RREGULLAT E GJUMIT

1. Muslimani të mos e vonojë gjumin e tij pas faljes së namazit të jacisë, vetëm për ndonjë nevojë të madhe, si p.sh. studimi i ndonjë lënde, gostia e ndonjë mysafiri, ose shoqërimi dhe qëndrimi me bashkëshorten. Ebu Berzeja transmeton se Pejgamberi alejhi selam e ka urryer fjetjen para namazit të jacisë dhe bisedimin pas tij.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

2. Të bjerë të flejë me abdest, sipas hadithit: “Kur do të flesh, merr abdestt siç merr për namaz.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

3. Kur të bjerë të flejë, të shtrihet në anën e tij të djathtë dhe ta mbështjellë po atë anë. E më vonë, s’prish punë nëse kthehet në anën e tij të majtë.

4. Të mos shtrihet në bark gjatë fjetjes, qoftë ditën a natën, duke u bazuar në hadithin: “Vërtet ajo është një shtrirje të cilën e urren Allahu i Lartmadhërishëm.” (Transmeton Ebu Davudi me sened sahih)

5. Të lexojë ajeti Kursijjen, dy ajetet e fundit të sures Bekare, suren Kulhuvell-llahu ehad dhe suret Felek dhe Nas.

6. Së fundi le të lexojë këtë dua: BISMIKELL-LLAHUMME VEDA’TU XHENBI VE BISMIKE ERFAUHU. ALLAHUMME IN EMSEKTE NEFSI FEGFIR LEHA VE IN ERSELTEHA FAHFEDHHA BIMA TAHFEDHU BIHI IBADEKES SALIHIN. ALLAHUMME INNI ESLEMTU NEFSI ILEJK VE FEVVEDTU EMRI ILEJK VE ELXHE’TU DHAHRI ILEJK, ESTAGFIRUKE VE ETUBU ILEJK. AMENTU BI KITABIKEL LEDHI ENZELT, VE BI NEBIJJIKEL-LEDHI ERSELT, FEGFIRLI MA KADDEMTU VE MA AHHART, VE MA ESRERTU VE MA A’LENT, VE MA ENTE A’LEMU BIHI MINNI ENTEL MUKAD-DIMU VE ENTEL MUEHHIR, LAILAHE IL-LA ENT, RABBI KINI ADHABEKE JEVME TEB’ATHU IBADEK. (Në emrin Tënd, o Allahu im, shtrihem dhe në emrin Tënd ngrihem. O Allah, nëse e merr shpirtin tim, fale atë, e nëse e kthen, mbroje me atë me çka i mbron robërit e tu të mirë. O Allah, unë shpirtin tim ta kam dorëzuar Ty, çështjen time ta kam lënë Ty, trupin tim e kam strehuar te Ti, Ty të kërkoj falje dhe pendohem te Ti, i besoj Librit Tënd, të cilin e ke zbritur Ti, Pejgamberit Tënd, të cilin e ke dërguar Ti, m’i fal mua mëkatet që kam bërë dhe që do t’i bëj; ato që i kam bërë fshehurazi dhe ato që i kam bërë haptazi dhe ato që i di Ti më mirë se unë. Ti je i përhershëm pa fillim dhe i përhershëm pa mbarim. Nuk ka zot tjetër përveç Teje. O Allah, më ruaj nga dënimi Yt ditën kur do t’i ringjallësh robërit e Tu.) Transmetojnë Ebu Davudi e të tjerët me sened sahih.

7. Nëse njeriu lëviz gjatë natës, është mirë të thotë: LA ILAHE IL-LALLAHUL VAHIDUL KAHHAR, RABBIS-SEMAVATI VEL ERDI VE MA BEJNEHUMA AZIZUL GAFFAR. (Nuk ka zot tjetër përveç Allahut, të Vetmit, Fuqiplotë. Zot i qiejve dhe i Tokës dhe i gjithë asaj që gjendet mes tyre. Ai është i fuqishëm dhe falës.) E shënoi Hakimi dhe e bëri autentik. Me të u pajtua Dhehebiu.

8. Nëse gjatë natës trembet, trishtohet ose e kap ndonjë tmerr i madh, preferohet të thotë këtë dua: EUDHU BI KELIMATIL-LAHIT-TAMMATI MIN GADABIHI VE IKABIHI VE SHERR-RRI IBADIHI, VE MIN HEMEZATISH-SHEJATIN, VE EN JAHDURUN. (Kërkoj mbrojtje (strehim) me Fjalët e plota të Allahut, të më ruajë nga hidhërimi dhe dënimi i Tij, nga sherri i robërve të Tij dhe nga pështjellimet (hutitë) e shejtanit, dhe të më ruajë nga shoqërimi i tyre.) Transmeton Ebu Davudi. Hadithi është i vërtetë.

9. Të mbulohet me jorganin (mbulojën) e vet kur të flejë, sipas hadithit: “Kur shkoni të flini, merreni mbulojën dhe mbështilleni me të trupin. Pastaj përmendeni Allahun (thoni bismil-lahin), sepse nuk e dini se ç’mund të ngjajë gjatë fjetjes.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

10. Kur të zgjohet dhe para se të ngrihet nga shtrati, le të thotë: ELHAMDULIL-LAHIL-LEDHI AHJANA BA’DEMA EMATENA VE ILEJHIN-NUSHUR. (Falënderimi i qoftë Allahut i Cili na ngjalli pasi na bëri të vdekur dhe tek Ai është rikthimi.) Transmeton Buhariu.

11. Të pastrojë zemrën e tij nga çdo urrejtje që ka ndaj çdo muslimani dhe ta përgatisë vetveten për çdo fatkeqësi që mund t’i ndodhë nga njerëzit.

12. T’i bëjë një llogari vetes dhe t’i shqyrtojë veprat dhe fjalët e kaluara.

13. Të nxitojë për t’u penduar nga çdo mëkat dhe të kërkojë falje nga mëkatet e veprave që të bëra gjatë ditës.

9.    Kur të shohim ëndërr

1. Kur ëndërrojmë diçka që kemi dëshiruar duhet ta falënderojmë Allahun dhe të mos ia rrëfejmë ëndrrën askujt, përveç atij që e duam.

2. E, kur të ëndërrojmë diçka që urrejmë, duhet të kërkojmë mbrojtje tek Allahu nga sherri i saj dhe të pështyjmë (pa pështymë) nga e majta tri herë. Pastaj të themi “Eudhubil-lahi minesh shejtanirr rraxhim” tri herë dhe ta ndërrojmë anën nga kemi qenë të kthyer. Atë ëndërr s’bën t’ia tregojmë askujt. Pastaj është mirë të ngrihemi dhe të falim namaz, nëse është e mundshme. Ngase është më mirë dhe më e sigurtë.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

HAPJA E GOJËS (NGA GJUMI, LODHJA)

1. Kur njeriut i hapet goja (nga gjumi, lodhja, etj.), duhet ta mbulojë gojën me dorë sa më shpejt, në mënyrë që të mos i shihet goja hapur, duke u bazuar në hadithin: “Hapja e gojës është prej shejtanit, e kur t’ju hapet goja, mundohuni ta mbyllni sa të mundeni.” (Transmeton Muslimi) E nëse nuk mund ta mbajë gojën mbyllur, atëherë le ta mbulojë gojën e tij me dorë, sipas hadithit: “Kur t’ju hapet goja, mbulojeni atë me dorë, ngase shejtani ju futet brenda.” (Transmeton Muslimi)

2. S’është në rregull që gjatë hapjes së gojës të thuhet Eudhubil-lahi (kërkimi i mbrojtjes nga shejtani), ngase një gjë e tillë nuk është theksuar nga Pejgamberi alejhi selam e as nga as’habët e tij.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT GJATË TESHTITJES

1. Ai që teshtin duhet ta ulë zërin e tij gjatë teshtitjes, duke punuar sipas hadithit që transmeton Ebu Hurejra r.a.: “Kur Pejgamberi alejhi selam teshtinte, e mbulonte fytyrën me duar a me shami dhe kështu e ulte zërin e tij.” (Transme-tojnë Ahmedi, Ebu Davudi e të tjerë. Hadithin e bënë auten-tik Hakimi edhe Dhehebiu)

2. Ai që teshtin duhet të jetë i kujdesshëm ndaj shoqërisë së tij. Nëse ka ndonjërin në anë të djathtë e nuk ka askë në anë të majtë, duhet ta kthejë kokën nga e majta, që të mos e neverisë ose dëmtojë shokun e tij. Por nëse gjendet në një tubim dhe është i rrethuar me njerëz, si në të djathtë ashtu edhe në të majtë, atëherë duhet të teshtijë para vetes së tij.

3. Është e preferueshme (mustehab) për atë që teshtin ta falënderojë Allahun (të thotë Elhamdulil-lah) pas teshtitjes. Por të pranishmit nuk duhet të nxitojnë për ta falënderuar Allahun kur e dëgjojnë ndonjërin prej tyre duke teshtitur. Ekzistojnë disa versione për mënyrën e falënde-rimit të Allahut, që janë theksuar në librat e Sunetit, e ato janë:

a) Elhamdulil-llah,

b) Elhamdulil-lahi rabbil alemin,

c) Elhamdulil-lahi ala kul-li hal,

d) Elhamdulil-lahi hamden kethiren tajjiben mubareken fihi, kema juhibbu rabbuna ve jerda.

4. Ai që e dëgjon atë duke thënë “Elhamdulil-lah”, duhet t’i thotë: “Jerhamukell-llah”. E nëse nuk e dëgjon duke e falënderuar Allahun, nuk ka nevojë t’i thotë “Jerhamukell-llah”, por as t’ia përkujtojë falënderimin (Elhamdulil-lahin).

5. Nëse teshtin jobesimtari dhe e falënderon Allahun e Lartësuar, atëherë atij duhet t’i thuhet: “Jehdikumul-llahu ve juslihu balekum” (Allahu ju udhëzoftë dhe jua përmirëso-ftë gjendjen tuaj), duke u bazuar në hadithin që transmeton Ebu Musa el Esh’ariu r.a., i cili thotë: “Çifutët teshtinin pranë Resulull-llahut sal-lall-lahu alejhi ue sel-lam dhe, kur thonin Elhamdulil-lah, shpresonin që t’u thuhet nga Pejga-mberi alejhi selam “Jerhamukull-llah”, por ai u thoshte: “Jehdikull-llahi ve juslihu balekum.” (Transmetojnë Ahmedi në Musned, Buhariu në Ebedul mufred e të tjerë)

6. Nëse teshtin më tepër se tri herë, atëherë ai nuk duhet të thotë “Elhamdulil-lah”, ngase ajo është shenjë e ftohjes (ose flamë), sipas hadithit: “Kur ndonjë nga ju teshtin, ai që është ulur pranë tij le të thotë: Jerhamukell-llah, e nëse teshtin më tepër se tri herë, atëherë ajo është ftohje dhe të mos i thotë asgjë.” (Transmeton Ebu Davudi në sunenin e tij shkurtimisht)

Gjithashtu, nuk bëhet dua për atë që teshtin më tepër se tri herë e as nuk i thuhet “ShefakAllahu ve afak”. (Allahu të shëroftë e të faltë)

7. Nëse teshtin kur imami është duke ligjëruar, le të thotë “Elhamdulil-lah”, por nëse dikush tjetër teshtin, atë-herë nuk bën t’i themi “Jerhamukumull-llah”, ngase heshtja gjatë ligjërimit (hutbes) është vaxhib (obligim).

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT PËR TË SËMURIN DHE VIZITUESIT

a)         Rregullat që duhet t’u përmbahet i sëmuri

1. Ai që është i sëmurë, ose e ka fëmijën të sëmurë, është i obliguar që, në vend të ankimit dhe ofshamave, të përmendë Allahun, t’i kërkojë falje (istigfar) dhe të bëjë ibadet. Muslimanët e parë, Allahu i mëshiroftë, ishin prej atyre që nuk pranonin, bile urrenin, t’u ankoheshin njerëzve, ndonëse ankimi është një lloj qetësimi për të sëmurin, mirëpo ashtu dëshmohet dobësia dhe dorëzimi, e nëse duroj-më, dëshmojmë forcën dhe përballimin.

2. Lejohet për të sëmurin që t’i ankohet mjekut dhe shokut të ngushtë për sëmundjen dhe dhimbjet që ka, por nëse me këtë nuk dëshmon hidhërim dhe plogështi.

3. Ai duhet ta vërë dorën e tij në vendin e dhimbjeve e pastaj të lutet me ato lutje që kanë mbështetje në hadith. Për shembull të thotë: BISMIL-LAHI, e pastaj të thotë shtatë herë: EUDHU BI IZZETIL-LAHI VE KUDRETIHI MIN SHERR-RRI MA EXHIDU VE UHADHIR (Kërkoj mbrojtje me fuqinë e Allahut dhe mundësinë e Tij nga e keqja që më ka goditur dhe së cilës i frikësohem.) (Transmeton Muslimi)

4. Duhet t’u kërkojë falje atyre që u ka bërë të padrejtë, të shkruajë një testament, ku do t’i shënonte obligimet që i kanë njerëzit ndaj tij dhe borxhet që i ka ai ndaj tyre, dhe ta theksojë pjesën e pasurisë të cilën dëshiron ta lërë trashëgim (për të tjerët), duke mos i dëmtuar trashëgimtarët në trashëgiminë e tyre.

5. I sëmuri nuk guxon kurrsesi të përdorë hajmali ose të shkrijë plumb a të bëjë diçka që e ka ndaluar sheriati, me përjashtim të asaj që t’i fryhet me Kur’an dhe të bëhen lutje që bazohen në sheriat.

6. Të nxitojë për të bërë pendim të sinqertë, duke i plotësuar të gjitha kushtet e teubes dhe t’i rreket punës së mirë e të vyeshme.

7. I sëmuri të ketë gjykim të mirë ndaj Allahut të Lartësuar dhe t’i kthehet Atij duke ia hapur krahun e frikës dhe krahun e shpresës dhe duke bashkangjitur punën e sinqe-rtë. Kjo duhet bërë duke u bazuar në hadithin: “Mos të vdesë askush prej jush pa gjykim të shëndoshë e të mirë ndaj Allahut.” (Transmeton Muslimi)

b)        Rregullat për vizituesit

1. Të vizitohet i sëmuri me nijjet të pastër dhe qëllim të mirë, siç vizitohet një dijetar që vepron sipas dijes së tij ose një vëlla që është besimtar i denjë. Një vëlla vizitohet me qëllim që të udhëzohet në të mbarë dhe t’i tërhiqet vërejtja nga e keqja me metodë të butë dhe njerëzore ose vizita ka për qëllim që t’i kryhet një punë, t’i lahet një borxh ose të kuptohet gjendja e tij. Pejgamberi alejhi selam thotë: “Kush e viziton (për t’i dhënë durim) një të sëmurë ose e viziton një vëlla të tij vetëm për hir të Allahut (pra pa kurrfarë interesi), atij i vjen një thirrës duke i thënë: “Je i bekuar dhe të është bekuar ecja, e i ke përgatitur vetes një vend në xhenet.” (Transmetojnë Tirmidhiu dhe Ibni Maxhe me sened të mirë)

2. Duhet të jetë i kujdesshëm dhe t’u përmbahet disa rregullave, që të mos e rëndojë të vizituarin, p.sh. ta vizitojë në kohë të përshtatshme për vizitë. Nëse i sëmuri ndodhet në shtëpinë e tij, duhet t’i kërkohet leje para shkuarjes tek ai dhe të trokasë në derë njerëzishëm. Kur hyn tek i sëmuri, duhet të ulë shikimi (e të mos shikojë djathtas e majtas e as përvjedhshëm), të prezantojë veten dhe të mos ndalet shu-më, ngase qëndrimi i tepërt e rëndon dhe ngushton të sëmurin.

3. Vizituesi duhet të bëjë dua për shërim dhe shëndet për të sëmurin, ngase Pejgamberi alejhi selam kur hynte te ndonjë i sëmurë thoshte: “Mos u brengos, insha Allah është pastrim (i mëkateve të tua).” (Transmeton Buhariu)

4. Me dorën e tij të djathtë le ta prekë të sëmurin dhe le t’i thotë: ALLAHUMME RABBEN-NASI EDH’HEBIL BE’SE VESH-FI ENTESH-SHAFI. LA SHIFAE IL-LA SHIFAUK. SHIFAEN LA JUGADIRU SEKAMA. (O Allah, Zot i njerëzve, largoja këtë brengë dhe shëroje atë, se vetëm Ti je shërues. Nuk ka shërim të vërtetë përveç shërimit Tënd, shërim të cilit nuk mund t’i kthehet sëmundja.) Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi.

5. Vizituesi duhet ta ulë shikimin e të mos jetë i bezdisshëm me pyetje (pra të pyesë pak), ta shfaqë përkëdhelësinë para të sëmurit dhe ta këshillojë që të bëjë durim, sepse në të ka shpërblim të madh. Gjithashtu, ai du-het t’ia tërheqë vërejtjen nga rënkimet, sepse ato i shtojnë mëkatet dhe e humbin shpërblimin (e durimit).

6. Kur të shohë ndonjë të sëmurë a të gjymtuar, le të lutet fshehurazi që të ketë shëndet për vete, duke thënë: ELHAMDULIL-LAHIL-LEDHI AFANI MIMMA IBTELAKE BIHI VE FEDDALENI ALA KETHIRIN MINEL HALKI TAFDILA. (Falënderimi i qoftë Allahut, i Cili më ka dhënë shëndet me atë që ty të ka provuar dhe më ka mbivlerësuar dukshëm mbi shumë krijesa.) Transmeton Tirmidhiu, hadithi është sahih.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

RREGULLAT E NGUSHËLLIMIT, FALJES SË NAMAZIT TË XHENAZES DHE VARROSJES SË SAJ

1. Është e preferueshme (mustehab) të vizitohet familja e të vdekurit, ndërsa fjalët e ngushëllimit sipas Sunetit janë këto: “Duro dhe kujto se e Allahut është ajo që e ka dhënë dhe e Atij është ajo që e ka marrë, e tek Ai çdo gjë është me afat të caktuar.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

2. Nuk është mirë që ngushëllimi të bëhet nëpër gazeta, ngase kjo është një mënyrë e propagandës të cilën Pejga-mberi alejhi selam e ka ndaluar, sepse qëllimi i saj është publikimi i vdekjes dhe shpallja e saj.

3. Është mirë që njeriu të marrë udhëtim për ta ngushë-lluar dikë, sidomos kur është i afërt për personin në fjalë. Ndërsa mosshkuarja e tij për ngushëllim nga aspekti fetar konsiderohet këputje e lidhjeve familjare.

4. Nuk është mëkat nëse njeriu i informon të tjerët se filani ka vdekur dhe se në filan vend do t’i falet xhenazja, duke u bazuar rastin kur Pejgamberi alejhi selam i informoi njerëzit për vdekjen e Nexhashiut dhe doli me ta në vend-falje dhe e fali xhenazen e tij (në mosprani të xhenazes).[1]

5. Është mirë të nxitohet me përgatitjen e xhenazes, duke u bazuar në hadithin: “Nxitoni në përgatitjen e xhena-zes, nëse xhenazja është e mirë (me vepra të mira), ju do të lëshoni mirësi në tokë, e nëse nuk është e tillë, atëherë është sherr dhe hiqeni qafësh prej jush.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi) Nuk është mirë të vonohet xhenazja për shkak të pritjes së disa anëtarëve të familjes, përveç asaj kohe që është e zakonshme. E kur të vijë anëtari i familjes (dhe nuk ka arritur që t’ia falë xhenazen), mund t’ia falë xhenazen te varri, ashtu siç ka vepruar Pejgamberi alejhi selam kur ia pati falur xhenazen një gruaje të cilën familja e saj e varrosi pa e informuar Pejgamberin alejhi selam. Në atë rast Pejgamberi alejhi selam pati thënë: “Më tregoni se ku e ka varrin.” Ata i treguan, e pastaj ia fali xhenazen.” (Transmeton Buhariu)

6. Nuk është sunet i Pejgamberit alejhi selam e as sunet i as’habëve të tij që t’i bëhet dua të vdekurit në formë kolektive pas varrimit, kur njëri bën duanë, kurse të tjerët t’i thonë amin. Por, Pejgamberi alejhi selam preferonte që njerëzit të bënin lutje, secili për vete e jo në mënyrë kolektive, për t’ia falur Allahu mëkatet të vdekurit dhe ta lusnin Allahun që t’ia mundësojë t’i kalojë pyetjet e varrit me lehtësi.

7. Dijetarët islamë preferuan që xhenazja e femrës të lëshohet në varr me mbulesë të veçantë (në formë të perdes), që të mos e shohin njerëzit. Kjo mënyrë është më e ndershme, sepse mund të ndodhë që, kur të lëshohet në varr, t’i shpalohet qefini.

8. Është e ndaluar me sheriat që të vishen rroba të veçanta për ngushëllim, siç është rasti me ngjyrën e zezë të rrobave. Një gjë e tillë është prej bidateve (risive) në fe. Kjo veshje mund të aludojë se njeriu është i hidhëruar me veprën e Allahut të Lartësuar.

9. Nuk lejohet të ngushëllohen ithtarët e Librave dhe të tjerët nga jobesimtarët nëse atyre u vdes ndokush, as nuk lejohet prania në varrimin e tyre.

10. Nuk prish punë nëse dikush prej ithtarëve të Librave, ose dikush tjetër prej jobesimtarëve, ngushëllon një musliman me rastin e vdekjes së ndonjë muslimani. Për ta besimtari duhet të lutet që Allahu t’i udhëzojë.

RREGULLAT E VESHJES

1. Është e ndaluar për mashkullin të veshë rroba të mëndafshta dhe të stoliset me ar, duke u bazuar në hadithin e Pejgamberit alejhi selam kur mori mëndaf­shin në dorën e djathtë dhe arin në të majtën e tha: “Vërtet këto dy gjëra janë haram për meshkujt e umetit tim.” (Transmeton Ebu Davudi me sened të mirë)

2. Të mos i lëshojë rrobat e tij (qofshin shallvare, xhelabije apo pantallona) nën nyjen e këmbës, sipas hadithit: “Ç’është më poshtë se nyja e  këmbëve nga rrobat që njeriu mban, është e zjarrit.” (Transmetojnë Buhariu, Ibni Maxhe dhe Ahmedi)[1]

3. Femra është e detyruar t’i lëshojë rrobat e saj derisa t’i mbulojnë edhe këmbët. Ajo duhet të vërë edhe shami në kokë, që me anë të saj të mbulojë qafën dhe gjoksin e saj, duke u mbështetur në ajetin kur’anor: “O ti Pejgamber, thuaju grave të tua, bijave të tua dhe grave të besimtarëve le t’i vënë shamitë (mbulojat) e veta mbi trupin e tyre...” (Ah’zab, 59) Gjithashtu, në ajetin kur’anor thuhet: “Le t’i vënë shamitë mbi kraharorin e tyre dhe të mos ua tregojnë bukuritë e tyre askujt, përveç burrave të vet...” (Nurë, 31)

4. Të mos veshë muslimani rrobat e muslimanes, por as muslimania rroba burrash, duke u bazuar në hadithin: “Allahu i ka mallkuar burrat që bëhen si gra dhe gratë që bëhen si burra.” (Transmeton Buhariu) Dhe hadithin: “Allahu e ka mallkuar burrin që vishet me rroba grash dhe gruan që vishet me rroba burrash.” (Transmeton Buhariu)

5. Kur të vishet (a mbathet), le të fillojë me të djathtën e kur të zhvishet (zbathet), le të filojë me të majtën, sipas hadithit: “Kur të vishet (mbathet) ndonjë nga ju le të fillojë me të djathtën e kur të zhvishet (zbathet), le të fillojë me të majtën.” (Transmeton Muslimi) Gjithashtu, në hadith thuhet: “Pejgamberi alejhi selam gjithmonë e donte të djathtën në çdo punë, si në mbathje, veshje dhe në pastrim.” (Transmeton Muslimi).

6. Kur muslimani vishet me rroba të reja le të thotë: “ALLAHUMME LEKEL HAMD, ENTE KESEVTENIHI. ES’ELUKE HAJREHU VE HAJRE MA SUNIA LEHU. VE EUDHU BIKE MIN SHERR-RRIHI VE SHERR-RRI ME SUNIA LEHU.” (O Allah, ty të takon falënderimi. Ti ma bëre të mundur që ta vesh këtë (teshë). Kërkoj prej Teje të mirën e saj dhe të mirën për të cilën është qepur (prodhuar) dhe kërkoj mbrojtje te Ti nga sherri i saj dhe sherri për të cilin është qepur (prodhuar).) Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu. Hadithi është hasen.

MËSUESI DHE NXËNËSI

a)         Virtytet e mësuesit

1. Ta mësojë dikë vetëm për hir të Allahut.

2. Të edukohet moralisht me gjërat që i ka cekur sheriati, siç janë: të jetë i devotshëm dhe të mos jetë i dhënë pas dynjasë, të jetë bujar, dorëdhënës, fisnik dhe fytyrëçelur.

3. Të ruhet nga xhelozia, mendjemadhësia dhe pëlqimi i vetvetes. Të mos i nënçmojë njerëzit, edhe nëse janë në shkallë më të ulët se ai.

4. Të jetë përherë në përkujtim të Allahut të Lartësuar, qoftë vetë a në shoqëri, gjithashtu t’i kushtojë kujdes leximit të Kur’anit, namazeve nafile dhe detyrave të tjera që e afrojnë tek Allahu i Lartësuar.

5. Të jetë gjithmonë në kontakt me veprimtarinë e vet shkencore, duke lexuar, duke përsëritur, duke gjurmuar, duke bërë komente, studime dhe punime shkencore.

6. Të jetë aktiv në arsimimin e njerëzve, ngase arsimimi është bazë me të cilën forcohet feja dhe garantohet ruajtja e diturisë (shkencës). Arsimimi është prej çështjeve më elementare të fesë dhe njëkohësisht është ibadet më i çmueshëm dhe farzi kifaje më i kërkueshëm.

7. Ta edukojë nxënësin me edukatë islame në mënyrë suksesive (të shkallëzuar). Ai duhet të përpiqet ta edukojë nxënësin me virtyte të mira, të jetë i dashur ndaj tij dhe të interesohet për nevojat e tij përparimtare. Ai duhet të dëshirojë për nxënësin atë që ia dëshiron vetvetes dhe duhet të urrejë atë që urren për vete.

Mësuesi nuk duhet të jetë mendjemadh para nxënësit, por i butë dhe modest.

b)        Virtytet e nxënësit

1. Duhet ta pastrojë zemrën e tij nga çdo gjë e dëmshme, në mënyrë që të mund të pranojë diturinë, ta mbajë mend dhe të ketë dobi prej saj.

2. Ai duhet t’i ndërpresë të gjitha kontaktet e tij me gjërat që e shqetësojnë dhe e pengojnë nga studimi i tij serioz dhe i suksesshëm. Nxënësi duhet gjithashtu të jetë i kënaqur me pasuri të vogël dhe ushqim modest, që t’i bëjë durim edhe jetës së vështirë.

3. Të jetë modest ndaj diturisë dhe mësuesit, se përmes modestisë arrin diturinë.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi

4. Të sillet ndaj mësuesit të vet në mënyrë të ndershme. Ai duhet të besojë se mësuesi ka kualifikim të plotë për lëndën e tij dhe ta mbivlerësojë ndaj shumicës së kolegëve të tij në aspektin shkencor.

5. Të kujdeset që mësuesi i tij të jetë gjithmonë i kënaqur me të, edhe nëse ndonjëherë bie ndesh me mendimin e tij personal. Nxënësi assesi s’duhet të hyjë në klasë pa marrë leje.

6. Të hyjë në klasë me seriozitet të plotë dhe korrektësi. Ai duhet të jetë i përkushtuar tërësisht në ligjëratën e tij dhe të mos e preokupojë mendjen me gjëra të tjera. Nxënësi gjithashtu duhet të jetë i pastër, dhëmbët t’i ketë të larë, flokët e rregulluara, thonjtë e prerë dhe i parfumosur me erë të këndshme.

7. T’u japë selam të pranishmëve me një ton që do ta kishin dëgjuar me siguri, kurse mësuesin ta veçojë me një nder të posaçëm.

8. Të mos i kalojë të pranishmit, por të ulet ku ka vend.

9. Të jetë i sjellshëm ndaj shokëve të tij dhe ndaj atyre që janë të pranishëm në klasë, sepse sjellja e mirë ndaj tyre do të thotë edhe sjellje e mirë ndaj mësuesit.

10. Nëse bën pyetje, duhet ta bëjë me ton të ulët dhe me fjalë të zgjedhura. Nxënësi nuk duhet të turpërohet që t’i bëjë pyetje mësuesit nëse diçka nuk e kupton ose e ka të paqartë.

11. Të jetë në kontakt me mësimet e tij në çdo kohë, qoftë natën a ditën, qoftë në shtëpi a në udhëtim.

RREGULLAT E KËRKIMIT TË LEJES

1. Muslimani duhet të kërkojë leje për të hyrë tri herë. Sipas hadithit: “Kur të kërkoni leje tri herë dhe nuk ju jepet leja, atëherë kthehuni.” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

2. Të mos qëndrojë para derës kur kërkon leje ose kur  i bie ziles. Kur një njeri kërkoi leje nga Muhammedi alejhi selam, duke qëndruar para derës, Muhammedi alejhi selam doli dhe e pa duke qëndruar para derës dhe i tha: “Ti qëndron këtu, por duhet të jesh atje (pra më larg derës), sepse kur kërkon leje nuk ke të drejtë edhe të hedhësh sytë (brenda shtëpisë).” (Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)

3. Por nëse ka për qëllim të hyjë, atëherë le të thotë: “Es-selamu alejkum, a mund të hyj?” Sepse një njeri prej fisit Beni Amir kërkoi leje prej Pejgamberit alejhi selam kur ai ishte në shtëpi, e ai i tha: “Kthehu ku ishe.” E pastaj Pejgamberi alejhi selam i tha shërbëtorit të tij: “Dil deri tek ai dhe mësoje sesi kërkohet leja për të hyrë. Le të thotë: “Es-selamu alejkum, a të hyj?” (e shërbëtori ia tregoi këto fjalë atij). E ai tha: “Es-selamu alejkum, a të hyj?” Pejgamberi alejhi selam e lejoi që të hyjë e ai hyri. (Transmetojnë Ahmedi, Ebu Davudi dhe të tjerë)

4. Kur të kërkojë leje për të hyrë, është mirë të trokasë (të përplasë) këpucët ose të kollitet gjatë hyrjes, qoftë edhe në shtëpinë e vet, që t’ua bëjë me dije se ka hyrë dhe të mos i takojë në ndonjë gjendje të padëshi­ruesh­me.

Abdul-Hamid Suhejbani

Përktheu: Ferid Selimi