praktikojmë vetëm nëse respektojmë si Kuranin ashtu edhe Synetin. Ky fakt shpjegohet qartë në ajetet e mësipërm. Prandaj devijimi nga Syneti i Pejgamberit është në kundërshtim të plotë me thelbin e Kuranit si dhe me mësimet e besimit Islam. Zoti i pranon veprat tona vetëm nëse plotësojnë dy kushte: duhet të jenë të sinqerta dhe të jenë në pajtim të plotë me Kuranin dhe Synetin.

Imam Maliku, njëri nga dijetarët më të shquar Islam, e ka krahasuar Synetin me arkën e Nuhut duke thënë: „Syneti i Pejgamberit Muhamed, paqja dhe qetësia qofshin me të, është si arka e Nuhut. Kush i bashkohet, shpëton, kush e mohon, mbytet.“ Shpëtimin e vërtetë mund ta arrijmë vetëm atëherë kur secili t’i kuptojë dhe t’i pranojë me vullnet të plotë udhëzimet dhe mësimet e Synetit dhe atëherë kur këto mësime do të dominojnë jetën e komunitetit mysliman.

 

M.S.Hasna

Përgaditi: IslamOnweb.net
albislami.com

Kur vdes njeriu kalon në jetën e berzahut (jetën e varrit) dhe aty qëndron derisa të bëhet kijameti. Se ç'farë i ndodhë njeriut gjatë kësaj periudhe e ka sqaruar mjaftë mirë i Dërguari në shumë hadithe, njëri prej të cilëve është hadithi i mëposhtëm: “Transmeton Imam Ahmedi nga Berai bin Azib, radijallahu anhu, që ka thënë: "Dolëm me të Dërguarin, salallahu aljehi ve selem, me xhenazen e një burri prej ensarëve (medinasve). Pasi e varrosëm, u ul i Dërguari i All-llahut në drejtim të Kiblës dhe ne u ulëm rreth tij, sikur mbi kokat tona të qëndronte një zog (u ulëm qetë). Në dorë i Dërguari, salallahu alejhi ve sel-lem, kishte një shkop, me të cilin gërvishtte tokën. Pastaj filloi të shikojë në qiell dhe në tokë, e ngriti dhe e uli shikimin e tij tri herë, dhe tha: "Kërkoni ndihmën e All-llahut nga ndëshkimi i varrit." Pastaj tha: "Kur njeriu besimtar gjendet në momentin e ndarjes nga kjo botë dhe pritjes së ahiretit, i zbresin atij melaike nga qielli me fytyra të bardha si dielli, me vehte kanë qefinë nga qefinët e xhennetit dhe erëra të mira nga ato të xhennetit. Ata i ulen atij me një gjërësi sa i sheh syri. Pastaj vjen meleku i vdekjes, i cili ulet tek koka e tij dhe thotë: "O shpirt i mirë, dil për në mëshirën All-llahut dhe kënaqësinë e Tij". Pastaj shpirti del me një lehtësi të tillë, siç del pika e ujit nga gryka e shtëmbës, dhe meleku i vdekjes e merr atë. Këtë shpirt e përshëndesin të gjithë melaiket e qiellit dhe të tokës, i hapen atij dyert e qiellit dhe secili prej këtyre grupeve të melaikeve që rrijnë në këto dyer, i luten Zotit që ta ngrejë këtë shpirt edhe më lart. Në momentin kur meleku i vdekjes ia merr shpirtin, melaiket e mëshirës ia rrëmbejnë atij këtë shpirt sa hap e mbyll sytë, dhe nuk e lëshojnë atë derisa e vendosin në atë qefin dhe në ato erëra dhe del nga kjo një erë misku - më e mira erë që gjëndet në sipërfaqen e tokës. Kështu melaiket e mëshirës ngrihen me këtë shpirt lart në qiell. Rrugës këta takojnë grupe melaikesh të cilët thonë: "ا'është ky shpirt i mirë?" U përgjigjen: është filani i biri i filanit, duke e përmendur me emrat më të bukur me të cilët e kanë thirrur në dunja. Kështu shkojnë derisa të arrijnë në qiellin e dunjasë. Këtu kërkojnë që t'u hapet ky qiell, dhe ai hapet. Melaiket që rrijnë në këtë qiell e shoqërojnë shpirtin deri në qiellin që vjen më pas dhe kështu deri sa të arrijnë në qiellin e shtatë. Thotë All-llahu sub: "Shkruajeni librin e robit tim në Ilijjin (libër në të cilin shkruhen veprat e mira) pastaj i thuhet: "Kthejeni në tokë, se Unë ua kam premtuar atë, se nga ajo (toka) i krijova dhe tek ajo i kthej dhe prej saj do t'i ngrej përsëri në ahiret (ditën e Gjykimit)". Pastaj shpirti i kthehet në tokë. Pasi shpirti është kthyer në trupin e tij ai ndjen zhurmën e hapave të atyre që ikin. Në këtë çast të vdekurit i vijnë dy melaike me pamje të ashpër dhe i ulen afër duke e pyetur: "Kush është zoti yt?" -ai përgjigjet: "Zoti im është All-llahu". Pastaj thonë: "Cila është feja jote?" -thotë: "Feja ime është Islami". Pastaj pyesin: "Cili ishte ai burrë që ju dërgua juve?" - thotë: "Ai është i Dërguari i Zotit" Melaiket e pyesin përsëri: "Cila ka qënë puna jote?" -thotë: "Lexova librin e All-llahut dhe e besova atë". Këto tre janë e fundit sprovë që i paraqitet besimtarit, siç thotë All-llahu në Kur'an: "I përforcon All-llahu ata të cilët besuan, me një fjalë të palëkundëshme në jetën e kësaj bote". Prandaj ai thotë: "Zoti im është All-llahu, feja ime është Islami dhe i Dërguari im është Muhammedi". Thëret një thirrës në qiell: "Tha të vërtetën robi Im, prandaj shtroni atij prej shtrojeve të xhennetit dhe visheni atë me veshje të xhennetit dhe hapni atij derën tek xhenneti". i vjen atij nga era e tij dhe mirësitë e tij, gjithashtu i zgjerohet varri me një hapësirë sa sheh syri. Në këtë moment i vjen atij një burrë me pamje të hijshme me rroba të bukura dhe me erë të mirë dhe thotë: "Gëzohu me atë që të gëzon ty, përgëzohu me kënaqësinë e Zotit dhe xhennete në të cilat ka mirësi të përhershme", kjo është dita e cila të është premtuar. Pastaj shpirti i tij thotë: "Edhe ty të përgëzoftë All-llahu me të mira, po kush je ti?" -"Unë jam puna jote e mirë. Për Zotin, vërtet ti ishe i shpejtë në mirësi dhe bindje ndaj All-llahut dhe i ngadalshëm në mëkate. Prandaj All-llahu të shpërbleftë me të mira". Pastaj i hapet atij një derë nga zjarri dhe i thuhet: "Ky do të ishte vendi yt po të ishe prej mëkatarëve, e zëvëndësoi Zoti këtë vënd me këtë dhe i paraqitet xhenneti. Ndërsa sheh se ç'ka atje, thotë: "Zoti im, shpejtoje kijametin me qëllim që të shkoj tek të afërmit e mi dhe pasuria ime". i thuhet atij: "Rri i qetë!".

Ndërsa mosbesimtarit, kur është në momentin e ndarjes nga kjo botë dhe afrimit për në ahiret, i zbresin atij melaiket nga qielli, me pamje të ashpër, me fytyra rë zeza. Në duar ata mbajnë pëlhura prej zjarri dhe i ulen atij në një distancë sa sheh syri. Pastaj vjen meleku i vdekjes i cili i ulet tek koka dhe i thotë: "O shpirt i keq, dil për tek zemërimi i All-llahut". Kështu del shpirti nga trupi i tij me vështirësi të madhe sikurse del boshti me kunja nga leshi i lagur. Ndërkohë e mallkojnë atë të gjithë melaiket midis qiellit dhe tokës dhe të gjithë melaiket në qiell. i mbyllen atij të gjitha dyert në qiell dhe melaiket që qëndrojnë në këto dyer i luten Zotit që mos ta ngrejë këtë shpirt të keq pranë tyre. Kur meleku i vdekjes ia merr shpirtin, melaiket që zbritën nga qielli ia marrin atij nga duart sa hap e mbyll sytë dhe e vendosin në atë pëlhurën prej zjarri prej ku del një erë shumë e keqe, më e keqja erë që gjendet në faqen e dheut. Pastaj ngrihen me të në qiell dhe kur kalojnë pranë çdo grupi melaikesh ata pyesin: "ا'është ky shpirt i keq?" -i përgjigjen: "është filani i biri filanit" -dhe i përmendin emrat më të këqinj me të cilët e kanë thirrur në dunja. Kur arrijnë me të në qiellin e tokës dhe kërkojnë t'u hapet, ai nuk u hapet. Pastaj tha i Dërguari i All-llahut: "Nuk u hapen atyre dyert e qiellit dhe nuk hyjnë në xhennet aq sa hyn deveja në vrimën e gjilpërës". Thotë All-llahu i Lartësuar: "Shkruajeni librin e tij në sixhxhin (libri ku shkruhen veprat e këqia), në vëndin më të ulët". Pastaj u thuhet: "Kthejeni robin tim në tokë, sepse unë nga ajo i krijova, tek ajo do t'i kthej dhe prej saj do t'i nxjerr përsëri". Pastaj hidhet shpirti derisa të shkojë në trupin e tij, dhe ai dëgjon hapat e shokëve kur largohen. Ndërkohë i vijnë atij dy melaike me pamje të ashpër të cilët i ulen pranë dhe i thonë: "kush është Zoti yt?" -thotë: "Ah! Ah! Nuk e di". Pyesin përsëri: "ا'mund të thuash për njeriun që u dërgua tek ju?" -ai nuk është i udhëzuar ndaj dhe s'e thotë dot emrin e tij. Dhe i thuhet: "Muhammedi!". - "Ah! Ah! -Thotë: "Nuk e di. Kam ndëgjuar njerëzit ta përmëndnin" dhe i thonë: "Nuk e dite, prandaj s'e the". Dëgjohet më pas një thirrje nga qielli që thotë se gënjeu. Shtrojeni atë në shtroje prej zjarri. Hapet pastaj një derë prej dyerve të zjarrit kështu që atij i vjen afsh i nxehtë dhe erë kalbësire. Varri i ngushtohet derisa brinjët e krahërorit i ndërfuten me njëra-tjetrën. Pastaj i afrohet një burrë me fytyrë të shëmtuar, me rroba të këqia dhe me erë të keqe dhe i thotë: "Përgëzohu me të keqen tënde. Kjo është dita jote e cila të është premtuar". -Po ty, të përgëzoftë Zoti me sherr, kush je ti? Burri i shëmtuar thotë: "U jam puna jote e keqe. Për Zotin ti ke qenë njeri i ngadalshëm në bindjen dhe adhurimet ndaj All-llahut dhe i shpejtë ne vepra të këqia (mëkate), prandaj All-llahu të shpërbleftë me të keqia!Pastaj goditet me një çekan hekuri, që sikur të goditej me të një mal do të bëhej pluhur. Kështu goditet me të dhe bëhet pluhur. Pastaj All-llahu e kthen edhe një herë siç ishte dhe goditet përsëri dhe ai nxjerr një klithmë të fortë që e dëgjon çdo gjë përveç njerëzve dhe xhinëve. Dhe hapet një derë nga xhehennemi dhe i shtrohet shtroje prej xhehennemi dhe thotë: "O Zot mos e bë kijametin.

Ky hadith, sqaron shumë gjëra të jetës së varrit. Sa u takon pyetjeve konkrete themi: gjykimi do të bëhet pasi të ringjallemi dhe të dalim para Allahut, e jeta e varrit është tjeter nga jeta e botës tjetër. Të mirët do t’i përjetojnë begatitë e Allahut, kurse në Xhennet do të kenë begati shumë më të mëdha. Të keqinjtë do të përjetojnë dhimbje në jetën e varrit, kurse në Xhehennem do të kenë dhimbje shumë më të mëdha.Lusim Allahun e Madhëruar të na bëjë prej banorëve të Xhennetit, të na shpëtojë nga dënimi i varrit dhe Xhehennemit. Amin!

Agim Bekiri,

albislami.com

Kush është i mendimit se njeriu nuk mund të përfiton përpos nga vepra e vet, me këtë mendim ai është jashtë koncensusit (Ixhma) dhe ky mendim i tij është i pavlefshëm nga shumë aspekte:

1) njeriu përfiton nga lutja e tjetrit dhe kjo pra është përfitim nga vepra e tjetërkujt.

2) Pejgamberi, paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, bën shefat (ndërmjetëson) për njerëzit në Mevkif gjatë llogarisë dhe më pastaj për banorët e xhenetit për të hyrë në të.

3) (ndërmjetëson) Për ata që kanë bërë mëkate të mëdha për dalje nga Xhehenemi dhe kjo është përfitim nga mundi i tjetrit.

4) Melaqet bëjnë dua dhe istigfar (luten dhe kërkojnë falje të mëkateve) për ata që janë në tokë dhe kjo është një fitim nga punë e tjetërkujt.

5) Allahu i Lartmadhërishëm do të nxjerr nga xhehenemi me mëshirën e Tij, dikë që nuk ka bërë asnjë të mirë, asnjëherë, dhe kjo është përfitim pa punë të tyren.

6) Fëmijët e besimtarëve hyjnë në xhenet në saje të veprave të prindërve të tyre dhe kjo është përfitimi më i njëmendtë nga puna e tjetërkujt.

7) Në rrëfimin për dy djelmoshat jetimë, Allahu i Lartmadhërishëm thotë: "dhe ishte babai i tyre njeri i mirë" (Kehf-82) dhe këta dy përfituan nga mirësia e babait të tyre dhe jo nga mundi i vet atyre.

8) I vdekuri përfiton nga sadakaja dhe lirimi i robërit për të, gjë që është vërtetuar me tekst nga suneti dhe me konsensus (ixhma), dhe kjo gjë është punë e tjetërkujt.

9) Me tekst nga suneti, obligimi për haxhillëk bie nga i vdekuri, nëse atë haxhillëk ia kryen pasardhësi dhe kjo është përfitim nga puna e tjetrit.

10) Me tekst nga suneti, obligimi për haxhillëk apo agjërim të zotuar (të bërë nezr) bie nga i vdekuri, nëse atë haxhillëk apo agjërim e kryen dikush tjetër dhe kjo është përfitim nga puna e tjetrit.

11) Pejgamberi, paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, abstenoi t'ia falë namazin i xhenazes borxhliut, derisa atë borxh nuk e pagoi Ebu Katade. Po ashtu Ali ibën Talibi ia pagoi borxhin një personit tjetër (Buhari nr. 2289 dhe nr. 2295) dhe përfituan nga duaja e pejgamberit, dhe kjo ishte nga puna e tjetërkujt.

12) Pejgamberi, paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, tha për njërin që falej vet: "a nuk ka kush të bën një sadaka ndaj këtij e të falet me të?" (Ahmed, Darimi dhe Ebu Davud). Dhe ky njeri fitoi vlerën e namazit me xhemat me veprimin e tjetrit.

13) Njeriut i lahen borxhet që ka ndaj krijesave nëse dikush i lan borxhet për te, dhe kjo është përfitim nga puna e tjetrit.

14) Ai që ka mbi vete dëme ose kërkesa, mirëpo personi përkatës ia bën hallall, atëherë ky lirohet nga ato obligime, dhe kjo është përfitim nga puna e tjetrit.

15) Fqinji i mirë bën dobi, i gjallë dhe i vdekur sikur që ceket në transmetim dhe kjo është përfitim nga puna e tjetrit.

16) Ai që ulet me njerëzit që përkujtojnë Allahun, do të mëshirohet në krah të tyre edhe kur nuk është prej tyre, madje edhe nëse nuk është ulur me ta për këtë por për ndonjë nevojë të tijën tjetër, kurse veprat janë sipas qëllimit, e ai pra, ka përfituar nga vepra e tjetërkujt.

17) Namazi dhe duaja në namaz të xhenazes është përfitim i të vdekurit nga lutja e të gjallëve për te dhe kjo është vepër e tjetrit.

18) Falja e xhumasë bëhet vetëm me arritjen e numrit të xhematit dhe po kështu vlera e xhematit me numrin e shumtë dhe kjo është përfitim nga njëri tjetri.

19) Allahu i Lartmadhërishëm i ka thënë Pejgamberit të vet, paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi te: "…Allahu nuk i ndëshkon deri sa ti je në mesin e tyre…" (Enfal 33), dhe thotë i Lartmahdërishmi: "…dhe po të mos ishin ata burra besimtarë dhe ato gra besimtare…" (Fet'h 25), dhe thotë i Lartmadhërishmi: "..dhe po të mos i mbronte Allahu njerëzit, njëri me tjetrin…" (Bekare 251, Haxh 40). Allahu i Lartmadhërishëm ka ngritë ndëshkimin nga disa njerëz shkaku i disa tjerëve dhe kjo gjë është përfitim nga vepra e tjetërkujt.

20) Sadakatul fitri obligohet edhe për të vegjlit dhe tjerët që i mban njeriu dhe ata përfitojnë nga kjo ndonëse nuk kanë dhënë mund për këtë gjë.

21) Zekati është i obliguar për pasurinë e fëmijës dhe në pasurinë e të çmendurit dhe kanë sevap nga kjo gjë kurse për këtë gjë nuk kanë vepruar.

Dhe kushdo që thellohet në dije do gjeje nga përftimi i njeriut edhe nga ajo të cilën nuk e ka vepruar vet, gjëra të panumërta, e si lejohet që të komentohet ajeti fisnik me të kundërtën e asaj që tregon qartë Kurani, Suneti dhe ixhmaja e umetit?

 

Shejhul islam Ibën Tejmijje

Marrë nga: Xhamiul mesail fq. 206

 

Përktheu: R.R.

www.albislami.com

Shumë njerëz kanë kuptim të gabuar në këtë çështje, gjë e cila shumë prej tyre i ka dërguar në mosbesim dhe lajthitje. Dy njerëz polemizonin dhe njëri prej tyre tha: Doemos duhet të kemi ndërmjetësues mes neve dhe Allahut, sepse nuk mundet të arrijmë tek Ai pa ndërmjetësues! Për këtë fjalë u pyet dijetari Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, i cili u përgjigj:

Nëse ka për qëllim ndërmjetësuesin i cili na kumton ligjin e Allahut – kjo është e vërtetë. Sepse krijesat nuk e dinë se çka dëshiron Allahu dhe cilat vepra e kënaqin Atë, nuk e dinë çka ka urdhëruar dhe çka ka ndaluar, nuk dinë çka ka përgatitur me Bujarinë e Tij për miqtë e Tij dhe me dënimin e Tij për armiqtë e Tij. Krijesat nuk e dijnë se cilat emra të bukur dhe cilat cilësi të larta janë meritore për Allahun. Për shkak se mendja dhe logjika nuk ka mundësi t'i njohë këto dhe të ngjashmet me këto përveçse me të dërguar që i ka dërguar Allahu. Andaj, ata që u besojnë pejgamberëve dhe shkojnë pas tyre, ata janë të udhëzuar dhe janë të afruar tek Allahu. Ata do të ngrihen në shkallë të larta dhe do të gëzojnë nderimin në dynja dhe ahiret. Ndërsa kush i kundërshton të dërguarit, ata janë të mallkuar, të humbur dhe të privuar nga Zoti. Ai ka thënë: "O bijtë e Ademit, juve ju vijnë të dërguar nga mesi juaj, ua përkujtojnë faktet e Mia (shkoni pas tyre). E kush ruhet dhe përmirësohet, për ta s'ka as frikë as s'kanë përse të pikëllohen. E ata që i konsideruan të rreme faktet tona dhe me kryelartësi u larguan prej tyre, ata janë banues të zjarrit dhe në të janë përjetë". (A'raf 35, 36); "Kur tu vijë nga Unë udhëzim, kush i përmbahet udhëzimit Tim, ai nuk ka për të humbur e as nuk ka për të dështuar. E kush ia kthen shpinën udhëzimit Tim, do të ketë jetë të vështirë dhe në ditën e kiametit do ta ringjall të verbër. Ai (që nuk besoi) do të thotë: "Zoti im, përse më ngrite të verbër, kur unë isha me sy?" Allahu thotë: "Ashtu si i harrove ti argumentet Tona që t'i ofruam, ashtu ti je i harruar sot". Ibën Abbasi ka thënë: Allahu garanton se kush e lexon Kur'anin dhe vepron sipas tij, nuk do të pësojë humbje në këtë botë e as nuk do të dështojë në botën tjetër. Allahu i Lartmadhëruar për banorët e Zjarrit thotë: "Sa herë që hidhet në të ndonjë turmë, roja i pyet: "A nuk ju pat ardhur juve ndonjë i dërguar? Ata thonë: "Po, na erdhi pejgamberi, por ne e përgënjeshtruam dhe ne u thamë: "Allahu nuk shpalli asgjë, e ju nuk jeni tjetër vetëm se në një humbje të madhe! Dhe thonë: "Sikur të kishim dëgjuar dhe pasur mend, ne nuk do të ishim ndër banuesit e zjarrit". (Mulk 8-10)

Në këtë janë pajtuar të gjithë njerëzit: myslimanët, çifutët dhe të krishterët. Të gjithë pohojnë se ka ndërmjetësues mes Allahut dhe robërve të Tij, të cilët i quajmë pejgamber, të dërguar nga Allahu për të kumtuar urdhrat dhe fjalët e Tij. Allahu i Lartmadhëruar thotë: "Allahu zgjedh të dërguar nga melekët dhe nga njerëzit". (Haxh 75). Kush i mohon këta ndërmjetësues ai është i pabesë me pajtimin e të gjithëve, sepse ai mohon pejgamberët dhe i përgënjeshtron.

Allahu na ka rrëfyer tregimet e atyre që mohuan pejgamberët se si u shkatërruan dhe në anën tjetër si triumfuan pejgamberët dhe besimtarët.

Ibën Tejmije vazhdon: Këta ndërmjetësues (të dërguar) duhet respektuar, pasuar dhe marr shëmbëlltyrë. Allahu i Lartmadhëruar thotë: "اdo pejgamber kemi dërguar që të respektohet me lejen e Allahut"; "Kush e respekton të dërguarin, ai e ka respektuar Allahun"; "Nëse vërtetë e doni Allahun, ecni pas meje, atëherë Allahu do t'ju dojë juve".

Pas kësaj, dijetari e sqaroi llojin tjetër të ndërmjetësimit, të cilin kush e pohon del nga feja. Ai tha: Nëse me fjalën ndërmjetësim ka për qëllim se është patjetër të kemi ndërmjetësues në sjelljen e të mirave dhe largimin e të këqijave, si p.sh. të jetë ndërmjetësues për të sjellë riskun, ndihmën apo udhëzimin dhe si pasojë e kësaj, të luten ata persona (ndërmjetësues) apo të shpresohen, kjo është shirku (idhujtaria) më i madh, me të cilin Allahu i quajti kafira idhujtarët (mushrikët). Sepse ata, besonin në ndërmjetësues, nëpërmjet të cilëve kërkonin të mirat dhe mbrojtje nga të këqijat.

Nga kjo përjashtohet ndërmjetësimi (shefati) të cilin e lejon Allahu për atë, me fjalën dhe punën e të cilit është i kënaqur Ai. Pra, ndërmjetësimi të cilin do ta lejojë Allahu është realitet që duhet besuar.

Pastaj tha: Kush i beson melekët dhe pejgamberët si ndërmjetësues, mbështetet tek ata dhe kërkon të mirat apo mbrojtje nga të këqijat, sikurse kërkimi i faljes së mëkateve, udhëzimit të zemrave, largimit të problemeve etj – ai është i pabesë me pajtimin e të gjithë myslimanëve. Ajetet që na e mësojnë këtë janë: "S'është e drejtë as nuk i takon asnjë njeriu që t'i ketë dhënë Allahu librin, urtësinë dhe pejgamberllëkun, e pastaj ai t'u thotë njerëzve: "Bëhuni robër të mi (më adhuroni mua) e jo të Allahut"! Por: "Bëhuni dijetarë të mësimeve të Zotit, ngase u keni mësuar njerëzve librin dhe e keni studiuar atë. Dhe as t'ju urdhëron ai (pejgamberi) që engjëjt, apo pejgamberët t'i konsideroni për zota. Vallë, do t'ju urdhërojë në mosbesimin pasi që ju jeni bërë myslimanë"? (Alu Imran 79, 80). Këtu na sqaron se konsiderimi e engjëjve dhe pejgamberëve si zota është kufër (mosbesim), andaj kush i konsideron engjëjt dhe pejgamberët si ndërmjetësues dhe mbështetet në ta, i lut dhe kërkon të mirat apo mbrojtje nga të këqijat, sikurse faljen e mëkateve apo udhëzimin, ai njeri është jobesimtar me pajtimin e gjithë myslimanëve.

Ndërsa përveç pejgamberëve, sikurse dijetarët, kush i pohon ata si ndërmjetësues midis pejgamberit dhe besimtarëve, të cilët do të kumtojnë dijen, do t'ua mësojnë të tjerëve, do t'i edukojnë – kjo është e vërtetë. Kur dijetarët janë unanim për një çështje, pajtimi i tyre është argument i prerë. Nuk mund të bashkohen në të pavërtetë, e nëse nuk pajtohen për diçka, atë çështje ia referojnë Allahut dhe të dërguarit, sepse individualisht, asnjëri prej tyre nuk është i pagabueshëm. Përkundrazi, fjala e secilit pranohet ose refuzohet, përveç fjalës së Resulullahut, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të.

Muhamedi, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të, ka thënë: "Dijetarët janë trashëgimtarë të pejgamberëve, mirëpo trashëgimia e pejgamberëve nuk është dinar as dërhem, trashëgimia e tyre është dija, kush merr dijen ai ka marr diç të madhe". Pra, dijetarët me këtë kuptim mund t'i quajmë ndërmjetësues. Ndërsa, kush i beson si ndërmjetësues midis Allahut dhe krijesave, sikurse janë ndërmjetësuesit midis mbretërve/ kryetarëve dhe popullit dhe se ata janë kompetent t'i paraqesin nevojat e njerëzve para Allahut, ashtu që njerëzit t'i lusin ata, e ata ta lusin Allahun... kush i pohon me këtë kuptim ai është jobesimtar dhe politeist (mushrik). Në atë rast duhet të kërkohet pendim i shpejtë nga ai, përndryshe shteti Islam duhet ta vret, sepse ai ka bërë përngjasimin e krijesës me Krijuesin dhe i ka përshkruar Atij ortakë.

Kështu na e sqaroi ky dijetar i madh këtë çështje të rëndësishme – pohimin e ndërmjetësuesve – ku tregoi se ndërmjetësimi i të dërguarve mes Allahut dhe krijesave është ndërmjetësim për të kumtuar nga Allahu dhe detyrë e jona është t'i respektojmë në të. Ndërsa, ndërmjetësimi i dijetarëve midis pejgamberëve dhe njerëzimit është ndërmjetësim për të kumtuar dijen që ka ardhur nëpërmjet të dërguarve, sepse ata janë trashëgimtarë të pejgamberëve.

Mirëpo, kush i konsideron pejgamberët apo dijetarët si ndërmjetësues tek Allahu për kryerjen e nevojave apo pranimin e lutjeve ky është ndërmjetësim i rremë dhe kush e pohon ai nuk mund të jetë besimtar. Sepse, Allahu ndërmjet Tij dhe nesh nuk ka bërë të ligjshëm asnjë ndërmjetësues për këso çështje, madje ka gjykuar se nuk është mysliman kush beson ashtu. Ai ka thënë: "Ndërsa ata që në vend të Tij kanë zënë miq të tjerë dhe thonë: Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afër Allahut, s'ka dyshim se Allahu do të gjykojë mes tyre për atë që ata ishin në kundërshtim. E, është e vërtetë se Allahu nuk udhëzon në rrugë të drejtë atë që është gënjeshtar, jobesimtar". (Zumer 3).

 

Dallimi mes ndërmjetësuesve tek Allahu dhe te njerëzit

Dijetari Ibën Tejmije vazhdon dhe na sqaron dallimin e ndërmjetësimit që bëhet midis pushtetarëve dhe popullatës, me atë ndërmjetësim që ata e besojnë mes Allahut dhe krijesave. Ai thotë: Ata fillimisht e kanë përngjarë krijesën me Krijuesin, sepse ndërmjetësimet që ndodhin midis pushtetarëve dhe popullatës janë tre sish:

- për t'i lajmëruar se çka ndodhë në mesin e popullatës. E kush thotë se Allahu nuk di çka ndodhë te krijesat e Tij përderisa të lajmërohet nga dikush (ndërmjetës), qoftë ai melek, pejgamber apo dikush tjetër, ai me këtë besim është jomysliman. Përkundrazi, Allahu i di sekretet dhe ato më të fshehtat, Atij nuk mund t'i fshihet asgjë në tokë apo në qiej. Ai Dëgjon dhe Sheh. Ai i dëgjon zhurmat e zërave, me gjuhët e llojllojshme dhe për nevojat më të ndryshme. Nuk e angazhon dëgjimi i diçkaje nga dëgjimi i diçka tjetër. Atij nuk i përzihen çështjet e as nuk mërzitet nga lutjet e tepërta.

- pushtetari të jetë i pamundshëm në rregullimin e çështjeve të qytetarëve dhe mbrojtjen e tyre nga armiqtë, po nuk i doli dikush në ndihmë. Pra, për shkak të pamundësisë dhe dobësisë ka nevojë për ndihmë dhe ndihmëtarë. Allahu i Lartmadhëruar nuk ka nevojë për përkrahje e as për ndihmëtar. Ai ka thënë: "Thuaj: Thirrni ata, për të cilët supozuat se janë zota pos Allahut! Ata nuk posedojnë as sa një grimcë në qiej e as në tokë dhe as që kanë në to ndonjë pjesë, dhe Ai nuk ka prej tyre ndonjë përkrahje". (Sebe 22); "Dhe thuaj: Falënderuar qoftë Allahu, i cili nuk ka fëmijë dhe nuk ka për Të shok në sundim, dhe sa i përket aftësisë, nuk ka nevojë për ndihmëtarë, dhe madhëroje Atë me madhërinë që i takon". (Zumer 111). اdo gjë që gjendet në gjithësi, Allahu është Krijuesi, Zoti dhe Poseduesi i saj. Ai është i Pasuri dhe i panevojshëm nga çdo gjë, ndërsa çdo gjë tjetër është e varfër dhe e nevojshme për Të. Gjë të cilën nuk e gëzojnë pushtetarët, të cilët vazhdimisht kanë nevojë për përkrahës, të cilët në realitet janë edhe pjesëmarrës në atë pushtet. Allahu i Lartësuar nuk ka asnjë ortak (pjesëmarrës) në pushtetin e Tij. Shkurt, nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Tij, të vetmit i Cili nuk ka ortak, Atij i takon pushteti dhe i gjithë falënderimi. Mbi çdo gjë, Ai është i Gjithëfuqishëm.

- pushtetari të mos dëshirojë të mirën, bamirësinë dhe mëshirën për popullatën, ashtu që ka nevojë të nxitet nga dikush tjetër (ndërmjetësues). Pasi që ta nxisë këshilltari i tij me këshilla dhe fjalë miradije, apo e lajmëron se dikush konkretisht e respekton dhe e nderon shumë atë pushtetar, vetëm në atë rast dëshira dhe ambicia e pushtetarit ngjallet për të bërë ndonjë të mirë për popullatën. Dhe atë, ose për shkak të fjalëve prekëse nga këshilltari ose për shkak të shtimit të respektit dhe nderit te popullata.

Mirëpo Allahu është Zot dhe Posedues i çdo gjëje, Ai ka mëshirë për krijesat më shumë sesa nëna për fëmijën, të gjitha gjërat ndodhin me vullnetin e Tij, çka dëshiron Ai bëhet, e çka jo – nuk bëhet. Ai ka bërë që krijesat të kenë dobi nga njëri – tjetri, ky i bën mirë atij, lutet për të, i ndihmon etj. Ai e krijoi të gjithë këtë, Ai e krijoi në zemrën e këtij bamirësi dëshirën për bamirësi, lutje dhe ndihmë.

Askush në gjithësi, nuk ka mundësi ta detyrojë Allahun të bëjë ndryshe nga ajo që Dëshiron Ai, ta këshillojë dikush apo ta lajmërojë se kush e lut dhe e respekton Atë. Prandaj, i dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem, ka thënë: "Askush nga ju mos thoni: O Allahu im, nëse do, më fal mua. O Allahu im, nëse do, më mëshiro mua. Bëhuni të vendosur në lutjet tuaja, sepse Allahun s'mundet ta detyrojë askush".

Ndërmjetësuesit e vërtetë janë ata që do të ndërmjetësojnë vetëm me leje të Allahut. Këtë na e mëson Allahu i Lartësuar me ajetet: "E kush do të ndërmjetësojë tek Ai, përveç se me lejen e Tij"; "nuk do të ndërmjetësojë përveç me të cilin është i kënaqur Allahu".

Gjë që nuk gjendet te pushtetarët, meqë tek ata ndërmjetësuesi duhet të jetë i pasur, pjesëmarrës në pushtet apo përkrahës dhe ndihmëtar i atij pushtetit. Dhe këta, ndërmjetësojnë te pushtetarët edhe pa leje dhe ata e pranojnë atë ndërmjetësim sepse kanë nevojë për atë, frikohen nga ata apo për t'i shpërblyer ata.

Allahu nuk shpreson nga askush, nuk ka frikë dhe nuk ka nevojë për askënd sepse Ai është i Pasuri. Allahu i Lartësuar thotë: "Ta keni të ditur se gjithçka që është në qiej e në tokë janë të Allahut. E ata (idhujtarët), që pos Allahut adhurojnë, nuk janë duke pasuar zota të vërtetë, ata nuk janë duke pasuar tjetër pos supozimeve dhe ata vazhdimisht gënjejnë". (Junus 66).

Idhujtarët, duke u bazuar në ndërmjetësimin që e njohin në këtë botë – d.m.th. te pushtetarët – në atë formë mendojnë se është edhe ndërmjetësimi tek Allahu. Allahu i Lartësuar thotë: "Ata pos Allahut adhurojnë çdo gjë që nuk bën dëm e as dobi, dhe thonë: Këta janë ndërmjetësuesit tanë tek Allahu!. Thuaj: "A ju po e informoni Allahun me diçka që Ai nuk e ditka në qiej dhe në tokë? I pastër (nga çdo e metë) dhe I Lartë është Ai nga ajo që i përshkruajnë ata". (Junus 18). Allahu na rrëfen se ata idhujtarë kanë thënë: "Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afër Allahut". (Zumer 3).

Më pas na sqaroi ky dijetar rreth lutjes së krijesave njëri – tjetrin për ndërmjetësim (shefat), duke thënë se kjo lloj lutje ka kushte. Dhe atë: personi për të cilin bëhet lutja të jetë mysliman e jo idhujtar dhe lutësi të bëjë lutje të lejuara.

Nuk ka dyshim se lutja e krijesave për njëri tjetrin është e dobishme dhe për këtë jemi të urdhëruar. Mirëpo lutësi apo ndërmjetësuesi ka të drejtë të bëjë lutje dhe ndërmjetësim vetëm ku ka lejuar Allahu. Nuk lejohet të ndërmjetësojë aty ku ka ndalesë, sikurse ndërmjetësimi për idhujtarët apo lutja që atyre tu falen mëkatet. Allahu i Lartësuar ka thënë: "Nuk ka të drejtë Pejgamberi e as besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërmit të tyre, pasi që u bë e qartë se me të vërtetë ata (idhujtarët) janë banorë të xhehenemit. Edhe lutja e Ibrahimit për babanë e vet nuk ishte tjetër, pos për shkak të një premtimi që ia pat premtuar atij, e kur iu bë e qartë se ai është armik i Allahut, u largua prej tij". (Teube 113-14).

Po ashtu është vërtetuar se Allahu ia ka ndaluar Muhamedit të lutet për idhujtarët dhe dyfytyrëshit dhe ka lajmëruar se atyre nuk ua falë, nëse nuk pendohen. Allahu ka thënë: "Mos u lut për asnjërin prej tyre kur të vdesin dhe mos qëndro pranë varreve të tyre, sepse ata e kanë mohuar Allahun, të dërguarin dhe kanë vdekur duke qenë të prishur". (Teube 84). Po ashtu ka thënë: "Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që i kalojnë kufijtë (në lutje)". (A'raf 55). Kalimi i kufijve në lutje është kërkimi nga Allahu diçka që nuk do ta bënte asnjëherë. P.sh. të kërkojë të jetë në shkallë të pejgamberëve ndërsa ky nuk është i tillë, të kërkojë falje për idhujtarët apo të kërkojë gjëra të cilat janë mëkat, sikurse kërkimi i ndihmës për të bërë gabime dhe mëkate.

Pra, secili që lutet është edhe ndërmjetësues. Lutja dhe ndërmjetësimi ndodhë me caktimin dhe dëshirën e Allahut të Lartësuar. Allahu është që u përgjigjet lutjeve dhe pranon ndërmjetësimin. Ai e ka krijuar shkakun dhe pasojën. Lutja është një prej shkaqeve të cilat i ka caktuar Allahu i Lartmadhëruar. Pasi qenka kështu, duhet ta dimë se mbështetja e plotë në shkaqe konsiderohet shirk në njësimin e Allahut, mos marrja në konsideratë e shkaqeve është e metë mentale, ndërsa mospërfillja e tyre në tërësi është nënçmim për sheriatin.

Përkundrazi, është e detyrueshme që besimtari të mbështetet, ta lutë dhe të kërkojë vetëm te Allahu i Lartësuar, ndërsa Allahu është Ai i cili ia mundëson shkaqet.

Salih b. Feuzan el-Feuzan

Përktheu: Omer Berisha
www.albislami.com

Transmetojnë imamët; Ahmedi, Tirmidhiu dhe Ibën Maxhe nga Muadh b. Xhebeli, i cili ka thënë: "Isha me të Dërguarin, lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, në një udhëtim dhe një ditë, ndërsa po ecnim, qëllova afër tij, i shkova pranë dhe i thashë: “O i Dërguar i Allahut! Më trego për ndonjë vepër që më shpie në Xhenet dhe më largon nga Zjarri!”

I Dërguari, lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, tha: "Tanimë më ke pyetur për një gjë madhështore, mirëpo ajo është e lehtë për atë që ia ka lehtësuar Allahu; të adhurosh Allahun dhe të mos i shoqërosh Atij askënd, të falësh Namazin, të nxjerrësh Zekatin (e pasurisë), të agjërosh Ramazanin dhe të kryesh Haxhillëkun."

Pastaj vazhdoi dhe tha: "A nuk dëshiron të të shpie në dyert e hairit? "Agjërimi është mburojë. Lëmosha e shuan mëkatin ashtu sikur e shuan uji zjarrin. Namazi i njeriut në fillimin e 1/3 së fundit të natës..., pastaj lexoi ajetet: "Ata ngrihen prej shtretërve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe nga shpresa, dhe nga ajo që Ne u kemi dhënë (pasuria) atyre, ata japin. Pra, për ata që kanë vepruar nuk di askush për atë kënaqësi (të zemrës e shpirtit) që u është caktuar atyre si shpërblim." (Es-Sexhde, 16 dhe17)

Pas kësaj i Dërguari, lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, më tha: "A nuk dëshiron të të informoj për bazën e çdo gjëje, shtyllën e saj dhe gjënë më të lartë të saj?" Gjithsesi o i dërguar i Allahut – iu përgjigja.

"Baza e çdo gjëje është Islami, shtylla e saj është namazi, kurse gjëja më e lartë e saj është Xhihadi."

"A nuk do të të tregojë për brumosjen e gjithë kësaj?" - më tha pastaj i Dërguari.

"Posi jo, o i dërguar i Allahut" - i thash

E kapi gjuhën e tij dhe më tha: "Përmbaje këtë!"

O i dërguar i Allahut, ne fajësohemi për atë që flasim? – e pyeta.

Mbettë nëna pa ty o Muadh! E kush i përmbys njerëzit në zjarr me fytyrat e tyre apo me vrimat e hundëve të tyre, përveç produkteve të gjuhëve të tyre (fjalëve të kota)."

 

Përmbajtja e hadithit

 

Në këtë hadith shihet qartë se çfarë ishte brenga dhe preokupimi më kulmor i shokëve të Muhamedit, salAllahu alejhi ve selem. Ata nuk u thelluan shumë të pyesin se si arrihet mirëqenia në këtë botë, duke e ditur sa e shkurtë është ajo.

Ky rast i pyetjes së Muadhit të Dërguarin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, nga një transmetim tjetër mësohet se ka qenë rruga e tyre duke shkuar për në luftën e Tebukut. Dhe një ditë, thotë Muadhi, ndërsa ishim duke ecur, na shpërndau vapa e madhe dhe në një rast të Dërguarin, lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, kisha njeriun më afër. Aty iu afrova dhe e pyeta "o i Dërguar i Allahut! Më trego për...!" deri në fund të kësaj bisede mes tyre.

Ky rast të lë të mendosh se Muadhi është ndierë i pasigurt në kohë që e pyet të Dërguarin e Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, gjerë e gjatë për gjëra të shumta, që kanë mundur t'i interesojnë, nga frika se mos po angazhohet Muhamedi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, me dikë tjetër në atë rrugë prej 700 kilometrash, të cilën, siç dihet, e kanë kaluar duke ecur këmbë. Kjo vërehet edhe me pyetjen e madhe që shtrohet në mënyrë shumë të drejtpërdrejt. Po ashtu, për këtë argumentojnë edhe mësimet shtesë të të Dërguarit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, për ta pyetur për to Muadhi, por duke i pranuar me shumë kureshtje. Nga kjo mënyrë, prej hadithit mësohet se si duhet të shfrytëzohet rasti, atëherë kur të jepet ai, për të mësuar gjërat madhore të jetës, kur vetmohesh me atë, prej të cilit mund të përfitosh dije, ashtu siç ka vepruar Muadhi me mësuesin e njerëzimit Muhamedin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të.

 

Pyetja e madhe, por praktika e lehtë

Pasi i tërë angazhimi i myslimanit gjatë jetës së tij është për të shpëtuar veten nga zjarri i xhehenemit dhe ambicia e tij për të hytë në xhenet, Muadhi pyet: "O i Dërguar i Allahut! Më trego për ndonjë vepër që më shpie në Xhenet dhe më largon nga Zjarri!"

ثshtë fare e qartë se Muadhi po pyet për gjëra madhore, por derisa është obligim i myslimanit të punojë për këtë synim të madh, është e logjikshme të pyetet për veprat që shpijnë deri tek ai synim. Andaj edhe i Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, përgjigjet me këto fjalë: "Tanimë më ke pyetur për një gjë madhështore, mirëpo ajo është e lehtë për atë që ia ka lehtësuar Allahu..."

Ke pyetur për një gjë shumë të madhe, por jo e pamundshme, e sidomos nëse ta lehtëson Allahu është shumë e lehtë. Për këtë njeriu duhet vetëm të angazhojë veten që ta kërkojë dhe të jetë i zellshëm në kërkimin e këtij synimi madhor dhe pastaj do të jetë jo vetëm se i arritshëm, por madje edhe i lehtë. Në një hadith kudsij Allahu thotë: "O robërit e Mi! Të gjithë jeni të devijuar, përveç atyre që i kam udhëzuar. Andaj kërkoni udhëzim nga unë, ju Udhëzoj."

Vazhdon i Dërguari, salAllahu alejhi ve selem, duke i treguar veprat që shpijnë në xhenet dhe të ruajnë nga zjarri duke thënë: "Të adhurosh Allahun dhe të mos i shoqërosh Atij askënd, të falësh Namazin, të nxjerrësh Zekatin (e pasurisë), të agjërosh Ramazanin dhe të kryesh Haxhillëkun."

Shtyllat e Islamit të përmbledhura në këtë sqarim të shkurtër si forma të adhurimit gjithnjë e më shumë bëhen të qarta edhe më tepër duke parë rolin e tyre në trajtimin e njeriut. Allahu i ka bërë obligim për myslimanin dhe janë e vetmja mundësi për t’u afruar tek Allahu. Në një hadith tjetër kudsij, Allahu i Lartësuar thotë: "Gjërat më të dashura për Mua, me të cilat më afrohet robi Im janë obligimet që ia kam shtruar..."

Pra nga hadithi, shihet qartë vlera e adhurimeve të përmendura; namazit, zekatit, agjërimit dhe haxhillëkut, gjithnjë duke i paraprirë besimi i pastër dhe adhurimi i çiltër, duke iu larguar të gjitha formave të mundshme të shoqërimit dhe ortakërisë (shirkut) së Allahut të Lartësuar. Pra këto gjëra janë çelës i përcaktimit të statusit të njeriut në Ditën e Gjykimit, banor i xhenetit të jetë apo i xhehenemit.

 

Të dhëna shtesë për rrugën e gjatë

Duke parë kureshtjen e Muadhit për të mësuar veprat e rrugës së xhenetit, i Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, vazhdoi duke i thënë:

"A nuk dëshiron të të shpie në dyert e hairit? "Agjërimi është mburojë. Lëmosha e shuan mëkatin ashtu sikur e shuan uji zjarrin. Namazi i njeriut në fillimin e 1/3 së fundit të natës..." Pastaj lexoi ajetet: ""Ata ngrihen prej shtretërve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe nga shpresa, dhe nga ajo që Ne u kemi dhënë (pasuria) atyre, ata japin. Pra, për ata që kanë vepruar nuk di askush për atë kënaqësi (të zemrës e shpirtit) që u është caktuar atyre si shpërblim." (Es-Sexhde, 16 dhe17)

I Dërguari, salAllahu alejhi ue selem, i përmend veprat e njëjta siç duket në shikim të parë. Pra, agjërimin, lëmoshën dhe namazin e natës. Porse tani, synimi është të ndriçojë veprat vullnetare ndihmëse, gjegjësisht nafilet. Në vazhdim të hadithit kudsij të lartpërmendur, Allahu thotë: "... dhe robi Im vazhdon të më afrohet edhe më tepër me vepra vullnetare (nafile), nga lloji i farzeve, deri sa ta Dua." Vazhdon hadithi.

Agjërimi është mburojë. ثshtë mburojë nga zjarri i xhehenemit padyshim, por është mburojë edhe nga mëkatet, që të mbron nga zjarri edhe në mënyrë të tërthortë. Agjëruesi s’ka dyshim që e thyen epshin e tij duke abstenuar nga ushqimet dhe pijet. Ai është në gjendje edhe më të favorshme që të thyejë edhe më tepër epshet e tija për të bërë mëkate, andaj agjërimi është mburojë nga mëkatet dhe zjarri i xhehenemit.

Zgjatja e dorës të varfrit, skamnorit, të vobektit etj. në mënyrë vullnetare duke i dhënë lëmoshë është gjest human dhe i dashur tek Allahu, aq sa ta shlyejë ndonjë mëkat aq sigurt sikur që e shuan uji zjarrin.

Po ashtu edhe namazi i natës i shlyen mëkatet. Namaz ky, që nuk është obligim, por kohën e ka në mes të namazit të jacisë dhe atij të sabahut. I dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, i lexoi këto dy ajete ku Allahu përshkruan robërit e Tij se si braktisin gjumin e tyre në pjesën e tretë të natës nga motivi i frikës nga zjarri i xhehenemit dhe i shpresës për xhenet dhe përshkruan shpërblimin e tyre. Në vazhdën e tregimit të të Dërguarit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, për veprat dhe ndikimin e tyre, pra agjërimi është mburojë dhe lëmosha shlyen mëkatin, për namazin në 1/3 e fundit të natës nuk flet asgjë. Disa dijetarë kanë mendimin se është fjala në vazhdim të lëmoshës. Pra edhe namazi në 1/3 e fundit të natës shlyen mëkatin ashtu siç e shuan uji zjarrin. Disa thonë se kallëzuesi i kësaj kryefjale është fjalia "simbol i njerëzve të mirë". Pra namazi në 1/3 e fundit të natës është simbol i njerëzve të mirë.

 

Shkurt e qartë

Vazhdon Muadhi në tregimin e tij lidhur me mësimet e të Dërguarit, salAllahu alejhi ue selem, dhe thotë:

Pas kësaj i Dërguari, lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, më tha: "A nuk dëshiron të të informoj për bazën e çdo gjëje, shtyllën e saj dhe gjënë më të lartë të saj?" Gjithsesi, o i dërguar i Allahut – iu përgjigja.

"Baza e çdo gjëje është Islami, shtylla e saj është namazi, kurse gjëja më e lartë e saj është Xhihadi."

I dërguari i Allahut, lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, në këtë mesazh të drejtuar atyre që kanë ambicien e përcaktimit për xhenet dhe frikën që të mos jenë nga banorët e xhehenemit, tregon se si të ruhen këto vlera të adhurimit, duke treguar se baza e ndërtimit të këtyre është besimi, shtylla në të cilën mbahen është namazi, kurse kulmari i mbrojtjes së këtyre adhurimeve është xhihadi.

Baza e çdo gjëje është Islami. Këtu është fjala për dëshmitë se nuk ka të adhuruar me të drejtë pos Allahut dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguar i tij. اdo vepër e mirë ndonëse është e tillë, nëse nuk i paraprin besimi i pastër është e kotë, sepse e mira dhe e keqja vlerësohen nga Allahu i Lartësuar, të Cilin duhet besuar si dhe duhet besuar atë që e komunikoi shpalljen e Allahut.

Namazi është shtyllë e Islamit. Pra, baza e çdo gjëje është besimi. Mirëpo boshti kurrizor i besimit është namazi. Shihet mirëfilli se namazi përmendet për të tretën herë në këtë hadith, andaj lexuesi i këtij hadithi duhet ta meditojë mirë këtë çështje dhe ta kuptojë thellësisht rëndësinë e namazit. (këto janë dy boxe)

Xhihadi është kulmari i besimit. ثshtë mënyra e mbrojtjes dhe e avancimit të besimit. Kjo ndërtesë e përbërë prej bazës së fortë, që ishte besimi, e ndërtuar me shtyllën më të fortë, namazin, ka nevojë të mbrohet nga pika, që të mos depërtojë e t'i rrezikojë edhe themelet. Andaj ky kulm, i cili pengon "erërat", rrëmujat, stuhitë, reshjet atmosferike etj. siguron jetën e gjatë të ndërtesës, e cila shërben për udhëtarët e xhenetit. Allahu na bëftë prej tyre!

 

Fortifikimi i rrugës

"A nuk do të të tregojë për brumosjen e gjithë kësaj?" – më tha pastaj i Dërguari.

"Posi, jo o i dërguar i Allahut" - i thashë.

E kapi gjuhën e tij dhe më tha: "Përmbaje këtë!"

O i dërguar i Allahut, ne fajësohemi për atë që flasim? – e pyeta.

Mbettë nëna pa ty o Muadh! E kush i përmbys njerëzit në zjarr me fytyrat e tyre apo me vrimat e hundëve të tyre, përveç produkteve të gjuhëve të tyre (fjalëve të kota)."

Shumë i çuditshëm në këtë rast është fakti se e gjithë kjo rrugë e kalimtarëve të Ahiretit, që synojnë jetën e xhenetit duke iu shmangur zjarrit të xhehenemit, edhe pse është e lehtë për ata që Allahu ua ka lehtësuar dhe se detyrat, që duhet kryer nuk janë të vështira, megjithatë ekziston mundësia që njeriu besimtar, namazfalës, zekatdhënës, agjërues e haxhi të hidhet në zjarr me fytyrën e tij për shkak të mos kontrollimit të tij ndaj gjuhës së tij. I dërguari i Allahut, lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, tërheq vëmendjen në mëkatet e mëdha dhe të vogla duke sqaruar se rreziku nga fjalët e kota, përçmuese, tendencioze, lënduese etj. është i madh sa lehtë mund ta hedhin njeriun në zjarr me fytyrën e tij.

"Mbettë nëna pa ty" është një shprehje që përdoret për qortim duke mos ia dëshiruar vdekjen realisht, por për t'ia tërhequr vëmendjen se gjëja për të cilën bisedohet duhet të jetë shumë e qartë.

 

Shkruan: Muhamed Dërmaku
www.albislami.com